DE EERSTE NACHTVOORSTELLING
Maar er zijn gevallen, dat er zoveel concurrentie is, dat er tegen
beter weten in besloten wordt tot aankoop. Of allerlei bijkomende
zaken maken dat aankoop van een bepaalde film geen enkel risico
lijkt in te houden, zoals in het volgende geval.
Het was tijdens het filmfestival van Berlijn in 1981. Een Zweedse
producent vertoonde op de filmmarkt een nieuwe Deens-Zweedse
co-produktie "Assassination". Voor die voorstelling bleek zoveel
belangstelling te bestaan, dat een tweede moest worden ingelast.
Ook die voorstelling was tot de laatste plaats bezet.
Het was een spannende, spectaculaire film over een aanslag in het
Deense parlement op een vooraanstaand politicus.
Het verhaal riep een vergelijking op met de moord op President
Kennedy.
De film was beslist perfect gemaakt, maar toen het woord "einde"
op het doek verscheen, had ik toch het gevoel, dat de film voor
Nederland niet geschikt was.
In de loop der jaren had ik steeds weer moeten vaststellen, dat
mijn eerste indrukken achteraf altijd de juiste bleken te zijn.
Na afloop van de voorstelling werd ik aangeschoten door de en
thousiaste inkoper van het toenmalige Centraal Filmbureau
Krijgsmacht. Hij vond het een prima film!
Voor ik iets kon zeggen, bood hij voor de 16mm-rechten voor de
Strijdkrachten het drievoudige van wat hij tot op dat moment voor
dergelijke films betaalde.
Alsof het was afgesproken kwam op het zelfde moment de ver
koopster van de film, een keiharde zakenvrouw, naar mij toe en
vroeg hoe ik de film vond. Ik antwoordde dat ik nog niet kon be
slissen en vroeg uitstel tot de volgende morgen. Het bod voor de
16mm had me onbewust blijkbaar toch aan het twijfelen ge
bracht...
Ik vroeg wat de uiterste garantie was. Ze had die intussen tot de
helft van de oorspronkelijke vraagprijs teruggebracht. Dat bleek
toch altijd nog driemaal het bedrag te zijn van het 16mm-bod. In
mijn achterhoofd speelde al de gedachte, dat dus eenderde van
het gevraagde garantie-bedrag gedekt was.
Had ik het bij het verkeerde eind? Misschien kwam het, dat ik wat
ouder geworden was en de ontwikkeling niet helemaal had ge
volgd? Ik besloot er nog eens rustig over na te denken.
In de loop van de avond ontmoette ik een bekende videohande
laar. Hij vroeg me of ik "Assassination" gezien had en wat ik er van
vond. Ik gaf weer mijn mening en vertelde dat ik nu twijfelde ge
zien het 16mm-bod. Hij probeerde mij te overtuigen, dat ik het
verkeerd zag en bood uiteindelijk voor de videorechten een bedrag
dat het resterende tweederde deel van de garantie ruimschoots
dekte.
Dat veranderde de zaak natuurlijk ingrijpend. Ik ging over stag. De
volgende morgen onderhandelde ik nog over wat details en accep
teerde uiteindelijk de gereduceerde garantie. Over de rest van het
verhaal kan ik kort zijn. De kopie kwam binnen, werd ondertiteld,
gekeurd en aangeboden aan de toen nog resterende première
theater-concerns.
Iedereen vond het een prima film, maar voor Nederland niets
waard. Mijn eerste indruk was dus juist geweest. De garantie was
weliswaar gedekt maar voor het overige werd de film een forse
verliespost. Ze heeft niet één bioscoopvoorstelling gehad!
F.P.van den Berg
Bij mijn weten vond de eerste nachtelijke voorstelling in Nederland
plaats op zaterdag 22 november 1930 in Tuschinki's Grand
Theater te Rotterdam. Ze was georganiseerd door de Filmliga voor
leden en introducés, en het theater was tot de nok gevuld
Eigenlijk hadden we er nooit zo goed op gelet hoe hoog en spook
achtig die nok wel was als deze keer, nu we er in de nacht een
storm over hoorden gieren, die nu en dan het filmgeluid over
stemde.
De film die het eerst vertoond werd, was trouwens stom, en opge
nomen in zwart/wit. Het was "Romance Sentimentafe", een adem-
Switch (M.P.G.)
benemend mooie natuurimpressie van S.M. Eisenstein. (Eerst kort
geleden heeft hij een paar hervertoningen beleefd).
"Tout Rotterdam" was aanwezig, dus natuurlijk ook Charles
Cocheret, die "Het Dagboek" in de N.R.C, bijhield. Hij schreef een
geestig verslag over deze bijzondere gebeurtenis. "Ik ga naar de
Liga in plaats dat ik naar mijn "lit" ga zo begon hij. Vervolgens me
moreerde hij, dat het hele kunstzinnige publiek zich overgaf aan
"community singing", en wel van het liedje "Yes, we have no bana-
nas". Eigenlijk een straatdeuntje, want al enige jaren was er geen
kind, dat het niet kende, al hield de uitspraak "we have no bananas
toodee" het hardnekkig uit tegenover "toedee" (op straat, dan al
tijd). Het betrof één van Max Fleischers "screensongs", waarover
ik al gerapporteerd heb. Een zeer inspirerend werkje en het onge
geneerde, gezamenlijke zingen verhoogde het genot.
We kwamen in zo'n milde stemming, dat wij vervolgens de char
mante hoofdfilm "Sous les toits de Paris" van René Clair nauwe
lijks als een niemendalletje ervoeren. En Albert Préjean zong toch
ook alleraardigst? Het verhaal gaat over Pola lllery, wier deugd
belaagd wordt door een onverlaat die haar huissleutel uit haar tas
je gapt. Ik zie het nog gebeuren, al heb ik dan lllery nooit op het
doek teruggezien. Enfin, het liep goed af: "Le bonheur s'installa".
En het nieuwtje was voor ons nog niet helemaal van de "talkie" af.
René Clair heeft nog menigmaal gelegenheid gekregen om zijn
vakmanschap te tonen.
De tweede nachtvoorstelling van de actieve Rotterdamse afdeling
van de Filmliga liet niet lang op zich wachten. Die vond plaats op
18 september 1931 in het Luxor Theater. Dat werd een veel min
der speelse aangelegenheid, maar dat Dziga Wertof himself zijn
"De man met het filmtoestel" kwam presenteren was toch niet mis.
Jacqueline Wijchers
24