DOLBY SPECTRAL RECORDING
EEN NIEUW GELUID IN DE BIOSCOOP!
Ongetwijfeld zal het u zijn opge
vallen dat bij de aftiteling van re
cente films "Dolby Stereo SR"
wordt vermeld. Een nieuwe opti
sche geluidsregistratie op 35
mm film. SR staat voor Spectral
Recording.
Bij een aantal films werd er reeds
gebruik gemaakt van dit nieuwe
systeem. Tot dusver werden aan
de Nederlandse bioscopen nog
geen filmkopieën met een Dolby
Stereo-SR geluidsband gele
verd. Omdat de Nederlandse bio
scopen nog niet waren uitgerust
om dit nieuwe systeem te kun
nen weergeven via de Dolby SR-
afspeelunit (SRA-5), werden van
deze films de traditionele Dolby
Stereo A (ruisonderdrukking)
filmkopieën geleverd.
De kosten van een SR-filmkopie
zijn gelijk aan die van een Dolby
A-filmkopie. Maar de zeer verbe
terde geluidsweergave-kwaliteit
is slechts te bereiken voor de be
zitters van een SRA-5 adaptor,
waarbij de totale installatie van
de bioscoop eveneens aan alle
kwaliteitseisen dient te voldoen.
Dolby Stereo SR is, zoals ge
zegd, een nieuw 35 mm optisch
filmgeluidssysteem waarbij alle
nuttige aanwendingen zijn toe
gepast die worden gebruikt bij
de audio-opname-technologie.
Dolby Stereo SR kompleteert de
bestaande Dolby Stereo syste
men en maakt het mogelijk om
de kwaliteit van dit nieuwe opna
mesysteem ook te kunnen weer
geven in de bioscoop. Het ver
vangt het tot dusver gebruikte
Dolby A-type ruisonderdruk-
kingssysteem. Daarnaast rekent
Dolby SR af met vervorming!
Bij optische filmgeluidsbanden
wordt door de afmetingen van
de band bepaald, hoe hoog het
volume kan zijn tijdens de pieken
van het uiterste hoog, voordat
vervorming ontstaat en er wordt
bepaald hoeveel ruis wordt ge
hoord tijdens de weergave van
de stille passages.
Dolby Stereo SR-kopieën heb
ben minder vervorming binnen
de totaalmarge van het volume.
Bij gebruik van Dolby Stereo SR
klinkt het geluid helderder; is de
geluidsband rustiger en kan het
volume onvervormd omhoog
gebracht worden. Zelfs hoger
dan noodzakelijk. De kwaliteit
van de weergave is vergelijkbaar
met volumemarges van de 70
mm magnetische geluidsband.
Dolby is nu 20 jaren oud. De
filmindustrie maakt reeds 15 ja
ren gebruik van het Dolby Stereo
"A" systeem.
Wat is nu eigenlijk Dolby Stereo
SR en waarom is er zo'n opmer
kelijk verschil tussen de weer-
gave-kwaliteit van een SR-kopie
en die van een traditionele ko
pie?
Ter verduidelijking: het conven
tionele Dolby systeem maakt ge
bruik van Dolby A-ruisonder
drukking om de ruis van de opti
sche geluidsband te reduceren,
waarbij gelijktijdig het frequen-
tiebereik en de vervormingen tij
dens de weergave in de biosco
pen werden verbeterd. De toe
passing van ruisonderdrukking
was van essentieel belang om
dat bovengenoemde verbeterin
gen onmogelijk bleken te zijn,
zonder dat de nadelen van een
onacceptabele ruis zich lieten
horen.
Spectral Recording is een ana
loog opnamesysteem waarbij de
ruis méér wordt onderdrukt dan
bij het Dolby A-systeem, terwijl
tevens alle vervormingen wor
den gereduceerd. Speciaal die
van de uiterste hoge en zeer lage
frequenties. Het resultaat hier
van is, dat tijdens de opname
een veel groter frequentiegebied
kan worden geregistreerd waar
door het totale geluidsbeeld vol
lediger is. Dolby Laboratories
beweren zelfs dat de reproduktie
van het geluid helderder is dan
bij de huidige digitale systemen.
SR werd (evenals het huidige A-
type) voor het eerst toegepast bij
de radio en in de grammofoon
opnamestudio's. Op een
groeiend aantal grammofoon
platen en CD's wordt vermeld dat
er werd opgenomen en gemas-
terd door gebruik te maken van
Dolby SR.
Spectral Recording had niet veel
tijd nodig om zichzelf te introdu
ceren in de filmindustrie. Experi
menten bevestigden al snel, dat
de verbeteringen die Spectral
Recording bood ook konden
worden gebruikt voor andere
analoog-opnamen zoals voor de
optische filmgeluidsband.
SR werd voor het eerst toege
past bij de muziekopnamen voor
de geluidsband van "Ruthless
People". Ook voor de technisch
kritische opnamen van James
Bond's "The Living Daylights"
werd gebruik gemaakt van SR
om de totaal-kwaliteit van de
konventionele Dolby Stereo-ko
pieën zo hoog mogelijk te hand
haven. Al spoedig werden er
naast de Dolby Stereo A-kopieën
ook Dolby Stereo SR-kopieën
gemaakt van o.a. Steven Spiel-
berg's "Innerspace" en van "Man
from Snowy River 2".
De financiële voordelen van een
SR-kopie laten zich raden wan
neer men bedenkt dat de kwali
teit van de 70 mm magnetische
geluidsbanden wordt geëve
naard tegen dezelfde kopiekos-
ten van een normale 35 mm-ko-
pie.
Het is van belang voor zowel de
filmverhuurder als voor de ex
ploitant dat zoveel mogelijk SR-
kopieën zullen worden geleverd
aan onze bioscopen. Uiteraard
alleen aan de bioscopen waar
SR modulen zijn geïnstalleerd.
Het belang is groot, omdat de al
gehele kwaliteitsverbetering zal
bijdragen tot een meer geïnte
resseerd bioscooppubliek en
daardoor tot betere bezoekers
aantallen.
Wordt er naast de SRA-5 adaptor
ook nog gebruik gemaakt van
subwoofers, dan haalt men echt
het volle pond uit SR. Overigens
is het gebruik van subwoofers
geen noodzaak, maar bij de pro-
duktie van de geluidsband heeft
men wel alle registers openge
trokken om in het moeilijke sub
laaggebied dezelfde prestaties te
bereiken die tot dusver kenmer
kend waren voor de 70 mm film.
Weliswaar nog niet in Nederland
beschikbaar, zijn er toch reeds
een aantal SR-films in roulatie:
"Action Jackson", "Betrayed",
"Colors", "Fatal Beauty", "Inner
space", "La Bohème", "Le Grand
Bleu", "Powaqqatsi", "Rambo
III", "Return to Snowy River",
"Robocop", "Saxo", "Star Trek
IV", "Throw Mama from the
Train", "Wall Street", "Willow"
en binnenkort "U2"!
Opdat de bezoekers de verbete
ringen op waarde kunnen schat
ten is het noodzakelijk dat het
komplete geluidssysteem opti
maal funktioneert. Derhalve
dient niet alleen de Dolby-pro
cessor optimaal te funktioneren
maar ook de projektoren, eind-
versterkers en luidsprekers. Te
vens dient men ervan uitte gaan
dat er geen achtergrondgeluiden
in de zaal hoorbaar zijn, zodat
ook de subtiele geluidseffekten
die zich op de geluidsband be
vinden, gehoord kunnen wor
den. Het Dolby SR-systeem
moet daarom worden toegepast
in samenwerking met een
Dolby-geluidsinstallatie die vol
ledig verantwoord werd geïn
stalleerd en ingeregeld volgens
de inregelprocedure die gedetail
leerd is opgenomen in de doku-
mentatie die is bijgevoegd bij
elke Dolby-processor.
De Dolby SRA-5 is een toege
voegde adaptor die het mogelijk
maakt elke cinemaprocessor die
door Dolby Laboratories werd
vervaardigd te gebruiken om het
nieuwe Dolby Stereo SR opti
sche geluidsbandsysteem te de
coderen. Films met een geco
deerd SR-signaal kunnen alleen
met Dolby SR modules worden
gedecodeerd. Films die zijn ge
codeerd met het Dolby A-type
ruisonderdrukking moeten wor
den gedecodeerd met de Dolby
A-type modules die zijn opgeno
men in de cinemaprocessor.
Om een SR-kopie te kunnen
weergeven dient men alleen de
type A ruisonderdrukkingsunit in
de processor te vervangen door
SR. (Cat. No. 22A uitwisselen
voorCat. No. 280T SR modules.
Dat kan in alle units behalve bij
deCP55!)
Eenvoudiger is het om de SRA-5
adaptor toe te passen. Deze
SRA-5 adaptor kan gebruikt wor
den bij alle gangbare en in om
loop zijnde cinemaprocessors
die door Dolby werden vervaar
digd. Deze unit werd speciaal
ontworpen om het mogelijk te
maken een keuze toe te passen
tussen DolbyAen Dolby SR mid
dels een keuzeschakeling op het
kontrolepaneel van de proces
sor. Ook automatische schake
ling is mogelijk.
Nu is het verwisselen van modu
les met de hand voor een enkele,
speciale voorstelling nog wel ac
ceptabel, maar het is een on
praktische oplossing als deze
methode wordt toegepast bij
permanente wisselingen. Voor
lopig zal nog vaak gewisseld die
nen te worden tussen DolbyAen
Dolby SR (voorprogramma -
hoofdfilm).
De SRA-5 adaptor is eigenlijk
(Vervolg op pag. 71)
