TELEVISIE GROOT BEELDPROJECTIE
Eidophor-systeem leent zich voor toepassing in bioscopen
De Eidophor televisie grootbeeldprojector, waarmede zeer grote
t.v.-beelden van goede kwaliteit kannen worden geprojecteerd.
Voor de televisie-grootbeeldprojectie zijn tegenwoordig
twee principieel verschillende methoden in gebruik. Bij
de ene methode wordt het beeld verkregen van een tame
lijk kleine speciale kathodestraalbuis (beeldbuis) die een
zeer lichtsterk beeld levert, welk beeld met behulp van een
bijzonder optisch systeem op een projectiescherm wordt
geprojecteerd. Met dit systeem kunnen beelden van maxi
maal 3 x 4 m. verkregen worden.
De tweede methode is bekend onder de naam Eidophor.
Dit uit het Grieks gevormde woord betekent: beelddrager
en het gaat hier om een systeem, dat door een aantal
inmiddels overleden geleerden is ontwikkeld en dat ten
slotte door de Zwitserse firma Getrag, een dochteronder
neming van de firma Ciba te Basel werd verwezenlijkt.
Voor de verkoop van grootbeeld TV apparatuur werd door
Philips en Ciba samen de maatschappij Eidophor Ltd.
opgericht. In ons land wordt de apparatuur verkocht door
de Philips Bedrij f sapparatuur Nederland NV.
Bij het Eidophor systeem wordt op een zeer bijzondere
manier een met een diapositief te vergelijken beeld ge
creëerd en dit beeld wordt vervolgens met behulp van
een eigen lichtbron en een speciaal optisch systeem gepro
jecteerd.
Daar in de praktijk is gebleken, dat volgens deze
methode zeer fraaie en grote beelden verkregen kunnen
worden (tot ca. 70 m2!) en de Eidophor projectie dien
tengevolge ook in de bioscopen toepassing zou kunnen
vinden hetgeen overigens o.a. ter gelegenheid van de
jongste Olympische Spelen in het buitenland reeds is
geschied achten wij het juist in deze rubriek de nodige
bijzonderheden omtrent de werking van deze projector te
publiceren.
Opbouw van het geheel
De hierbij opgenomen foto laat zien dat sprake is van
een compact geheel, dat gemakkelijk, bijvoorbeeld in een
cabine, kan worden ondergebracht. De hoogte bedraagt
ongeveer 1.50 meter en de breedte ca. 1 meter. Men is
erin geslaagd in deze beperkte ruimte een verbazing
wekkende hoeveelheid apparatuur onder te brengen en
desondanks het geheel eenvoudig hanteerbaar te houden.
Zo bevat de installatie niet alleen een complete televisie
ontvang-inrichting, doch tevens een Xenon lichtbron,
vacuumpompen. een gecompliceerd automatisch olie-
pompsysteem, een luchtcompressor, een omvangrijk op
tisch systeem met roterende delen, een uitgebreid elec-
tronisch gedeelte enz. enz. Aan de buitenzijde is dit alles
gecombineerd in een simpel bedieningspaneel.
De werking van het systeem
In figuur 1 wordt een schematische voorstelling ge
geven van de „stralengang" in de Eidophor projector.
De lichtbron (1) is een 1600 W Xenon lamp, die met een
ventilator wordt gekoeld en die zijn licht via een con-
densor (2), een beeldmasker (3), een optiek (4) en een
uit zes strippen bestaand 45° spiegelsysteem (5a, b, c)
op de holle spiegel (6) werpt.
De zesdelige strippenspiegel, waarvan hierbij nog een
afzonderlijke foto is opgenomen, is ten opzichte van de
Xenon lamp zodanig geplaatst dat van daaruit gezien een
gesloten spiegelend geheel wordt verkregen, zodat de
volle lichtopbrengst naar de holle spiegel (6) wordt
gereflecteerd. Kijkt men echter vanaf deze spiegel dan
kan men tussen de openingen van de strippen doorkijken
ongeveer zoals in de foto is te zien. Daar de strippen
in het krommings-middelpunt van de holle spiegel zijn
opgesteld, wordt het licht door de spiegel weer op de
strippen teruggeworpen. Wanneer evenwel het spiegel-
oppervlak gedeformeerd wordt, levert dit een afwijkende
stralengang op en wordt het licht niet meer op de strip
pen gereflecteerd, doch valt daar geheel of gedeeltelijk
tussendoor en kan dan het projectie-objectief (8) respec
tievelijk het projectiescherm (9) bereiken. Deze vervor
ming van het spiegeloppervlak is nu de kern^ van het
systeem.
De Eidophor spiegel
Op de holle (sferische) gealluminiseerde glasspiegel
die is bevestigd op een metalen plaat, welke nauwkeurig
dezelfde vorm heeft als de spiegel, bevindt zich in een
zeer dun olielaagje van de speciale Eidophor olie.
Op een rechthoekig gedeelte van dit olielaagje met af
metingen van 54x72 mm, gelegen buiten het spiegel-
midden (zie figuur 2 bij nr. 2) wordt met behulp van
een ook al weer zeer bijzondere kathodestraalbuis 10 en
11 in fig. 1) een televisiebeeldje gevormd.
De kathodestraalbuis en de spiegel met het hierna nog
te bespreken spiegel mechaniek, bevinden zich in een
gesloten metalen huis (12 in fig. 1), waarin een vacuüm
heerst dat door middel van een ingenieus pompsysteem in
stand wordt gehouden. De schuine zwarte lijn in fig. 1
tussen de holle spiegel en de strippenspiegel is een gla
zen venster, waardoor het licht kan passeren. De opstel
ling en samenstelling van het glas is zodanig gekozen,
dat beeldvermorming tot een minimum beperkt blijft.
Het electronenbombardement van de oliefilm door mid
del van de „beeldschrijvende" kathodestraalbuis veroor
zaakt als gevolg van condensatorwerking (de oliefilm en
de metalen spiegelonderlaag zijn de platen en het glazen
spiegellichaam het diëlectricum) vervorming van het olie
laagje; men zou kunnen spreken van een „ladingsbeeld".
Dit geheel uit vervormingen van de oliefilm bestaande
beeld kan op boven omschreven wijze worden geprojec
teerd.
Het is duidelijk, dat waar iedere vervorming in het
olielaagje, hoe gering ook. zichtbaar zal worden, liet
De zesdelige strippenspiegel van de Eidophor projector. Tussen
de openingen van het spiegelend oppervlak door wordt het
gevormde beeld naar het projectiescherm gezonden.
laagje uiterst gelijkmatig moet zijn. Als complicatie komt
daar nog bij, dat aangezien de olie door 't electronenbom
bardement geleidelijk zou ontleden, voortdurend voor ver
nieuwing van de olielaag moet worden gezorgd. Men
heeft dit opgelost door de spiegel om zijn optische as te
laten draaien met een snelheid van één onwenteling per
ongeveer vijf minuten. Een sproei-inrichting (fig 2 bij 5)
spuit voortdurend onder druk olie op de spiegel, waar
door het aanwezige olielaagje wordt ..weggedrukt". Ver
volgens zorgt een vaste wisser (3) ervoor, dat de olie
Figuur 1. Schematische voorstelling van de stralengang bij
Eidophor projectie. De bij de onderdelen geplaatste cijfers
worden in de tekst nader verklaard.
56
57
