DE EERSTE NACHTVOORSTELLING Maar er zijn gevallen, dat er zoveel concurrentie is, dat er tegen beter weten in besloten wordt tot aankoop. Of allerlei bijkomende zaken maken dat aankoop van een bepaalde film geen enkel risico lijkt in te houden, zoals in het volgende geval. Het was tijdens het filmfestival van Berlijn in 1981. Een Zweedse producent vertoonde op de filmmarkt een nieuwe Deens-Zweedse co-produktie "Assassination". Voor die voorstelling bleek zoveel belangstelling te bestaan, dat een tweede moest worden ingelast. Ook die voorstelling was tot de laatste plaats bezet. Het was een spannende, spectaculaire film over een aanslag in het Deense parlement op een vooraanstaand politicus. Het verhaal riep een vergelijking op met de moord op President Kennedy. De film was beslist perfect gemaakt, maar toen het woord "einde" op het doek verscheen, had ik toch het gevoel, dat de film voor Nederland niet geschikt was. In de loop der jaren had ik steeds weer moeten vaststellen, dat mijn eerste indrukken achteraf altijd de juiste bleken te zijn. Na afloop van de voorstelling werd ik aangeschoten door de en thousiaste inkoper van het toenmalige Centraal Filmbureau Krijgsmacht. Hij vond het een prima film! Voor ik iets kon zeggen, bood hij voor de 16mm-rechten voor de Strijdkrachten het drievoudige van wat hij tot op dat moment voor dergelijke films betaalde. Alsof het was afgesproken kwam op het zelfde moment de ver koopster van de film, een keiharde zakenvrouw, naar mij toe en vroeg hoe ik de film vond. Ik antwoordde dat ik nog niet kon be slissen en vroeg uitstel tot de volgende morgen. Het bod voor de 16mm had me onbewust blijkbaar toch aan het twijfelen ge bracht... Ik vroeg wat de uiterste garantie was. Ze had die intussen tot de helft van de oorspronkelijke vraagprijs teruggebracht. Dat bleek toch altijd nog driemaal het bedrag te zijn van het 16mm-bod. In mijn achterhoofd speelde al de gedachte, dat dus eenderde van het gevraagde garantie-bedrag gedekt was. Had ik het bij het verkeerde eind? Misschien kwam het, dat ik wat ouder geworden was en de ontwikkeling niet helemaal had ge volgd? Ik besloot er nog eens rustig over na te denken. In de loop van de avond ontmoette ik een bekende videohande laar. Hij vroeg me of ik "Assassination" gezien had en wat ik er van vond. Ik gaf weer mijn mening en vertelde dat ik nu twijfelde ge zien het 16mm-bod. Hij probeerde mij te overtuigen, dat ik het verkeerd zag en bood uiteindelijk voor de videorechten een bedrag dat het resterende tweederde deel van de garantie ruimschoots dekte. Dat veranderde de zaak natuurlijk ingrijpend. Ik ging over stag. De volgende morgen onderhandelde ik nog over wat details en accep teerde uiteindelijk de gereduceerde garantie. Over de rest van het verhaal kan ik kort zijn. De kopie kwam binnen, werd ondertiteld, gekeurd en aangeboden aan de toen nog resterende première theater-concerns. Iedereen vond het een prima film, maar voor Nederland niets waard. Mijn eerste indruk was dus juist geweest. De garantie was weliswaar gedekt maar voor het overige werd de film een forse verliespost. Ze heeft niet één bioscoopvoorstelling gehad! F.P.van den Berg Bij mijn weten vond de eerste nachtelijke voorstelling in Nederland plaats op zaterdag 22 november 1930 in Tuschinki's Grand Theater te Rotterdam. Ze was georganiseerd door de Filmliga voor leden en introducés, en het theater was tot de nok gevuld Eigenlijk hadden we er nooit zo goed op gelet hoe hoog en spook achtig die nok wel was als deze keer, nu we er in de nacht een storm over hoorden gieren, die nu en dan het filmgeluid over stemde. De film die het eerst vertoond werd, was trouwens stom, en opge nomen in zwart/wit. Het was "Romance Sentimentafe", een adem- Switch (M.P.G.) benemend mooie natuurimpressie van S.M. Eisenstein. (Eerst kort geleden heeft hij een paar hervertoningen beleefd). "Tout Rotterdam" was aanwezig, dus natuurlijk ook Charles Cocheret, die "Het Dagboek" in de N.R.C, bijhield. Hij schreef een geestig verslag over deze bijzondere gebeurtenis. "Ik ga naar de Liga in plaats dat ik naar mijn "lit" ga zo begon hij. Vervolgens me moreerde hij, dat het hele kunstzinnige publiek zich overgaf aan "community singing", en wel van het liedje "Yes, we have no bana- nas". Eigenlijk een straatdeuntje, want al enige jaren was er geen kind, dat het niet kende, al hield de uitspraak "we have no bananas toodee" het hardnekkig uit tegenover "toedee" (op straat, dan al tijd). Het betrof één van Max Fleischers "screensongs", waarover ik al gerapporteerd heb. Een zeer inspirerend werkje en het onge geneerde, gezamenlijke zingen verhoogde het genot. We kwamen in zo'n milde stemming, dat wij vervolgens de char mante hoofdfilm "Sous les toits de Paris" van René Clair nauwe lijks als een niemendalletje ervoeren. En Albert Préjean zong toch ook alleraardigst? Het verhaal gaat over Pola lllery, wier deugd belaagd wordt door een onverlaat die haar huissleutel uit haar tas je gapt. Ik zie het nog gebeuren, al heb ik dan lllery nooit op het doek teruggezien. Enfin, het liep goed af: "Le bonheur s'installa". En het nieuwtje was voor ons nog niet helemaal van de "talkie" af. René Clair heeft nog menigmaal gelegenheid gekregen om zijn vakmanschap te tonen. De tweede nachtvoorstelling van de actieve Rotterdamse afdeling van de Filmliga liet niet lang op zich wachten. Die vond plaats op 18 september 1931 in het Luxor Theater. Dat werd een veel min der speelse aangelegenheid, maar dat Dziga Wertof himself zijn "De man met het filmtoestel" kwam presenteren was toch niet mis. Jacqueline Wijchers 24

Historie Film- en Bioscoopbranche

Film | 1991 | | pagina 23