Projectie-objectieven voor 70 mm-film
Filmbeeldbelichting
Toekomst
Dwarsdoorsnede van de Kiptagon-T objectieven voor 70 mm pro
jectie. Boven: het type voor brandpuntsafstanden tussen 100 en
150 mm. Onder: het samengestelde optiek voor korte brandpunts
afstanden tussen 50 en 95 mm. Het meest rechtse lezenstelsel heeft
een lange brandpuntsafstand en een grote relatieve opening, het
middelste stelsel is een groothoekcombinatie, die de brandpunts
afstand halveert en het linker lenzensysteem, dient voor de juiste
insteling van de gewenste brandpuntsafstand van het geheel.
In aansluiting op hetgeen wij in de vorige aflevering
van Film onder deze titel publiceerden, kunnen wij thans
berichten, dat ons inmiddels is gebleken dat 70 mm-pro-
jectoren eveneens worden vervaardigd door Western Elec
tric in Amerika door Frieseke Höpfner in Duitsland en
zelfs door een Japanse fabriek Nippon Onkga Seili Co. te
Tokio, onder de naam Phirex Crown.
Met inbegrip van de drie fabrikaten welke wij reeds de
vorige maal vermeldden, zijn er dus thans tenminste reeds
zes fabrikanten van 70/35 mm-projectoren, hetgeen toch
wel op een zekere ontwikkeling in de 70 mm richting
duidt. Afbeeldingen van enige van de desbetreffende pro
jectoren worden ter oriëntering van onze lezers hierbij
gepubliceerd.
De verschillende beeldmaskers voor resp. wide-screen, normaal,
cinemaScope en 70 mm projectie (Bauer). Het is duidelijk dat voor
een regelmatige verlichting van de brede maskeropening speciale
maatregelen nodig zijn.
Constructieve gegevens over de projectoren die de laat
ste tijd zijn verschenen staan ons nog niet in voldoende
mate ter beschikking. Voorshands geloven wij echter niet
dat er sprake is van belangrijke onderlinge verschillen.
Mocht zulks echter wel het geval blijken te zijn, dan zul
len wij zeker niet nalaten hierop te zijner tijd nog nader
terug te komen.
Bij 70 mm-projectie is geen sprake van een gecompri
meerd beeld, zodat hier een normale vergroting moet
plaatsvinden. Voor wat de doekbreedte betreft zal men
zeker in bestaande bioscopen meestal niet veel verder
kunnen gaan dan de cinemascope-breedte, hetgeen dus be
tekent dat de brandpuntsafstand van het te gebruiken ob
jectief ongeveer overeen zal komen met die voor cinema
scope-projectie. De tweevoudige expansie die men daar
toepast, wordt bij gebruik van 70 mm film immers ver
vangen door het ruim tweemaal zo brede filmbeeld.
De gebruikelijke 35 mm objectieven kunnen hier niet
worden toegepast, omdat deze het zeer brede filmbeeld
niet kunnen verwerken".
Het kruismechanisme met tamboer van de Universeel projector
Victoria X. De tamboer is voorzien van dubbele tandkransen waar
van de buitenste zijn bestemd voor 70 mm film en de binnenste
dieper gelegen tanden dienen voor het transport van de normale
35 mm films.
Door de bekende Isco fabrieken in Duitsland werd der
halve een nieuw type objectief ontwikkeld, dat de naam
T-Kiptagon heeft gekregen.
Gelet op het feit dat men reeds bij de normale objectie
ven met korte brandpuntsafstand dat wil zeggen tussen
ongeveer 50 en 80 mm moeilijkheden ondervindt van
wege de nu eenmaal onvermijdelijke kleine lensopening en
daardoor voor een goede beeldverlichting veelal is aan
gewezen op de zogenaamde beeldvensterlenzen, heeft men
bij de nieuwe lenzen geheel andere wegen moeten bewan
delen om tot goede resultaten te komen.
'Er is aldus een soort combinatie objectief tot stand ge
komen voor brandpuntsafstanden tussen 50 en 95 mm
(korte projectie-afstanden) dat uit drie delen bestaat (zie
figuur)Het naar de lichtbron gekeerde deel dat men het
basisoptiek zou kunnen noemen, heeft een lange brand
puntsafstand en dus een grote opening; het tweede optiek
is daarentegen van het groothoek type en zodanig van
dimensionering, dat het de brandpuntsafstand van het
basisobjectief halveert. Het derde gedeelte kan tenslotte
worden beschouwd als een variabele voorzetlens, waar
mede de totale brandpuntsafstand met ongeveer 20 kan
worden gevarieerd.
Dit laatste werd wenselijk geacht, omdat anders van de
combinatie basis-groothoekgedeelte, teveel „trappen" ge
maakt zouden moeten worden, hetgeen dit toch al kost
bare objectief nog duurder zou maken. Thans heeft men
waarschijnlijk aan drie soorten genoeg om het gehele ter
rein tussen 50 en 95 mm brandpuntsafstand te kunnen
bestrijken.
De brandpuntsafstanden tussen 100 en 150 mm, die als
regel toegepast zullen worden in zalen met een projectie
afstand boven 25 meter, leveren minder moeilijkheden op.
Deze objectieven hebben een voldoende grote lensope
ning, zodat de kostbare extra verkleiningsoptiek niet nodig
is. Ook de variabele ingebouwde voorzetlens is niet strikt
noodzakelijk, aangezien het hier geen extra problemen op
levert om de verschillende handelsmaten te fabriceren.
Het voorzetoptiek kan echter desgewenst wel worden bij
geleverd. Men heeft dan dus de mogelijkheden de beeld
grootte binnen zekere grenzen te corrigeren.
De lichtsterkte van eerstgenoemde combinatie objectief
bedraagt 1 2 en bij de tweede soort zal men zelfs gaan
tot 1 1.6.
Zoals reeds in vorige publicaties werd opgemerkt, is
een van de aantrekkelijke kanten van de 70 mm projectie,
dat de beeldkwaliteit tot een ongekende hoogte kan wor
den opgevoerd en het behoeft zeker geen nader betoog,
dat de kwaliteit van het objectief daarbij een uiterst voor
name rol speelt.
Wanneer men de hierbij gereproduceerde beeldmaskers
(Bauer) bekijkt, dan blijkt dadelijk dat ten opzichte van
de thans gebruikelijke filmbeeldformaten de 70 mm film
een nogal ongunstige vorm heeft voor wat betreft een
egale „uitlichting" van het beeld. Vandaar dat het gebruik
van een speciale beeldvensterlens nodig is voor het ver
krijgen van een gelijkmatige beeldverlichting. In de ons
bekende gevallen past men hiervoor een cylindrische en
kelvoudige lens toe, waardoor de van de lichtbron afkom
stige ronde of nagenoeg ronde lichtvlek op zo gunstig
mogelijke wijze aan het langgerekte beeldformaat wordt
aangepast.
Wij zien met belangstelling uit naar verdere ontwikke
lingen op dit terrein en interesseren ons natuurlijk met
De verwisselbare beeldmaskers zijn bij het 70 mm formaat voorzien
van een cylindrische beeldvensterlens, die tot taak heeft een zo
gunstig mogelijke lichtverdeling over het filmbeeld te verzorgen,
(afb. Bauer).
De Amerikaanse Westrex Universeel projector voor 35 en 70 mm
film.. (Westrex - Amsterdam).
22
28
De 70 mm
f il
m in
mars