me aardig dit eens te documenteren, al was het maar voor het nage
slacht. Als alles meezit en de redactie akkoord gaat, vindt u bijgaand
een overzicht.
In 18 gevallen gaat het om softe sexfilms uit de jaren 1971 (BlueMo-
vie!) tot circa 1980 (l'lmmorale). De andere 100 zijn, op een paar na,
waarover dadelijk, gekuiste pornofilms, waarvan 90 uit de USA, 8 uit
Frankrijken 2 uit Duitsland.
Het zijn in het algemeen de producenten zélf die de gekuiste versies
van hun pornofilms maken, vooral ten behoeve van de in de Ver
enigde Staten talrijke abonnee-tv-stations. Voor de bioscopen, maar
de laatste jaren alleen nog voor de videotheken en - in toenemende
mate - de losse verkoop, wordt ook een integrale versie gemaakt.
Meestal gebeurt het 'kuisen' al bij de opnamen: een scène wordt ge
woon op twee manieren gefilmd. De rest is dan nog alleen een kwes
tie van montage. In de X-versie worden suggestieve shots waarin
niets te zien is afgewisseld met close ups en medium shots van expli
ciete aard. In de kabelnetversie blijft het bij suggestieve shots, in
sommige gevallen afgewisseld met lachwekkend gekadreerde close
ups (bijvoorbeeld vrouwehoofden die alleen uit een kapsel, twee
ogen en een stukje neus bestaan, en dat minuten lang) of - zoals in
Sexworld - met electronisch vervormde tussenshots (zoals de tv
doet als het gaat om misdadigers of slachtoffers die wel aan een ge
sprek willen meewerken, maar anoniem wensen te blijven).
Er zijn ook een paar films bij geweest die kennelijk pas achteraf zijn
gekuist, hetgeen enerzijds leidde tot een paar slordigheidjes, ander
zijds tot een zeer korte speelduur. Mooie voorbeelden hiervan waren
The legend of Lady Blue (52' in plaats van 89'), Sexboat (65781en
Seven into Snowy (54779'). Ook 'slordig' gekuist waren onder an
dere American pie en Champagne forbreakfast (die beide ook in een
platgecensureerde versie zijn vertoond, als Hot pie resp. Talk
naughtyto me).
De overgrote meerderheid van die 100 door Filmnet vertoonde eroti
sche speelfilms bestond echter uit sufgecoupeerde porno's. Het be
hoeft niet te verbazen dat de fast forward-knop van mijn video ern
stige tekenen van slijtage vertoont. Sommige films waren niettemin
nog wel het aanzien waard (bijvoorbeeld Shape up, Glitter en Mati
nee idol), maar doorgaans leidt dit procédé tot afgrijselijk oneroti
sche hybridische gedrochten die getuigen van een gal-opwekkende
hypocrisie. Tot de ergste behoort Insatiable met zijn split-screen-
flauwekul.
Een uitzondering vormt de Femme-reeks, waarmee Filmnet in 1989
is begonnen. Dit is een reeks couples videos van producente Gloria
Leonard (een ex-pornoster met zakelijke kwaliteiten) die mikt op een
publiek van vrouwen én mannen, in die volgorde. Het gaat om ro
mantische, fraai (om niet te zeggen: pretentieus) en traag in beeld
gebrachte korte films die getuigen van smaak, fantasie en zelfs cine
matografisch benul. Ook van deze films bestaat een softe en een
meer expliciete versie. Filmnet heeft voorbeelden van beide uitge
zonden. Femme 1 (8 januari 1989, 01.00 uur) was de eerste tamelijk
expliciete pornofilm die in Nederland legaal via de kabelnetten te zien
is geweest. Daarna zijn er nog vier of vijf gevolgd, steeds in de
Femme-reeks (hoewel in die reeks ook de nodige platgekuiste afleve
ringen zijn vertoond).
TOEKOMST
De Femme-reeks is op video gemaakt, net als bijna alle andere Ame
rikaanse pornofilms van na 1985. De door Filmnet tot op heden uit
gezonden gekuiste pornofilms - u ziet het ook aan de jaartallen - zijn
praktisch allemaal nog gewoon op 35 mm gedraaid en merendeels
in de bioscoop vertoond, ook in ons land (volgens de Jaarboeken
Film 1981 t/m 1989). Van zulke films zijn er letterlijk nog honderden,
dus Filmnet kan jaren vooruit.
Het is niet de vraag of sexfilms, simulatiefilms en drastisch ingekorte
pornofilms op de beeldbuis te zien zullen blijven. Ik neem aan van
wel, zij het mondjesmaat. Met een beetje geluk zullen we een kleine
grensverlegging meemaken, waardoor het betere, niet-pornografi-
sche werk van regisseurs als Meyer, Buckalew, Sarno, Dietrich
Thomas), Franco, Metzger, Rollin, Bénazéraf, Ahlberg, Enz, Adam-
son en Billian te zien zal zijn.
De meer expliciete erotische films, zelfs in de relatief gematigde
vorm van de Femme-reeks, zullen alleen per abonnee-tv te zien zijn,
hoewel het de vraag is hoe lang dat nog duurt (terwijl het nog maar
net begonnen is).
Een kennis van mij heeft zich ooit bij Filmnet beklaagd over de night-
club specials. Zij vroeg niet direct om 'harde porno', maar wel om
films van een beter erotisch niveau. Ze kreeg eerst als antwoord (26
juli 1988): 'Voorlopig kunnen we nog niet aan uw verzoek voldoen
om hard porno te vertonen. Dat is geen kwestie van niet willen of niet
kunnen, maar een kwestie van niet mogen! Namelijk Filmnet zendt
haar programma's niet alleen in Nederland uit, maar tegelijkertijd ook
in België en heel Scandinavië. Zodoende moeten wij rekening hou
den met de daar geldende wetgevingen.' Later (2 augustus 1988)
werd het nog eens in andere bewoordingen gezegd: 'Dat er ook in
1988 nog steeds verschillen bestaan m.b.t. waarden en normen in de
diverse landen, behoeft ons inziens nauwelijks betoog. [Sterke zin;
CJ.] Rekening houdend met dit gegeven alsmede met het feit, dat de
respectievelijke overheidsinstanties in bedoelde landen hun voor
schriften en wetgeving daarop mede baseren en als zodanig hante
ren, zal het u duidelijk zijn dat onze programmering steeds een com
promis zal moeten [onderstreping door Filmnet] zijn.'
Lees nu nog eens de tekst van artikel 22 van de Europese richtlijn 'Te
levisie zonder grenzen'. Hoe komt het nou toch dat staten die wapen
handel, voetbalvandalisme, drugshandel, schoolverzuim, allerlei
vormen van discriminatie naar geslacht, sexuele geaardheid of ras,
belastingontduiking, alcohol in het verkeer zo lankmoedig aanpak
ken, of helemaal niet, en die gedoogzones inrichten voor de prostitu
tie, en die zonder meer (en terecht) toestaan dat in het voor de rest
uiterst fatsoensrakkerig volksdagblad nummer 1, De Telegraaf, en de
nodige andere kranten, dag in dag uit voor tienduizenden guldens
omzet wordt gemaakt met advertenties voor thuiswerksters, sexlij-
nen, BV-relaxhuizen met in derde-wereld-landen geronselde vrou
wen, dat diezelfde staten pal staan als het gaat om het verbieden van
visuele sex of 'porno', zoals uit de richtlijn maar weer eens blijkt?
Want in feite is er een nieuwe filmkeuring in het leven geroepen, een
pan-Europese.
Constant Janssen
16