Filmontwerpers hadden, behalve mode, nog andere dingen aan hun
hoofd. Hun kostuums moesten passen bij het verhaal van de film. Ze
moesten de sterren flatteren en zorgen dat ze eruit sprongen temid
den van de rest van de cast.
Zwart-wit films hadden qua kleding zo hun eigen haken en ogen. Bij
elke stof en elke kleur moest tevoren worden bekeken hoe grijs deze
overkwam op het witte doek. Resultaat daarvan was dat de filmkos-
tuums in werkelijkheid vaak de gekste kleuren hadden.
De latere kleurenfilms hadden ook zo hun problemen: blauwen geel
kwamen onder de belichting veel te fel over en moesten gedempt,
terwijl wit uit den boze was. Het maakte hard. Niemand droeg witte
kostuums. Zelfs de overhemden van Fred Astaire waren niet wit.
De overgang naar geluidsfilms maakte dat sieraden en kostuums zo
geruisloos mogelijk moesten zijn. Vandaar dat in het begin de voor
keur uitging naar soepele materialen zoals crêpe en fluweel.
In de glorietijd hadden de studio's komplete kostuumfabrieken waar
honderden mensen werkten. Zij creëerden wat nu bekend staat als
de glamourlook. In feite had filmkleding wel wat overeenkomsten
met haute couture, leder kostuum was perfekt gesneden en in elkaar
gezet. Tevens werd net als bij de haute couture alles overdreven:
schouders waren breder, diamanten groter, stoffen luxueuzer en
bont was dikker. Kortom alles werd aangedikt.
WAT IS MODE?
Wat is mode en welke invloed heeft film? Voor een goed begrip is on
derscheid nodig tussen de grote lijn, mode en rages. Onder de grote
lijn valt bijvoorbeeld de lange broek, een kledingstuk dat over een
grote spanne tijds wordt gedragen. Mode brengt daarop variaties
aan zoals omgeslagen pijpen, een vouw of bandplooien. Deze varia
ties doen één of meerdere seizoenen opgang. Een rage is kort maar
hevig en behelst details. De lange broek met de bandplooi is nu voor
zien van een sluiting die net even anders is. Dit leidt tot een grote
vraag die enkele weken aanhoudt.
De grote lijn is een tijdverschijnsel: geestelijke, maatschappelijke en
materiële veranderingen kunnen de kleding wijzigen. Met andere
woorden: men gaat anders denken. De maatschappij verandert bv.
door emancipatie of het wegvallen van rangen en standen; de econo
mie verandert bv. tengevolge van recessie of automatisering. Voor
waarde voor veranderingen van de grote lijn is dat de geest en de tijd
er rijp voor zijn. Zo hebben kleine groepen suffragettes jarenlang ge
vochten voor emancipatie en bevrijding van het corset. Pas toen
grote groepen mensen emancipatie aanvaardden, verdween ook het
corset. Geest en tijd waren er rijp voor.
Omdat de grote lijn moeilijk te bepalen valt, - immers pas aan het
einde van een eeuw kun je de afgelopen honderd jaar objektief bekij
ken - beperken we ons tot mode en rages.
Welke invloed heeft film? Het beste voorbeeld is wederom "Bonnie
and Clyde". Na de minimode werd inderdaad maxi populair. Terwijl
Bonnie en Clyde vrolijk op het witte doek roofden en plunderden, la
gen de eerste lange modellen al op de tekentafels. De konfektie-in-
dustrie werkt tenslotte ver vooruit. Met andere woorden maxi was er
al. De introduktie volgde later toen het publiek er rijp voor was. Had
"Bonnie and Clyde" enige tijd later in de bioskopen gedraaid dan had
zij waarschijnlijk een rage ontketend. Temidden van een nieuwe
maxi-mode zouden Bonnie en Clyde-modellen nét even anders zijn
geweest.&ql Hetzelfde gaat op voor de Out of Africa-look. Khaki-kle-
ding stond op het punt geïntroduceerd te worden toen de film uit
kwam. René Muller van Harry Klooster Promotions, die indertijd de
publiciteit verzorgde, zegt daarover: "Het sukses van de film is ge
bruikt om de khaki-look te introduceren, want als je "Out of Africa"
zei, wisten de mensen meteen wat je bedoelde. Het is iets wat je va
ker ziet. Is een film een sukses dan worden dit soort dingen opge
pikt, want je bereikt het publiek al op voorhand. Hetzelfde geldt voor
muziek. Is een film een sukses dan worden er veel platen verkocht."
In deze uitspraken kan de Nederlandse filmkostuumontwerper Yan
Tax zich ongetwijfeld vinden. In het boek "Film Fashion. Kostuum
ontwerp in de twintigste eeuw" zegt hij: "Geen enkele film heeft effect
op het straatbeeld, want mode is altijd eerder dan film. Zo er al over
eenkomsten bestaan dan gaat het daarbij om een algehele tendens
die gelijk op loopt, meer niet."
Avenue-hoofdredaktrice Louki Boin tenslotte meent in het boek
"Mode-kleren-mode": "Het kleed- en koopgedrag valt bijna niet te
manipuleren en wordt bovendien vaak beïnvloed door externe fakto-
ren als het weer, ekonomische regressie, de populariteit van een film
of ster, enz. Zo heeft de supersnel stijgende populariteit van John
Travolta in de films "Saturday Night Fever" en "Grease" in 1978 de
ontwikkeling van bepaalde mode-trends gestimuleerd op een manier
die de beste ontwerpers, marketing-managers, reklame-deskundi-
gen, verkopers of journalisten nooit hadden kunnen bewerkstelli
gen."
Wederom dus trends die er al aan zaten te komen én film als mode
propagandamiddel.
BIKINI BEACH
Een grappig voorbeeld van de wijze waarop film mode-trends kan sti
muleren gaat over de introduktie van de bikini. Het eerste "kleding
stuk" met die naam stamt uit 1946 en werd geregistreerd door de
ontwerper, de Franse ingenieur Louis Reard. Hij noemde het kleding
stuk naar de atol Bikini, waar de eerste atoomproef plaatsvond. De
Fransen, voorafgegaan door Brigitte Bardot, waren dolenthousiast.
De Amerikanen daarentegen moesten er in het begin niets van heb
ben. Puriteins Midden-Amerika vond het bepaald onzedig. Pas toen
de meerelegante sterren als Rita Hayworth, Paulette Goddard en Ma-
rilyn Monroe zich in bikini lieten fotograferen, ging Amerika over
stag.
Met de acceptatie van de bikini in 1950 ontstond tevens een nieuw
genre films. Deze hadden titels als "Bikini Beach" en "How to stuff a
wild bikini". De bikini diende daarbij als centraal thema en het plot
was mager. Nu zijn het de James Bond-films die de bikini-traditie le
vend houden. Brigitte Bardot en consorten gingen in de jaren zestig
over op topless. De enige die nooit haar badpak aan de wilgen hing
was Esther Williams.
Bonnie and Clyde
62
