Het Technii* ama systeem
f1!
Fig. 1.
De Paramount Vista Vision Camera, waarmede bij gebruik
making van hel normale 35 mm materiaal, filmbeelden opgeno
men hunnen worden met een oppervlak, dat 2'/2 maal zo groot
is als bij de gebruikelijke 35 mm opnamen. De film loopt hier
horizontaal door de camera en ook de filmspoelen zijn horizon
taal gemonteerd.
Onder ..Technirama" verstaat men een bijzondere film
productie en -projectiemethode, die door Technicolor is
ontwikkeld met het doel de kwaliteit van het geprojec
teerde beeld te verbeteren.
Het Technirama systeem is een combinatie van het
Vista Vision en het Cinemascope principe. Bij de opname
wordt een 35 mm negatief horizontaal door de camera
gevoerd (zie figuur 1), waardoor het mogelijk is een
beeld te belichten, dat 8 perforatiegaatjes omvat in de
breedterichting tegen anders 4 in de hoogterichting (fi
guur 2). De afmetingen van he tcameravenster bedragen
37,6 X 23,25 mm, zodat het beeldoppervlak 21/2 maal
zo groot is als bij de normale 35 mm opnamen. De beeld-
Fig. 2. Het Vista Vision negatief dat 8 perforatiegaatjes in de
breedte richting omvat.
verhouding van het negatief is hier dus 1 1,6. Bij de
opname past men nu een anamorphistisch voorzetoptiek
toe en wel een Delrama prisma-systeem, waarbij totale
reflectie plaatsvindt. Het is dus in feite eveneens een
spiegelsvsleem met het belangrijke voordeel dat kleur-
fouten, welke bij lenzen nu eenmaal onvermijdelijk zijn.
althans bij de anamorphoot zijn uitgesloten. De com-
pressiefactor bedraagt in afwijking van het Cinemaseope-
systeem V/2, waardoor dus een eigenlijke beeldverhouding
van 1 2.4 ontslaat, zijnde een verhouding, die ligt tussen
het formaat van de optische (1 2,35) en magnetische
(1 2.55) Cinemascope-films.
Van het originele negatief worden de voor het Techni
color systeem karakteristieke ..matrijsfilms" gemaakt,
waardoor de kwaliteit van de oorspronkelijk opname voor
alle copieën behouden blijft. Bij de zogenaamde duplicaat
negatieven, die normaliter worden gebezigd voor de ver
vaardiging van copieën. ontstaat altijd enig kwaliteits
verlies.
Ter nadere verklaring van wat een „matrijsfilm" is
diene, dal bij liet Technicolor-systeem gewerkt wordt met
drie afzonderlijke negatieven, die respectievelijk de beel
den bevatten van de groene, de blauwe en de rode licht
stralen. Deze deel negatieven kunnen of afzonderlijk (niet
één speciale camera) worden opgenomen óf worden ge
maakt van een negatief, dat de grondkleuren gezamenlijk
heeft vastgelegd. Van elk dezer deelnegatieven wordt nu
een matrijsfilm" gemaakt, waarop het beeld als een
zwak positief relief zichtbaar is. Kr is hier sprake van
een gelalinerelief. dat in staal is kleurstoffen op te nemen.
Alleen de verhoogde delen nemen kleurstof op en wel meer
naarmate het relief hoger is. De film. die hel groene beeld
heeft vastgelegd wordt nu purper gekleurd (complemen
taire kleur van groen) de film voor het blauwe beeld
wordt geel gekleurd en die voor het rode beeld wordt
blauw-groen. Men spreekl hierbij van de purper-matrijs,
de geel-matrijs en de blauw/groen matrijs. In genoemde
volgorde worden nu de matrijsfilms letterlijk afgedrukt
op een speciale filmstrook, die de kleurstof van de matrijs
overneemt. Uileraard moeten de verschillende bewerkin
gen met de grootste zorg geschieden, daar de drie beelden
elkaar volkomen moeten dekken. De aldus naast en over
elkaar gedrukte kleuren leveren bij projectie de oor
spronkelijke kleuren op.
Van het Technirama grootbeeld negatief worden langs
optische weg eveneens verkleiningen gemaakt en wel in
de vorm van normaalfilm copieën en Cinemascope-co-
pieën. Bij de normaalfilm copieën wordt het samenge-
drukte beeld eerst tot de normale proporties teruggebracht,
waarna optische verkleining lot hel gewenste formaat
plaatsvindt. Hierbij gaal evenwel een deel van de beeld
breedte van het negatief verloren, wegens het verschil in
hoogte/breedte verhouding. De beeldverhouding wordl
tenslotte op de positieve copie 1 1.5. (Zie figuur 3.)
Reeds bij de opname heeft men voor wat betreft de
beeldcompositie rekening gehouden met de mogelijkheid
van wide-screen projectie in een verhouding van maximaal
1 1,85. In beide gevallen gaat dus eveneens een deel van
de beeldhoogte verloren.
Gunstiger resultaten zijn daarom te bereiken met de
Cinemascope-„afdrukken". (Zie figuur 4.) Teneinde de
bioscoopondernemers niet voor de noodzaak te plaat
sen ook nog te gaan werken met een expansiefactor 1^>,
wordt bij het copiëren een extra compressie van 1,33 toe
gepast, waardoor een totale compressie van 2 (1,33 X 1,5)
wordt verkregen. De normale anamorpbotische voorzet-
optieken met een expansiefactor 2 kunnen dan worden
gebezigd.
Door de sterke verkleining is de beeldkwaliteit aanzien
lijk verbeterd (onder andere korrelverkleining), hetgeen
de opzet van het systeem is.
Ook bij gebruik van grootbeeldcopieën, die een beeld
formaat van 35,8 X 22,4 hebben en waarvoor een spe
ciale projector met horizontaal filmtransport nodig is (zie
afbeelding), heeft men bij dit systeem aanzienlijke ver
betering van de beeldscherple weten te bereiken. Het
beeld wordt hierbij namelijk niet met een factor \x/2 ln de
breedlerichting opgerekt, doch bij de projectie met een
factor \]/2 in de hoogte samengedrukt. De tijdens de com
pressie veroorzaakte beeldvervorming wordt aldus opge
heven.
Hierbij gaat uiteraard een deel van de bereikbare
hoogte verloren, doch daar staal kwaliteitsverbetering
fig. 5
De zijdelings ..gecomprimeerde"
Technirama Copie voor projectie
met horizontaal filmtransport.
(nib. Philips Kinotechnü I
De zgn. ..Horizontaalprojector" van de Italiaanse Microtecnica
fabrieken. Zoals uit de afbeelding blijkt wordt hier zowel het
optische als het magnetische geluid na het beeldvcnster afgetast.
Deze projector werd speciaal ontworpen voor de projectie van
Technirama grootbeeldcopieën.
tegenover, benevens het voordeel dat met normale han
delsobjectieven gewerkt kan worden, hetgeen bij expansie
in de breedterichting gezien de grote beeldoppervlakte
niet meer mogelijk zou zijn. Men zou dan namelijk ver
vallen in zeer lange brandpuntsafstanden, te weten in de
orde van 200 mm of meer.
Ter illustratie drukken wij hierbij nog een gedeelte af
uit een Technirama grootbeeldcopie. voorzien van optisch
geluid (figuur 5). Alle copieën van dit systeem kunnen
worden voorzien van optische, magnetische of gecombi
neerde geluidsregistratie.
Bij de projectie van Technirama-films is het van be
lang de grootst mogelijke zorg aan de scherpstelling te
besteden, omdat eerst dan de beeldkwaliteit goed tot zijn
recht komt.
Fifl. 4
De verkleinde Technirama
Copie in het Cinemascope
formaat.
(afb. Philips
Kinotechnik)
26
Fig. 3
Technirama Copie voor
normaal of Wide Screen
projectie.
(afb. Philips
Kinotechnik)
27
