DE BENARDE POSITIE VAN DE SPEELFILMPRODUCTIE IN EUROPA
en het effect daarvan op het bioscoopbezoek
Integrale rede, uitgesproken door Drs.J.Ph.WoIff, voorzitter van de N.B.B, tijdens de Bondsraad op 20 juni 1989.
Bil eerdere gelegenheden is de nadruk gelegd op het adagium "zonder bioscoop geen filmzulks als tegenhanger van het vanzelfsprekende
omgekeerde daarvan "zonder film geen bioscoopDe filmproductie is vanzelfsprekend de basis van de hele bedrijfskolom.
Het is echter niet vanzelfsprekend dat er genoeg films zijn. Enige daarmee samenhangende problemen vormen het onderwerp van
deze beschouwing.
Het jaar 1988 was door de Europese Gemeenschap aangewezen als
het "Jaar van de Film en de Televisie". Doordat de Nederlandse televi
sie hieraan geen aandacht heeft besteed, en doordat het nationaal
comité kort na zijn installatie weer is opgeheven, heeft het Neder
landse publiek van dat speciale film- en televisiejaar niet veel ge
merkt, behalve de door de N.B.B, georganiseerde nationale bio-
scoopdag, die vrij succesvol is geweest. Dit betekent echter niet, dat
het E.G.-filmjaar ook ongemerkt aan het filmbedrijf voorbij is ge
gaan. Op conferenties, colloquia en in publicaties zijn de problemen,
zoals naar voren gebracht en bediscussieerd door vertegenwoordi
gers van alle audiovisuele media, van alle kanten belicht, en dat heeft
het inzicht van de vertegenwoordigers van onze bedrijfstak zeker ver
groot. Aan dit alles is van N.B.B.-zijde ook vrij uitvoerig aandacht be
steed in dit blad en in het zojuist verschenen Jaarverslag over 1988.
Het hoofdthema bij een groot deel van al die conferenties was de be
narde positie van de speelfilmproductie in Europa. Deze problemen
komen vooral tot uiting in twee omstandigheden: het aandeel van de
nationale films in het totale bezoek is in de meeste Europese landen
drastische gedaald, en de export er van is niet alleen gering naar het
filmexport-land bij uitstek, de Verenigde Staten, maar ook naar an
dere Europese landen.
Van het eerstgenoemde geven de volgende cijfers een goed voor
beeld:
Aandeel van de nationale films in het totale bezoek, resp. de totale re-
1965
1985
1987
28,8
22,7
14,1
20,6
16,3
14,3
54,7
44,7
35,6
45,1
31,8
34,1
30
10,7
15
23,3
22,6
16,6
cette (in procenten) in enige belangrijke Europese productielanden
B.R.D.
Spanje
Frankrijk
Italië
Ver. Koninkrijk ca.
Zweden
Bron: Fédération Int. Associations de Producteurs de Films (F.I.A.P.F.), Comparative
Study of the Film Industry (Parijs, april 1989)
De daling van het bezoek aan films uit eigen land en uit andere Euro
pese landen is een belangrijke oorzaak van de daling van het bio
scoopbezoek. Een goed voorbeeld daarvan is Frankrijk. Het bio
scoopbezoek in dat land is in 1987 t.o.v. 1986 gedaald met 30,9 mil
joen bezoekers (18,9%), waarvan slechts 6,7 miljoen afkomstig is
van daling van het bezoek aan niet-Franse (dus grotendeels Ameri
kaanse) films. Dit betekent, dat de daling van het bezoek voor 78,3%
is toe te schrijven aan de verminderde trekkracht van de Franse film!
1Daarnaast wordt een verminderde belangstelling van het publiek
voor films uit het eigen land vrij algemeen gezien als een negatieve
factor voor de belangstelling voor films in het algemeen. Aangeno
men wordt namelijk, dat de populariteit van het medium film in een
land sterk afhangt van de status van nationale sterren en filmma
kers. Het is dan ook begrijpelijk, dat er in het Europese Jaar van de
Film en de Televisie vooral bezorgdheid is geuit over de filmproduc
tie in Europa, en dat er plannen zijn gelanceerd ter verbetering daar
van.
EURO-PRODUCTIE NIET MOGELIJK
De bezorgdheid van velen uit de mediawereld en de overheid, en de
daaruit voortkomende plannen zijn niet alleen positief gericht op het
verbeteren van de filmproductie in Europese landen, maar hebben
ook een negatief aspect, namelijk een zich afzetten tegen het zoge
naamde gevaar, dat de grote en de kleine schermen worden over
heerst door het Amerikaanse product. Hierbij wijst men op het in
vele landen stijgende aandeel van Amerikaanse producties in de bi
oscoop- en televisieprogramma's, waarbij - wat de bioscopen be
treft - overigens wordt vergeten dat het slechts om een bijna rela
tieve stijging gaat.
Dergelijke redeneringen, die met name in de romaanse landen op
vruchtbare bodem vallen door daar bestaande anti-amerikaanse
stromingen en gevoelens van culturele meerderwaardigheid, wor
den gebruikt als argument voor een kunstmatige bescherming van
eigen producties. Ze hebben geleid tot met kracht geponeerde voor
stellen voor een vergaande quota-regeling voor de televisie (en in
dien men dat haalbaar zou hebben geacht, zou het ook voor de bio
scopen zijn voorgesteld)Door althans gedeeltelijk op deze voorstel
len in te gaan, heeft het Europese Parlement zich m.i. ongeloofwaar
dig gemaakt als voorstander van onbelemmerde mededinging. Op
gemerkt zij overigens, dat een audiovisuele quota-regeling één van
de zeldzame gevallen is waarin inwilliging van door pressiegroepen
met kracht naar voren gebrachte wensen de overheid niets kost.
De voorstellen ter verbetering van de positie van de filmproductie in
West-Europa die de meeste aandacht hebben gekregen, zijn gericht
op het bereiken van grootschaligheid en continuïteit van het produc-
6
