aard gezien moet worden in de immensiteit
van het land. Want de vijftig nieuwe zaken
die wij van het totaal aan nieuwvestiging
gezien hebben, strekken zich uit over een
gebied dat driemaal de omvang van ons land
heeft en een grote bevolkingsdichtheid. Ook
het concernverband is kenmerkend. Combi
naties van veertig tot tachtig zaken en meer
zijn normaal. Op deze wijze kan men niet
alleen bij het tot stand brengen van de
zaken, maar ook bij de verkrijging van het
filmprodukt een vuist maken. Het komt ons
voor, dat, voorzover de nieuwbouw niet in
combinatie met de in de omgeving gevestig
de bioscopen is geschied, de concurrentie
met plaatselijke bioscopen in de wooncentra
bijzonder hevig is, waarbij het niet denk
beeldig moet worden geacht, dat een deel
van deze in het algemeen wat verouderde
zaken het loodje legt.
RATIONALISATIE
Een nadere beschouwing van de onder
scheiden theaters heeft ons geleerd, dat men
op het terrein van rationalisatie en auto
matisering ons veel nieuws heeft te bieden.
Niet wat de cabines betreft. De systemen
ginds en hier ontwikkelen zich parallel.
Wij zagen echter veelsoortige systemen van
kaartverkoop, welke ten dele was geautoma
tiseerd. Zelfs de toegangscontrole gebeurde
met automaten, waardoor in kleinere biosco
pen voor kassa, deurcontrole en plaatsgeving
met één employé wordt volstaan. Daarbij
moet men in aanmerking nemen, dat over
het algemeen een eenheidsprijs voor alle
stoelen geldt. In vrijwel alle theaters staan
de modernste apparaten, welke na inworp
van een munt in hoofdzaak koude dranken
serveren, en ook ijs en lekkernijen. De
omzetcijfers maken dit alles des te interes
santer.
Candy en popcorn zijn middelpunt van ge
raffineerde verkoopstands, waar men keurig
wordt bediend en waar de properheid af
straalt. Kleine theaters beperken zich tot
automaten, grote hebben zowel automaten
als directe verkoop. Deze verkoop bedraagt
15 tot 25 van de omzet. In drive-ins is
ze dertig procent en meer. Niet zelden is de
toegang tot de bioscoop een combinatie van
entree en winkeltjes, waarin allerlei speciale
dingen worden verkocht, afgestemd ook op
de bezoekerscategorie van de bioscoop. Bui
tengewoon verrassend zijn de uitstekend ver
zorgde serviceruimten in vele theaters.
Kraakheldere toiletten, make-up kamers en
foyers laten een comfort en luxe bewon
deren, welke nauwelijks valt te verbeteren.
DE ZAAL
De zaalinterieurs, hoewel strak en rationeel,
de een gelijkend op de ander door de toe
gepaste multi-bouwsystemen, mikken op ge
zelligheid, op een huiselijke, warme, gast
vrije sfeer. De stoelen zijn met brede
looppaden als de luie fauteuils thuis om
lekker in weg te zakken. Zodanige afstand,
dat men de benen kan strekken en laat
komers zonder hinder voor de aanwezigen
kunnen doorlopen is een must!
Doorgaans wordt er gerookt in de theaters,
maar vele bioscopen hebben daartoe een
apart gedeelte gereserveerd en uitgerust met
extra afzuiginstallaties.
Het gebruik van consumpties is dikwijls niet
beperkt tot de foyer en de pauze. Ervan uit
gaande, dat men thuis bij TV-kijken ook op
staat om koffie te halen wordt op beperkte
schaal voorzien in de verlangens van de toe
schouwers met zelfbedieningsautomaten of
zelfs met een buffet. Niet zelden kan men
bij de stoel een tafeltje bijschuiven, zonder
langslopers overmatig te hinderen.
Aan de stoffering wordt veel aandacht be
steed, ervan uitgaande, dat men iets kiest
dat sterk is en gemakkelijk schoon te hou
den, en dat na jaren gebruik er nog uitziet
als nieuw. Tapijt tot de rand van de straat
versterkt de huiselijke indruk, die de Ameri
kanen van hun bioscoop willen hebben. Er
wordt opmerkelijk veel aandacht besteed aan
het schoonhouden van de ruimten. Proper
heid van bioscoop en personeel is vanzelf
sprekend!
ATMOSFEER
Geen theater van enige pretentie of het
beschikt over een klimaat-regelaar, een air
conditioning ofwel een luchtverversingsin
stallatie annex verwarming, waarmede te
vens de vochtigheidsgraad van de lucht op
aangenaam peil wordt gehouden. Koeling en
vochtregelaars zijn kostbare investeringen.
De machinerieën, welke het klimaat in de
zaal verzorgen, vergen circa 12 a 13 van
de bouwkosten! Maar het is dan ook zo, dat
de theaters de atmosfeer van het gemiddelde
gezinshuis in dit opzicht in elk jaargetijde
verre overtreffen.
Voorts wordt veel aandacht besteed aan
de akoestiek. Ook was het opvallend, dat in
sommige bioscopen was afgezien van het ge
ijkte kader. In dat geval was het doek ge
plaatst voor een inspringende witte wand,
waardoor de projectie, speciaal van kleuren
films, een verrassend effect kreeg.
BOUW
Theaterbouw in Amerika is geen onderwerp
als het om één bioscoop gaat. Als men
bouwt, dan bouwt men in serie. Het ont
breekt er aan voldoende vakbekwaam per
soneel, zodat men op systeembouw, op pre-
fabrikatie is aangewezen. Systeembouw
maakt centrale inkoop" van onderdelen,
(noodzakelijk, gezien de verdubbeling van
kosten in de laatste tijd) voor tientallen
theaters tegelijk mogelijk en ondanks dat
blijft er in afwerking en vorm toch voor elke
bioscoop een individuele toets mogelijk. Mo
derne materialen overheersen, de uiterlijke
vormen zijn strak en naar Europese ogen
gewend aan eeuwen van stijlvormen door
elkaar eentonig. Intern is er tóch vol
doende afwisseling door kleurstellingen en
detailafwerking; bij voorbeeld in het stoelen-
plan en het verval van de vloeren, dat door
het gebruik van „loop-zekere" tapijlstoffe-
De aanleg van een ,,drieling-bioscoop" in
het kader van een winkelcentrum. Men
heeft de theaters rationeel „Cinema 1, 2 en
3" gedoopt.
Het type bioscoop zoals men het buiten de
■4 bebouwde kom aantreft in de nabijheid van
de hoofdwegen.
ring de Europese hellingsnormen nogal eens
danig overtreft.
WAAR
Nieuwe bioscopen verrijzen in Amerika op
die plaatsen waar publiek komt. Dat wil
zeggen, dat in het totale theaterpark een
vloeiende aanpassing bespeurbaar is, een be
weging van de onrendabele gebieden naar
de rendabele. De exploitanten verlaten de
stadswijken in verval, of de zakencentra
waar men niet meer woont en slaapt. Nieuw
bouw geschiedt voornamelijk in randgebie
den van de steden of in die agglomeratie
centra, waar toren- of keldergarages van
grote capaciteit worden gemaakt. Wij zagen
in Boston een unit van drie bioscopen, ge
vestigd in een buitenwijk, maar geheel in
combinatie met een aantal parkeergarages.
Vanuit de garages kon men per lift de ver
schillende bioscopen bereiken. Parkeerfacili-
teiten worden gezien als een eerstnoodzake-
lijke factor bij het overwegen van de plaats
voor een nieuwe bioscoop. De auto is in de
V.S. een niet van de consument los te den
ken instrument, die gezien wordt als een
welvaartsverwekker en niet als een blikken
lastpost. Men rijdt in Amerika zonder be
zwaar een kilometer of twintig a dertig om
inkopen te doen en ook om naar de bio
scoop te gaan. De wijde geografie geeft
daar uiteraard aanleiding toe. Wat meer telt
men treft geen parkeermeters aan, noch
wachters met bonnetjes op die uitgestrekte
„parkings" aan de stadsrand of langs de
hoofdweg. Op deze basis van gemakkelijke
bereikbaarheid zijn consumptiecentra ont
staan, waar bioscopen zich gemakkelijk bij
aansluiten. Te meer, omdat de winkels door
gaans enige dagen per week pas om negen
of tien uur 's avonds dicht gaan. Behalve
grote keus voor het doen van inkopen in die
allesomvattende winkelcentra, waaronder er
zijn, die geheel verwarmd en airconditioned
zijn, treft de consument tevens een grote
keus in kleine en middelgrote bioscopen on
der één dak, gepaard aan restaurants, kin
derspeelruimten en andere mogelijkheden
van entertainment. En het is daar 's avonds
dikwijls drukker dan in onze binnensteden,
waar het nog altijd de bioscopen zijn, die
vertier aantrekken.
11
