Grote belangstelling voor demonstraties met nieuw
panoramisch projeetiesystecm
IS IL II Xr 2MB
Photo kina 1956
Het 70 en 35 mm filmmateriaal ter vergelijking naast elkaar
afgedrukt
De jaarlijkse internationale tentoonstelling van foto-
cn filmapparaten te Keulen, de ..Photokina 1956'", vond
dit jaar plaats in de periode van 29 September tot 8 Oc-
tober.
Er was wederom veel te zien, vooral op het gebied van
de fotografie, maar ook de 35 mm film was niet vergeten.
Speciaal de eerste Europese openbare demonstraties van
het Philips Tod-AO-projectiesysteem trokken in bedrijf-
kringen grote belangstelling.
Philips had voor deze demonstraties een van de tentoon
stellingsruimten als bioscoop ingericht en daar een enorm
projectiedoek geplaatst met een breedte van ruim 17 meter
bij een hoogte van circa acht meter. Het doek was voorts
sterk gebogen opgesteld met een holling van maar liefst
vier meter.
Hoewel over de Todd-AO projectoren reeds vrij uitvoe
rige bijzonderheden zijn gepubliceerd in het Aprilnummcr
van de lopende jaargang van dit orgaan, willen wij hier
volledigheidshalve nog enige speciale kenmerken herhalen.
In de eerste plaats dient men dan te weten, dat de
nieuwe projector geschikt is om 70 mm brede film te ver-
lonen, hetgeen tijdens de demonstraties ook is geschied. De
hoogte van het filmbeeld omvat vijf perforatiegaatjes
tegen vier bij het 35 mm formaat en in de breedte wordt
ongeveer 49 mm door het beeld in beslag genomen tegen
20.9 mm bij het normale beeld en het wide sereen-beeld,
21,3 mm bij het cinemascope-beeld met optisch geluid en
23,2 mm bij het cinemascope-beeld met magnetisch ge
luid.
De projectiesnelheid is opgevoerd tot 30 beelden per
seconde. Gebleken was namelijk, dat bij de projectie van
het zeer brede beeld onze ogen aan de zijkanten van het
beeld een zeer hinderlijk flikkeren waarnemen bij een
projectiesnelheid van 24 beelden per seconde. Bij een
snelheid van 30 beelden per seconde is dit euvel weer
verdwenen. Hierbij wordt de lichtbundel dus 60 maal per
22
seconde onderbroken tegen 48 maal
bij de normale projectie.
Een nevenvoordeel van deze gro
tere projectiesnelheid is, dat daar
door tevens de geluidskwaliteit kan
worden verbeterd. Deze hangt name
lijk nauw samen met hel tempo,
waarmede de magnetische geluidsspo
ren langs de aftastinrichting worden
gevoerd.
Ten einde de brede filmstrook een
voldoende stijfheid te geren bij het
passeren van het beeldvenster is dat
in verticale richting enigszins bol
uitgevoerd.
Daar voor een goede uitlichting
van het zeer brede beeld uiteraard
meer licht nodig is dan tot dusverre
het geval was, werd de stroomsterkte
in het lampenhuis opgevoerd tot ongeveer 150 ampère.
waarvoor natuurlijk speciale gelijkrichters nodig zijn.
Als gevolg van al deze extra prestaties is de machine.
zoals uit de hierbij afgedrukte foto duidelijk blijkt, veel
robusler uitgevoerd dan de normale projectoren.
De geluidsweergave geschiedt langs electromagnetische
weg en de film is voorzien van niet minder dan zes
magnetische sporen, waarvan er zich twee aan iedere zijde
buiten de perforatie bevinden en twee aan de binnenzijde
van de perforatie.
Een tweede specifieke bijzonderheid van de Todd-AO-
projector is dat zij tevens geschikt is gemaakt voor de ver
toning van 35 mm films. Daartoe heeft men de tamboer en
verdere tandrollen aan de buitenzijde voorzien van een
landing voor 70 mm film en aan de binnenzijde zijn lager
liggende tandkransen aangebracht voor het 35 mm film-
formaal.
Voorts schijnt hel ook mogelijk Ie zijn deze projector
op eenvoudige wijze geschikt te maken voor de vertoning
van 55 en 65 mm brede film.
Voor wat betreft het geluidsgedeelte is de machine uit
gerust met een tien-sporige electromagnetische aftastinrich
ting zowel als met een normale fotografische soundbox.
De tien-sporige aftastinrichting is nodig om bij gebruik
van 70 mm film de daarop aanwezige zes sporen te kun
nen reproduceren. De overige vier sporen worden gebruikt
bij de vertoning van 35 mm cinemascopefilms met magne
tisch geluid.
Uit het vorenstaande volgt, dat bij vertoning van 70 mm
film het aantal luidsprekers achter het doek, dat zoals be
kend bij cinemascopefilms met magnetisch geluid is vast
gesteld op drie, moet worden verhoogd tot vijf. Het zesde
geluidsspoor is hier bestemd voor effectgeluiden, welke
worden weergegeven door een aantal luidsprekers, die
over de zaal zijn verdeeld.
De met hel Todd-AO-systeem te Keulen gegeven demon
straties kunnen alleszins geslaagd worden genoemd.
Er werd eerst een korte film vertoond, waarbij de mo
gelijkheden van het zeer grote holle scherm werden ge
demonstreerd. De toeschouwers kregen bij dit filmpje de
indruk in de handeling te zijn opgenomen. Bij de grote
panoramische scènes bereikte men fraaie diepte-effecten,
in het bijzonder bij de opnamen van een besneeuwd berg
landschap, dat vanuit een vliegtuig was opgenomen.
Ook de overige opnamen in het sensationele genre wa
ren suggestief en het publiek reageerde daarbij als bij de
enige jaren geleden geïntroduceerde 3D-films.
Vervolgens zijn nog enkele opnamen vertoond uit de
film „Oklahoma", waarbij de dieptewerking veel minder
sprekend was, doch ook hier imponeerde de mogelijkheden
van het grote beeld.
Ten einde het verschil in beeldformaat zeer duidelijk te
onderstrepen vertoonden de organisatoren eerst een stukje
normaalfilm op het conventionele formaat om daarna vrij
plotseling over te schakelen op het grote Todd-AO-beeld
met zijn zes-kanalige geluidsweergave.
Deze vergelijking was inderdaad sprekend, doch niet
geheel zuiver, daar er buiten de voorheen gangbare 3 x 4
I 1.33) beeldverhouding practisch overal in de biosco
pen thans met grotere beeldformaten wordt gewerkt. Het
ware daarom naar onze mening juister geweest zeker
ten behoeve van de bedrijfsgenoten die de demonstratie
bijwoonden om, wanneer men al vergelijkingen wilde
treffen, waarin ook het cinemascope- öa wide sereen-for
maat, bijvoorbeeld in de verhouding 1 1,85, te betrekken.
Uiteraard zouden de verschillen dan minder treffend zijn.
Keren wij nu nog even terug naar de zo juist genoemde
zes-kanalige geluidsweergave dan moei worden gezegd,
dat de kwaliteit daarvan buitengewoon fraai was.
Ten aanzien van de beeldkwaliteit kunnen wij dit echter
niet zo sterk zeggen, daar de scherpte ons, ondanks hei
toegepaste zeer brede filmmateriaal, nu en dan wal tegen
viel. Mogelijk is dit een gevolg van de zeer diepe hoi-
ling van het doek, waartegen de dieptescherpte van hel
bijzondere projectie-objectief niet geheel is opgewassen.
Hel zou derhalve naar onze mening zeker interessant zijn
eens proeven te nemen met een vlak. of althans veel min
der diep gebogen projectiedoek van ongeveer dezelfde
grootte.
Een tweede nadeel van de diepe holling van het doek
leek ons het feit, dat de beelden in het midden nu en dan
door lichtreflecties van de zijkanten van het scherm over-
straald schenen te worden, waardoor de contrasten tussen
licht en donker soms vrij vaag waren.
Deze betrekkelijke kleinigheden doen echter aan de be
tekenis van het nieuwe systeem geen afbreuk en wij zien
de verdere ontwikkeling met belangstelling tegemoet.
Wel moet hierbij volledigheidshalve worden aangete
kend, dat de Todd-AO-apparatuur een zeer kostbare aan
gelegenheid is er werden bedragen van circa 125.000
De Zeiss Ikon Xenonlamp in het daarbij behorende speciale lampen-
huis. Aan de rechterzijde van de lamp is de tweede hulpspiegel
opgesteld.
De Philips Todd-AO projector voor 70 en 35 mm film
23
