KOMST VAN TV TOONDE
VEERKRACHT VAN
BIOSCOOPBEDRIJF
Onvermijdelijk
Consequenties
Bondgenoot
T~T|e elektronische overbrenging van
lichtbeelden, die slechts schijn
baar het karakter van film hebben,
maar in wezen geen film zijn de
televisie werd in 1935 reeds als
een uiterst belangrijke ontwikkeling
door het Hoofdbestuur van de Neder
landse Bioscoopbond gezien.
Zoals men nimmer de ogen sloot voor
een op handen zijnde tegenslag, zo
wilde men jaren vóór de grote opbloei
van dit massamedium reeds een com
missie van waakzaamheid benoemen.
Dit gebeurde in 1936!
Het proberen te Eindhoven begon pas
in 1951 met „experimentele uitzendin
gen", die een machtiging kregen van
de toenmalige Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen. Een
kleine kring van ingewijden bekeek
een paar maal in de week de blauw
oplichtende buis. Maar vier jaar later
registreerde de dienst luister en kijk
gelden niet minder dan 800.000 tele
visietoestellen in ons land!
Het Hoofdbestuur nam van meet af
het standpunt in, dat het nieuwe mas
samedium in de sector van de ont
spanning een uiting was van een on
vermijdelijke technische ontwikkeling.
Men realiseerde zich, dat de bioscoop
er een geduchte en concurrerende in
vloed van zou ondergaan.
Essentieel was daarom de regeling, die
men trof voor het uitzenden van speel
films voor de televisiekijkers.
In 1952 werd de grondslag gelegd
voor een akkoord, dat in 1956 offi
cieel werd gesloten met de Nederland
se Televisie Stichting. Zulk een over
eenkomst met het lichaam, dat de te
levisiezender hanteert, stond in sterke
tegenstelling tot de opvatting van het
internationale bioscoopbedrijf. Die
opvatting ging uit van het volledig
aan de televisiezenders onthouden van
speelfilms zonder dat echter dat bedrijf
bij machte was leveranties aan die
zenders te beletten. Van welke bete
kenis de vooruitziende en waakzame
blik van 1935 is geweest getuigt de
huidige situatie met ruim twee en een
half miljoen ontvangtoestellen binnen
de landsgrenzen, die bovendien wor
den overstraald door uitzendingen uit
Duitsland en België.
In 1967 kwam er nog bij de attractie
van de kleurentelevisie, die precies
werd geïntroduceerd op het moment,
waarop een stabilisatie van de toestel
dichtheid scheen te worden ingeluid
door een afnemende meer-verkoop
per jaar van ontvangers.
De televisie heeft zeer snel de plaats
ingenomen, die de situatie in Angel
saksische landen voorspelde.
Vandaag bezitten wij nóg steeds het
uit 1952 daterende akkoord, dat leve
rantie van films binnen de voor bio
scoopvertoning bepaalde licentieperio
de toestaat, mits de uitzending niet
eerder dan veertig maanden na de pre
mière plaatsvindt. Ook het aantal voor
televisie-uitzending te leveren films en
de uitzenddagen zijn geregeld. Een ge
mengde commissie kan in bijzondere
gevallen uitzonderingen toestaan.
Het akkoord met de NTS werd enige
malen aangepast aan nieuwe situaties.
De televisie bracht ook allerlei an
dere kwesties op het tapijt. Het Hoofd
bestuur zag b.v. met argusogen toe op
de consequenties van centrale antenne
systemen en de auteursrechtelijke
kantjes van het relayeren van films
met behulp van een dergelijke techni
sche noviteit. Televisie bleek ook
bondgenoot van al die andere vormen
van ontspanning welke uitvloeisel zijn
van de welvaart, waarin wij ons mo
gen verheugen. De auto maakt de
mens mobiel en talloze vormen van
ontspanning lokken hem van verre.
En waar hij zelf niet heengaan kan,
daar brengt televisie hem de gebeur-
lijkheden thuis. Sport maakt vaak de
straten leeg.
Traditionele vormen van vermaak voe
len deze ontwikkeling in de bezoek
cijfers. In een deel van de kleinere
gemeenten, waar bioscopen gevestigd
zijn, bleek de overheid door vermin
dering van vermakelijkheidsbelasting
een open oog voor de moeilijkheden
van het bedrijf te hebben. Dat waren
echter schaarse uitzonderingen.
Maar de muze van de film bleef de
Assepoester in het gezelschap, die on
danks alle problematiek en tanende
belangstelling toch nog haar bijdrage
in de grote nationale pot moest stor
ten in de vorm van vermakelijkheids-
belastingen. Ze bleef te lang verstoken
van de krachtige, liefdevolle stimu
lantia waarvan toneel, concert, ballet
en gedeeltelijk de sport, het jeugdwerk
en de televisie mochten profite
ren.
Het Hoofdbestuur is van stonde af
doordrongen geweest van de ernst van
de situatie en is krachtig opgetreden
om de rijksoverheid te doordringen
van de teruggang der bedrijfsresulta
ten en te voorkomen dat in ons land.
gelijk elders, het virus van de inkrim
ping meer slachtoffers zou maken dan
noodzakelijk was.
Onder het hoofdstuk vermakelijk
heidsbelasting is de geschiedenis ge
schreven van een slijtageslag tegen de
gemeentelijke overheden, waarbij men
tenslotte de rijksoverheid haars on
danks als bondgenoot aan zijn zijde
gevonden heeft.
In 1967 geschiedde het dan, dat op
292
