EEN BIJZONDERE FOTO:
40 JAAR CENTRALE COMMISSIE VOOR DE FILMKEURING
Onlangs kwan ik in een fotoalbum een foto tegen die een golf van
herinneringen bij mij opriep. De foto toont drie figuren die over
een periode van meer dan veertig jaar een belangrijke rol hebben
gespeeld in het Nederlandse film- en bioscoopbedrijf. Je zou dat
bij het zien van deze drie gezellige heren niet zeggen.
Wie zijn het dan wel? De ouderen zullen ze zeker alle drie nog
herkennen. Het zijn de drie voorzitters van de toen geheten
'Centrale Commissie voor de Filmkeuring'.
In het midden troont de heer D. van Staveren, de eerste voorzitter,
die het ambt tot enkele jaren na de oorlog bekleedde, uiteraard
met een onderbreking tijdens de oorlogsjaren.
Rechts van hem, de heer Mr. D. Bijdendijk, die tot in de zestiger
jaren voorzitter was en links de heer J.C. Schuller, de laatste
voorzitter van de Centrale Commissie voor de Filmkeuring oude
Deze unieke foto - vermoedelijk de enige bestaande waarop de
drie heren samen voorkomen - werd gemaakt op de receptie in het
Kurhauste Scheveningen op 1 oktober 1963, ter gelegenheid van
het 40-jarig bestaan van Centrafilm.
De heer van Staveren was een voorzitter, waarvan je wist wat je
aan hem had. Dat was natuurlijk in die tijd wel wat eenvoudiger
dan in de roerige dagen van de zestiger en zeventiger jaren, toen
de heer Schuller voorzitter was.
De heer Bijdendijk was een zeer beminnelijk mens, waar mee te
praten viel, maar die zich toch niet gauw van zijn standpunt liet
afbrengen. Een beroep op hem, om de uitspraken van de keu
ringscommissies op één lijn te houden, werd voorzover mogelijk
altijd gehonoreerd.
Tijdens het voorzitterschap van de heer Schuller lag dat wel eens
anders. Niet dat de heer Schuller geen standpunt had, maar hij
was een minder krachtige figuur dan zijn voorgangers. Hij had
daardoor minder overwicht op de leden van de keurings
commissies. Het is meerdere malen voorgekomen, dat de ene dag
een bepaald soort film werd toegelaten, terwijl de volgende dag
een soortgelijke film door een andere commissie werd verboden.
Of de ene dag een film voor elke leeftijd toegelaten en de volgende
dag een soortgelijke film voor boven 18 jaar.
SEXUELE REVOLUTIE
Ook bij de keuring van het reklame-
materiaal had men met de heer Schuller
meer moeilijkheden. Natuurlijk moet
worden toegegeven dat juist de heer
Schuller werd geconfronteerd met de
gevolgen van de sexuele revolutie, die
ook in de film doorwerkte. Hij kreeg als
eerste met de steeds 'bloter' wordende
films en foto's te maken. Maar het was
duidelijk: de ene dag toelaten, de andere
dag verbieden, bleef problemen geven.
Op een gegeven moment hadden we er
iets op gevonden. De pikante delen van de
foto's werden met gekleurde, doorzich
tige folie beplakt. Dit ging goed, totdat
een controleur van de keuring ergens in
een klein plaatsje wat foto's ontdekte
waar de folie van losgepeuterd was. Toen
besloten we de blote dames met viltstift
slipjes en bh's aan te trekken. Na een
aanvankelijke weigering moest deze op
lossing door de heer Schuller worden geaccepteerd. Dagen,
avonden en nachten zijn er bij Centrafilm besteed aan het beschil
deren van de honderden foto's. In commercieel opzicht was het
zeer de moeite waard, want het publiek werd er nadrukkelijk op
geattendeerd, dat er in de film 'bloot' voorkwam.
De filmverhuurders slaakten een zucht van verlichting toen de
Centrale Commissie voor de Filmkeuring werd opgeheven en
vervangen door de Rijksfilmkeuring. En dat na de opheffing van
de Katholieke filmkeuring, jaren daarvoor.
Dat er geen filmkeuring in de zin van toelating of verbod meer is,
bespaart de huidige filmverhuurder menige grijze haar.
BLUEMOVIE
De aanleiding tot de uiteindelijke afschaffing van de Centrale
Commissie voor de Filmkeuring was de toelating van de Neder
landse film 'Blue Movie' van het duo Pim de la Parra en Wim
Verstappen. Na in eerste instantie te zijn afgekeurd, werd de film
bij herkeuring na een meesterlijke verdediging van Wim Ver
stappen, alsnog toegelaten. Daarmee was evenwel een taboe
doorbroken. De volgende dag wilde de keuringscommissie de
gangbare maatstaven weer aanleggen, maar dat kon natuurlijk
niet meer. Herkeuring volgde op herkeuring. Klacht na klacht werd
ingediend, totdat de toenmalige minister van Binnenlandse Za
ken, de heer Geertsema, na een hoorzitting in het Asta Theater te
Den Haag, opdracht gaf tot een onderzoek naar het functioneren
van de Filmkeuring en een voorstel tot herstructurering indiende,
wat uiteindelijk resulteerde in de opheffing van de Centrale
Commissie voor de Filmkeuring en de instelling van de Rijksfilm
keuring, alleen bevoegd tot het vaststellen van een leeftijdsgrens.
De heren op de foto symboliseren een periode van meer dan
veertig jaar Filmkeuring, onverbrekelijk verbonden met het wel en
wee van het Nederlandse film- en bioscoopbedrijf.
F.P. van den Berg
63