ONZE DOCUMENTAIRES
BOEK OVER FILMS VAN CLINT EASTW00D
Mevrouw J.M. Wijchers schreef ons het volgende:
"Leuk dat u mijn stukje over de filmmuziek hebt geplaatst."
(FILM, no.7,1990, p.69)
"Ik ben er in Utrecht door collega's op aangesproken.
Zoals u ziet, maakt het me brutaal."
Eén van de voordelen van de Nederlandse Filmdagen is dat je
inhaalmanoeuvres kunt maken. Wanneer je je verbeeldt 'alles'
gezien te hebben, leert de Utrechtse opsomming van filmtitels je
wel anders.
De zg. 'Willeke-retro' verschafte een mooie kans om naar 'Dakota'
van Wim Verstappen te gaan, een film die indertijd meer bespro
ken dan bekeken werd. Wat was er ook weer voor heibel mee?
In de encyclopedie lees ik, dat er stagnatie ontstond doordat
cameraman Jan de Bont en hoofdrolspeelster Monique van de
Ven wegliepen, maar... "een aardige film". Inderdaad worden de
namen van twee cameramannen genoemd: Jan de Bont en Theo
van der Sande (die niet voor elkaar onderdoen). Het begrip
hoofdrolspeelster is hier betrekkelijk, want de vier blanke dames
op de Antillen krijgen weinig te doen, Willeke van Ammelrooy
misschien wel het minst, maar we kunnen wel waarnemen hoe
mooi ze is. Waarschijnlijk zou zij zelf een grotere rol belangrijker
hebben gevonden.
Kees Brusse is de centrale figuur als de voor eigen rekening
vliegende en smokkelende piloot. Hij acteert prettig onnadrukkelijk.
De hoofdrol wordt echter vervuld door het panorama van land en
oceaan en daarmee sluit 'Dakota' uit 1974 weer helemaal aan op
de befaamde Nederlandse documentaire stijl. Ook in 'Dakota' kan
er maar een mager verhaaltje af.
Al wel duizend maal is er geschreven over de ontwikkeling van de
Nederlandse film. Toch zette ik het voor mezelf nu allemaal weer
eens op een rijtje: Eerst kwamen er in ons land vrij onbeholpen
speelfilms als 'Bleeke Bet' en 'De Jantjes' (1934), waarbij je je als
lid van de Filmliga niet met goed fatsoen kon vertonen. En dat
wantrouwen bleef toen het peil wat beter werd bijv. met 'Jonge
Harten'(1936).
Daarna volgde de lange periode van de - terecht - wereldbe
roemde Nederlandse documentaires, prachtig gefotografeerd.
Onnodig om de bekende mannen (ja, wel altijd mannen) te
noemen die 'ons' zoveel kunstgenot bezorgden, terwijl elders de
zalen volliepen voor Janet Gaynor, al begon Bert Haanstra in 1958
wel publiek te trekken door smaakvol anecdotisch materiaal toe
te voegen.
En toen, rond 1966, kwamen er in Nederland weer speelfilms van
de grond.
Deze indeling in drie periodes is natuurlijk grof en aanvechtbaar,
temeer daar 'Dakota' onthult, dat zelfs in 1974 de nadruk nog
steeds niet lag op de eerste lettergreep van 'speelfilm'.
In februari 1966 debatteerden we na een persvoorstelling over
'Een ochtend van 6 weken' ('Un printemps en Hollande') van
Nicolai van der Heijde. Sommigen zeiden verheugd: "Eindelijk een
volwassen Nederlandse speelfilm". Ik was het er niet helemaal
mee eens, want op de keper beschouwd beleefden we weer een
documentaire: beelden van het circuit van Zandvoort en van
Amsterdam (fotogeniek en zelden afwezig) plus een summier
liefdesverhaaltje.
Wel durfde Van der Heijde heel wat door een naakte vrouw te laten
optreden (Lilly van den Bergh op de rug gezien); bij mijn weten
voor het eerst'en Hollande'. Was HedyLamar de eerste in 'Extase'
uit 1933? Tussen 1933 en 1958 met Brigitte Bardot in En cas de
malheur' zal er nog wel meer op dat gebied zijn voorgevallen,
totdat het 'uit de kleren gaan' een ongeïnspireerde routine werd.
Dat Pim de la Parra en Wim Verstappen zich vooral als gangma
kers verdienstelijk hebben gemaakt, wie zal het nog ontkennen?
Ook zij brachten in 1966 een film uit, 'Joszef Katus' (om het kort
te houden). Joszef beleefde onprettige en niet geheel duidelijke
avonturen in... een documentaire van Amsterdam, ditmaal als een
zeer levendige stad in feestroes.
Conclusie: Ik ben erg blij, dat ik met de Dakota heb kunnen
meevliegen over adembenemend mooi water en land.
Jacqueline Wijchers
Onlangs heeft Dick Krijt een Engelstalig boek voltooid over de
films van Clint Eastwood, geïllustreerd met 180 foto's.
Dick Krijt wil dit boek in eigen beheer uitgeven en zoekt personen
c.q. bedrijven die willen participeren.
ledere participant krijgt twee exemplaren en zal zijn naam vermeld
zien in het boek. Bovendien zal men in het verkoopresultaat delen,
alsmede een extra percentage ontvangen bij verkoop van de
rechten aan het buitenland.
En dit alles voor... f 100,-/Bfr. 1765,-
Schriftelijke aanmeldingen richten aan:
Dick Krijt, Postbus 19292, 3501 DG Utrecht
86
