Sla geen nummer over van
het meest actuele filmblad
van Nederland.
Krijg 'm iedere maand thuis.
Stort 30,— (of meer) op giro
5393395 of banknummer
43.86.55.370 t.n.v. Stichting
Fuurland, Amsterdam o.v.v.
"donateur De Filmkrant".
U krijgt De Filmkrant dan
minstens een jaar
toegestuurd.
Toch zou de 'ideologie' opnieuw een rol van betekenis gaan spelen in
het voortbestaan van de Filmliga. In 1933 kondigde de Nederlandse
Bioscoopbond een verbod af bij haar leden op de vertoning van de
(propagandistische) Duitse Ufa-film 'Morgenrot'. In de Rotterdamse
Filmliga ontstond een hevige discussie omtrent het al dan niet verto
nen van die film. Tegenstanders wezen op het gevaar van het opko
mend Nationaal-Socialisme, waardoor de bewuste film een huns in
ziens ontoelaatbare politieke lading meekreeg. En 'de politiek' werd
nu eenmaal van oudsher geweerd uit de Filmliga. Maar voorstanders
wezen erop, dat 'een verbod' nooit een reden kon en mocht zijn voor
het afzien van een filmvertoning. Net zoals toen -1927 - met de film
'De Moeder' moest een film altijd in de eerste plaats beoordeeld wor
den op artistieke en filmische gronden.
Deze tweespalt betekende opnieuw het einde van de Filmliga; op 15
juli 1933 werd de organisatie opgeheven. Het maandblad bleef nog
even voortbestaan; maar wat is een maandblad zonder organisatie?
Met name L.J. Jordaan heeft nog wel serieus gepoogd enige beteke
nis aan het maandblad te geven. Echter, inhoudelijk onderscheidde
de Filmliga zich niet meer van de andere filmbladen. Eind 1935 viel
het doek definitief en volledig.
FILM ALS VERWORVENHEID
Wat is nu de maatschappelijke betekenis geweest van de Neder
landse Filmliga? Was de Filmliga een exponent van de tijdgeest,
waarin ook bladen als de '110' en 'De Stijl' tot ontwikkeling kwamen?
Een tijd, waarin de film de kinderschoenen ontgroeid was, en be
schouwd zou kunnen worden als spiegel dan wel motor van de sa
menleving? Of vervulde de filmliga - destijds - slechts een signaal-
funktie; het bij een wat groter publiek onder de aandacht proberen te
brengen van film als cultuuruiting, op hetzelfde niveau als de litera
tuur, het toneel en de schilderkunst? Enigszins vergelijkbaar met de
- hedendaagse - VPRO op het gebied van radio en televisie?
In ieder geval impliceerde de doelstellingen en werkzaamheden van
de Filmliga vooral een verzet tegen de opkomende massa-cultuur;
een verzet, gevoed door de hoop de film als kunst- en cultuuruiting
bij een wat breder publiek suksesvol te kunnen introduceren. Maar
de voortschrijdende techniek gooide 'hoorbaar' roet in het artistieke
eten; de commercie eiste in toenemende mate haartol. En toen bleek
(en blijkt?) de bereidheid van een groot publiek als het erop aankomt
niet zo groot, om cultuur op dezelfde wijze te appreciëren als amuse
ment. Want het publiek beschouwde de film (en later de radio, televi
sie en video) als een verworvenheid van de technologie die de men
sen hard liet werken, waardoor de behoefte aan ontspanning groter
werd. En daartoe diende de film vooral. En dat zocht en kreeg het pu
bliek. Filmliga of niet...
Toch is 'het visioen' van de Filmliga tot in deze tijd voort blijven be
staan; getuige bijvoorbeeld het jaarlijkse Filmfestival in Rotterdam.
En kan de hedendaagse historicus bij filmonderzoek in en naar het
verleden dankbaar gebruik maken van 'de visie' van de Nederlandse
Filmliga.
Theodorus J. Bultman
Erasmus Universiteit Rotterdam,
subfaculteit Maatschappijgeschiedenis,
vakgroep Industriële Samenlevingen.
Den Haag, juli 1989.
Gedempte Burgwal 2
070/608523
't Was kort maar hevig!
Langs deze weg groet ik alle relaties en bekenden uit
de Nederlandse filmwereld en wil hen bedanken voor
de ervaren sympathie en medewerking tijdens mijn
werkzaamheden tijdens mijn werkzaamheden voor
Concorde Film te Den Haag.
Ik hecht eraan op te merken - in strijd met anders
luidende publicaties - dat Robbert Wijsmuller en ikzelf
in een correcte verstandhouding onze samenwerking
hebben beëindigd.
Aangezien "nooit" in ons vakjargon niet bestaat:
tot ziens!
Olaf Douwes Dekker
partner Jansen, van Doorn partners, consultants
Graaf Wichmanlaan 39 - 1405 GZ Bussum - 02159-41484
24
DE
FILMKRANT
IN DE BUS!
