Toen Pim de la Parra in de SKOOP van januari 1964 zijn PLEIDOOI VOOR MEER BOCHTEN schreef, kon hij misschien al vermoeden dat zijn OBSES- SIONS (1969) ook een Bochtfilm eigenlijk, nota bene op Eerste Kerstdag 1988 op RTL vertoond zou worden, maar zelfs Pim zal toen met hebben gedroomd dat er in 1989 geen Bocht meer zou ZIJN! SKOOP bestaat nog steeds, al 25 jaar, maar Parisien en Centraal zijn weg. Sommige lezers vragen zich misschien af wat erger is, want - nee, geen grapjes, de teloorgang van de sexbioscoop is een ernstige zaak. Al vroeg in de jaren '60 draaiden Parisien en Centraal, beide in de Bocht van de Nieuwendijk in Amsterdam, merendeels films met titels als UNI- VERSO Dl NOTTE en MEISJES LANGS DE WEG. Daarnaast raakte menige kwaliteitsfilm er verdwaald (vandaar Pims'plei- dooi, hoewel hij, ter plekke op zoek naar kwaliteit, ook Isabel Sarli in VERBODEN JUNGLEDRIFTEN niet over het hoofd heeft gezien, naar hij in SKOOP's erotieknummer van 1971 meldde). In de goeie ouwe tijd was de genrebioscoop een bekend verschijnsel, al thans in de grotere steden. Je had theaters die zich toelegden op knok- films, op kunstfilms, op familiefilms. Vanaf het begin van de jaren '60 kwam in de grootste steden een nieuwe variant tot ontwikkeling: de sex bioscoop. Behalve de genoemde Amsterdamse had je Palace in Utrecht, Centraal in Rotterdam, Flora in Den Haag en nog een aantal andere. Zo'n verschijnsel komt uiteraard niet uit de lucht vallen. In de eerste plaats heb je natuurlijk sexfilms nodig. Hoewel er in alle landen en alle tijden films met sex zijn gemaakt, was de commercialisering van het genre als zodanig een Italiaans-Franse uitvinding in de tweede helft van de jaren '50. Het begon met eindeloze reeksen quasi-documentaire nachtclubfilms (MONDO NUDO en dat soort titels) met wat halfblote dansjes erin en, althans in ons land, twee of drie door de Nederlandse Filmkeuring tijdig beknotte stripteases. Wat in de nadagen van de keu ring (eerste helft jaren 70) wel gebeurde, namelijk dat officieel verwij derde fragmenten door de distributeur weer werden ingevoegd, was in de jaren '60 nog praktisch ondenkbaar. Dit is immers een tweede voor de hand liggende voorwaarde: naast een internationaal aanbod aan sexfilms moet je in eigen land ook een keu ringsregiem hebben dat zulke films min of meer ongeschonden binnen laat. Tot 1969,1970 is de Nederlandse Filmkeuring, naar internationale maatstaven gemeten, aan de strenge kant geweest. Zo werden allerlei onnozele nudistenfilmpjes die vanaf het begin van de jaren '60 in de Ver enigde Staten aan de lopende band werden geproduceerd hier aanvanke lijk niet toegelaten. "Dan gaan ze daar ballen en dan balt alles mee", ver klaarde de toenmalige voorzitter, de heer Schuller destijds in een inter view. Maar LES STRIPTEASEUSES, ook flink bloot, mocht in 1964 op eens wèl en heeft dan ook negen weken in Parisien gestaan - nota bene een theater dat met het oog op de vaste klantjes ongaarne prolongeerde. (In de tiende week, nu in Centraal, werd daar het huisrecord nog even ge broken. Je zou bijna gaan geloven dat het toenmalige manvolk nog nooit een blote vrouw had gezien. De film was nog zwart-wit óók!) In de eerste helft van de jaren '60 ging het om blootfilms. Pas na DE GROTE STILTE (hier in 1964 overigens met twee kleine coupures ver toond) en IK BEN NIEUWSGIERIG - GEEL, films die internationaal een niet te onderschatten doorbraakfunctie hebben gehad, en in de USA in 1968 eindelijk tot afschaffing van de verouderde zelfregulering hebben geleid, was de keuring èn de tijd èn het volk rijp voorfilms met simulatie- sex. BLOEI De periode van de simulatiesex kan ruwweg gedateerd worden op de tien jaar van 1965 tot 1975. Vóór 1965 ging het in hoofdzaak om bloot films (of, om precies te zijn, om blote vrouwen) en na 1975 kwam de ex pliciete sex, de porno, in de bioscoop. De simulatiesex verdween natuur lijk niet, maar was inmiddels zo alledaags geworden dat hij in de eerste de beste tienerfilm al was aan te treffen. Toen de simulatiesex in niet artistiek bedoelde films nog nieuw was, met als eerste hoogtepunten IK EEN VROUW (1965), BAAI DER BEGEERTE (1965) en MUDHONEY (1967), deden de sexbioscopen goede zaken. Zij niet alleen, trouwens: MUDHONEY heeft zelfs in City (Amsterdam) ge draaid. Er was nu voldoende aanbod om de clientèle elke week een nieuw lekker hapje voor te zetten. "Ze hopen elke week weer dat ze het Isabel Sarli in eigen persoon (rond 1968) in een foto die de vitrines niet heeft gehaald. te zien krijgen", verklaarde Jan Dresscher Jr. (Express Film) op 31 au gustus 1968 tegenover VRIJ NEDERLAND. En verder: "Als ze nou alles zien, wat moeten we dan nog? Dan is er niks meer te zien. Er moet toch een prikkeling blijven bestaan. Wat zouden ze dan volgende week moe ten zien?" Profetische woorden. De vorm van quasi-drama's, zoals in de zojuist genoemde drie films, werd al gauw niet meer als voorwendsel gebruikt. De eerste Tirolers kwa men op de markt - Marischka, Brummer, Enz, Dietrich. En de oneindige reeks Report-films (van Schulmadchen totTanzstunden). En de Franse werkjes van de heren Pierson, Pallardy en Bénazéraf, om over de interna tionale meneer Jesus (Jess) Franco alias Clifford Brown nog maar te zwijgen. Plus Amerikaans simulatiewerk van Meyer, Adamson, Bucka- lew en Sarno. Als ik per woord werd betaald, zou ik zo nog wel even kun nen doorgaan. Het ging elk jaar een stapje verder. Al in het begin van de jaren '70 was met name in Amerikaanse en Duitse films de grens tussen simulatie en expliciete sex soms moeilijk te trekken. De filmkeuring hobbelde natuur lijk achter de ontwikkelingen aan; dat is bij dergelijke instituties per defi nitie het geval (en zo hoort het ook, dus laten we niet omzien in wrok). Maar de samenleving is toen in korte tijd enorm veranderd. In de jaren 1965 -1970 hebben we de provobeweging en de meirevolutie van 1968 meegemaakt, twee verschijnselen die eerder symptoom dan oorzaak van een veranderende tijdgeest zijn geweest, maar die, achteraf gezien, een keerpunt in onze cultuurgeschiedenis markeren, niet speciaal de Ne-

Historie Film- en Bioscoopbranche

Film | 1989 | | pagina 7