KAKAFONIE IN BIOSCOOPGELUID
FILM MOET KLINKEN ZOALS DE PRODUCENT HEM BEDOELD HEEFT
Sinds eniqe tijd wordt de bioscoopexploitant overspoeld door een enorm aanbod op het gebied van geluidsapparatuur. Grotere scherm-
luidsprekers zwaardere versterkers, meer surroundluidsprekers, galmpijpen, Dolby SR en noem maar op. Een wirwar waardoor men
door de bomen het bos niet meer ziet. Toch is er een aantal objektieve kriteria dat de exploitant kan helpen bij het maken van een verant
woorde keuze van apparatuur. Niet volgens zijn persoonlijke smaak, maarzo dat de film klinkt zoals de producent hem bedoeld heeft.
Sedert de intrede van het Dolby-
systeem is het bioscoopgeluid
onderhevig aan veranderingen.
Het publiek is thuis het Hifi-ge-
luid en tegenwoordig CD-kwali-
teit gewend en wil op z'n minst in
de bioscoop een kwaliteit die
daarmee te vergelijken is. Met
Dolby kwamen de stereo-solar-
cel, de 50 en 100 Watt luidspre
kers en versterkers en het sur-
roundsysteem. Tegenwoordig
worden systemen verkocht met
grote schermluidsprekers, ver
sterkers van zo'n 200 of 300
Watt, Dolby SR en subwoofer-
systemen.
NATUURGETROUW
Aan de andere kant staat de film
producent die graag wil dat zijn
film zowel qua beeld als geluid
vertoond wordt zoals hij bedoeld
heeft en met de oorspronkelijke
kwaliteit: surroundgeluid niet
harder of zachter, schermgeluid
met precies evenveel hoge en
lage tonen als bij de opname. In
feite bestaat een goede geluids
installatie dus uit apparatuur die
het oorspronkelijk geluid zo na
tuurgetrouw en met dezelfde
kwaliteit weergeeft. Niet minder
en vooral niet meer.
De keuze van de apparatuur is
mede afhankelijk van het type
zaal waar de voorstellingen
plaatsvinden. Een zaal van 500
plaatsen vraagt meer vermogen
om een onvervormde kwaliteit te
bereiken dan een zaal van 100
plaatsen.
Verder is van belang hoe de
struktuur van de ruimte is.
Zachte en absorberende wanden
reflekteren anders dan geschil
derd beton. Deze en nog meer
faktoren zijn belangrijk bij de
juiste keuze.
STANDAARD VOOR FILMGELUID
Met name Dolby heeft zich bezig
gehouden met het ontwerpen
van een standaard waarbij het
mogelijk is om het oorspronke
lijke filmgeluid te reproduceren.
Aan de hand van een testpro
gramma is zeer nauwkeurig na
te gaan of de installatie aan deze
norm voldoet en welke kompo-
nenten beter vervangen kunnen
worden door andere. Alleen het
behalen van deze standaard ga
randeert een perfekte weergave.
Een installatie volgens de Dolby-
norm klinkt in alle gevallen uit
stekend.
Sinds kort worden bij het ont
werpen van een geluidsinstalla
tie ook de akoestische eigen
schappen van de zaal nadrukke
lijk in het plan betrokken. Een in
stallatie kan nog zoveel vermo
gen hebben, bij een ongunstige
akoestiek is het resultaat nave
nant. George Lucas ontwierp sa
men met JBL een standaard die
lijn bracht in zaalakoestiek en
koos apparatuur die aan alle
denkbare eisen voldoet: het
THX-systeem. JBL is een wereld
naam op het gebied van luid-
spreke rsy sternen, versterkers en
aanverwante komponenten ter
wijl George Lucas faam geniet
op het gebied van geluidspro-
dukties bij film.
Recent is het THX-systeem toe
gepast in het Kinepolis-projekt
in Brussel. Akoestiek en appara
tuur zijn optimaal op elkaar afge
stemd en zorgen voor een na
tuurgetrouwe weergave. Maar,
THX is kostbaar. Het aanpassen
van de akoustiek in een be
staande zaal kost al gauw een
ton. Akoestische aanpassing is
daardoor eigenlijk alleen een ver
antwoorde investering bij nieuw
bouw. Ook zonder het THX-sys
teem is het dus zaak om appara
tuur te kiezen die de Dolby-norm
kan halen. Daarbij is niet zozeer
het merk maar zijn vooral de ei
genschappen van de totale ge
luidsketen van belang.
AKTIEF SYSTEEM
Het THX-systeem maakt gebruik
van speciale equalisers en een
cross-over waarbij de hoge to
nen, de middentonen en de lage
tonen elk afzonderlijk door een
versterker worden gevoed: het
zogenaamde aktieve systeem.
Deze manier van versterking
geeft een perfekte balans tussen
hoge en lage tonen, terwijl de
vervorming vrijwel nihil is.
Vooral voor de wat grotere zalen
heeft dit systeem de voorkeur.
Voor een optimale installatie is
het noodzakelijk om gebruik te
maken van een Dolby-processor
(eventueel aangevuld met SR),
hoogwaardige schermluidspre
kers en versterkers volgens het
aktief systeem, en een optimaal
berekend surround. ledere con
cessie zal onherroepelijk afbreuk
doen aan de uiteindelijke kwali
teitvan het geluid.
Bij de produktie van films wordt
vaak gebruik gemaakt van JBL-
apparatuur. Het is daarom ver
standig te kiezen voor materiaal
met dezelfde eigenschappen.
Uiteindelijk moet het publiek een
film voorgeschoteld krijgen die
precies zo klinkt als de produ
cent hem bedacht!
Martin Weijtmans
CLOSE UP
De naam MAX TAK heeft nog altijd een magische klank. Wie herin
nert zich niet met weemoed zijn optreden met orkest als begeleider
van stomme films en later als muzikaal entertainer in de pauze, welke
toen nog vóór de hoofdfilm werd gehouden.
Er bestaat nu weer een filmorkest Max Tak, 12 musici, dat een com
pleet filmprogramma (wo. THE KID van CHARLIE CHAPLIN) ver
zorgt uit de jaren 1920-1930 met de daarbij behorende authentieke
muziek.
Voor inlichtingen IMPRESARIAAT FRANS VAN BRONKHORST, tel.
035-217248.
■A-Ar
Voor de vierde maal wordt van 7 tot 11 juni THE EUROPEAN LOW
BUDGET FILM FORUM te Hamburg georganiseerd. Naast het verto
nen van ongeveer 60 Europese films, wordt ruim aandacht besteedt
aan de toekomst van de Europese low-budget film. In het bijzonder
zal men zich bezighouden met de volgende vraagstukken:
Zal de markt voor onafhankelijk geproduceerde films nog moeilijker
te penetreren zijn, als naast de veelheid van Amerikaanse speelfilms,
ook de Europese co-producties in aantal toenemen?
Zullen nationale en regionale overheidsubsidies voor produktie en
distributie in strijd zijn met de Europese bepalingen?
Kunnen de bioscooprechten in de toekomst nog wel per land worden
afgesloten of alleen nog maar voor de E.G.?
GIANCARLO PARRETTI heeft nu ook zijn vleugels naar Scandinavië
uitgeslagen. NORDISK FILM, een maatschappij met bioscopen, dis
tributie en produktie, heeft 50% van een aantal dochters overgedaan
aan Paretti. Hetgeen leidt tot een een nieuwe maatschappij Pathé
Nordisk.
De Westduitse uitgeversgroep BERTELSMAN, na de fusie van
Warner en Time, van de eerste naar de tweede plaats opgeschoven
op de ranglijst van media-giganten, verwacht op 30 juni a.s. (het
einde van het boekjaar) een winst te hebben gerealiseerd van DM
420 (in 1988:362, dus 16% meer). De omzet zal ca. 12,2 miljard be
dragen; het personeelbestand is 42.000. Bertelsman heeft nu belang
van 40% in RTL-plus, via dochtermaatschappij UFA. Zij wil in de toe
komst haar kabeltelevisie-activiteiten aanzienlijk gaan uitbreiden.
35% van de omzet komt uit Duitsland, 32% uit de rest van Europa en
29% uit de VS.
21
