MEEVALLERS
Meevaller
"Op het altaar der liefde"
De teruggang in het bioscoopbezoek in het begin van de jaren zestig
noopte telkens weer tot bezinning op nieuwe mogelijkheden. Dat was
gemakkelijker gezegd dan gedaan. Omstreeks 1963 bleek uit vakbla
den, dat in Duitsland een bepaalde documentaire film enorme resul
taten boekte. De titel was: "Liebesbrauche fremder Völker". Vertaald
door "Liefdesgebruiken bij vreemde volken" een goede titel voor een
documentaire film.
Centrafilm had op het terrein van avondvullende documentaire films
een lange traditie. Elk jaar werden er wel twee nieuwe uitgebracht met
"Geen plaats voor wilde dieren" en "De laatste paradijzen" als sukses-
volste vertegenwoordigers.
Het was jarenlang een vaste regel in een aantal theaters, dat er op zon
dagmorgen om twaalf uur (na het uitgaan van de kerkdiensten) een
lange documentaire film werd vertoond.
Centrafilm had daarop ingespeeld en was eigenlijk de hoofdleveran
cier van dit genre films. Toen brak de periode aan dat de Cineac-jour-
naal theaters in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam door de snelle
uitbreiding van de nieuwsvoorziening op de televisie, noodgedwon
gen moesten overschakelen op het vertonen van speelfilms in de
avondvoorstellingen en lange documentaire films in de ochtend- en
middagvoorstellingen.
Ook in deze tijd ging Centrafilm door met het aankopen van documen
taire films tot daar ook hoe langer hoe minder belangstelling voor
bestond en het niet meer verantwoord was dit genre aan te kopen.
Niet dat de royalty zo hoog was, maar een kopie met ondertiteling en
reklamemateriaal kwam toch - ook toen al - op een vijf a zesduizend
gulden, en dat was er met geen mogelijkheid meer uit te halen.
Maar de film "Liebesbrauche fremder Völker" leek toch wel wat. Voor
het grote sukses in Duitsland moest toch een verklaring zijn. De film
moest iets meer hebben dan een gewone documentaire. Dat bleek bij
bezichtiging ook. De film gaf een beeld van de, soms erg exotische
huwelijksceremoniën bij diverse stammen en volken. Het sukses van
de film was alleen maar te verklaren door de erotische achtergronden
van bepaalde gebruiken en rituelen. We stonden aan het begin van de
'sexuele revolutie' en in haar genre was de film daar eigenlijk een ex
ponent van. De film werd aangekocht.
Intussen waren de theaters op de Nieuwendijk in Amsterdam, Cine
ma Parisien en Centraal, overgegaan tot het vertonen van uitsluitend
sexfjlms. In die tijd nog beperkt tot wat blote lichaamsdelen en ge
suggereerde 'bed-scènes'. Er bleek behoorlijke belangstelling voor te
bestaan.
In dezelfde periode werd "Liebesbrauche" in België uitgebracht en
was ook daar een grandioos sukses. De Vlaamse titel luidde: "Op het
altaar der liefde"! Een titel, een compliment waard! We namen deze
titel, met de bekende Vlaams-Franse affichettes, dankbaar over.
Maar waar moest de film gaan lopen? En hoe zou de filmkeuring - in
die jaren lastiger dan ooit tevoren - de film beoordelen? Dat viel mee!
Er moest een kleine coupure in, niet in een erotische scène, maar in
een wat bloederige scène van een rituele slachting.
Robbert Wijsmulier was van mening dat de film, gezien de gewijzigde
situatie daar, best op de Nieuwendijk kon lopen. Hij onderhandelde
met de toenmalige exploitant van de beide theaters, de heer Kleyn, en
kreeg zijn première in het Centraal Theater.
Het werd een reuze sukses en het begin van de sukses-periode van de
theaters op de Nieuwendijk als sex-theaters en later als porno-thea
ters. Als normale documentaire film zou de film nauwelijks een verto
ning hebben gekregen, maar door de uitzonderlijk commerciële titel
en de première op de Nieuwendijk werd het een hele rendabele zaak!
Misser
Goodbye Uncle Tom
Opeens waren ze er: Gualtero Jacopetti en Franco Prosperi! "Mondo
Cane"! Een samenraapsel van bizarre en schokkende beelden van
menselijke eigenaardigheden en gebruiken in verschillende delen van
de wereld. Hoe ze op het idee kwamen is niet bekend, maar "Mondo
Cane 1" was de eerste in een lange reeks "Mondo"-films.
De eerste "Mondo Cane" was ontegenzeggelijk de beste! Enkele ande
re waren ook nog van enig niveau, maar de meeste waren van middel
matige of slechte kwaliteit.
Eén ding maakten die films wel duidelijk: het wemelt op deze aardbol
van vreemde zaken, waarvan niemand ook maar enig idee had.
Eén van de meest onsmakelijke scènes die ik me herinner is die waar
in in een Japans restaurant een gezelschap aan een ronde tafel zit. In
het midden van de tafel een gat. Daar steekt alleen het hoofd van een
klein aapje door, rondom netjes afgedekt, zodat het lijkt of het hoofd
op de tafel ligt. Het aapje is gescalpeerd en de gasten peuzelen geza
menlijk de hersenen op...
Nog een scène: gasten kunnen een keuze maken uit levende hondjes;
de gekozene wordt dan net als met forellen en andere vissen wel het
geval is, ter plekke bereid en opgediend.
Commercieel waren de "Mondo Cane'-films grote suksessen, maar
achteraf kan men zich afvragen of dat nu eigenlijk wel beelden waren,
die in de bioscoop vertoond moesten worden. Maar goed, het was nu
eenmaal zo. De theaters voeren er wel bij.
Jacopetti en Prosperi waren befaamde namen geworden. Ze maak
ten echter weinig films. Na "Mondo Cane" hoorde men jaren niets tot
omstreeks 1966 bekend werd dat van de beide heren een nieuwe film
in produktie zou gaan, getiteld "Goodbye Uncle Tom". De film zou de
geschiedenis van de negerslavernij in de Verenigde Staten uit de doe
ken doen. Iedereen was benieuwd naar dit nieuwe produkt.
Er kwamen de nodige wrede, en ook sexueel gewelddadige scènes in
voor. Al met al zag het er wel commercieel uit.
Dat de film een misser werd, was te danken aan de Centrale Commis
sie voor de Filmkeuring. Ik meen dat de film vier of vijf keer gekeurd
werd, inklusief herkeuringen en keuringen 'in gewijzigde samenstel
ling'. Toen de film uiteindelijk werd toegelaten, werd er zoveel in ge
knipt, dat van de oorspronkelijke, commerciële versie niet veel meer
over was.
Daar kwam nog bij dat de belangstelling voor dit soort films intussen
sterk teruggelopen was. Een pikante bijzonderheid bij deze film is nog
dat het een van de weinige films is, waarbij in Amsterdam door een
aktiegroep aan het theater pamfletten werden uitgedeeld, waarin
werd opgeroepen de film niet te gaan zien. Zelfs deden enkele leden
van de groep een aanval op de cabine van Cineac-Damrak, waarvoor
een van de ouders een schadevergoeding van f 50,- moest betalen.
Jacopetti en Prosperi bleken voor Centrafilm geen sukses.
Met "Goodbye Uncle Tom" werd de periode Jacopetti - Prosperi ook
definitief afgesloten. Er is nooit meer een nieuwe film van het duo uit
gekomen. Wel produceerde Jacopetti nog alleen een film, "Mondo
Candido", maar die was zó slecht, dat hij maar een enkele vertoning
heeft gehad, zodat deze film de reputatie van, althans de ene helft van
het duo, niet meer heeft kunnen redden.
19
MISSERS
