EEN BEWEGEND VERLEDEN
Zonder een geordende hoeveelheid manuscripten zouden wij
slechts een onbeduidend groepje mensen zijn. Door de inhoud
van onze archieven krijgt de geschiedenis vorm. Zij zijn een on
misbare ondersteuning voor o.a. historisch onderzoek.
In steeds toenemende mate zijn de gebeurtenissen in deze eeuw
vastgelegd op beeld en geluid, een uitermate belangrijke aanvul
ling op de geschreven informatie.
Ook de politiek heeft dit de laatste jaren ingezien en heeft geld ter
beschikking gesteld voor het veilig stellen en bewaren van onze
audio-visuele erfenis. Het grootste gedeelte van deze erfenis, in ie
der geval wat de tijdspanne betreft, staat op film.
In Nederland zijn deze films hoofdzakelijk te vinden onder de hoe
de van de drie grote archieven: het Nederlands Filmmuseum, het
Film- en Fotoarchief van de RVD en het Film- en Beeldband
Archief van het NOB. Oud filmmateriaal heeft niet het eeuwige le
ven.
Zeker niet het gedeelte uit de eerste decennia van deze eeuw. Dit
materiaal, maar ook dat uit latere perioden, is dringend aan red
ding c.q. conservering toe.
Wereldwijd zijn er weinig laboratoria die gespecialiseerd zijn in het
conserveren van film. Haghefilm of beter gezegd Haghefilm
Conservation is één van de uitzonderingen op dit gebied.
GESCHIEDENIS
In 1983 ging de vroegere nv Haghefilm, sedert het midden van de
jaren 70 Color Film Center geheten, failliet. Vijftig werknemers
kwamen daardoor op straat te staan. Vijf van hen zijn toen voor
zichzelf begonnen onder de in ere herstelde naam Haghefilm.
Oorspronkelijk gestart in een bedrijvencentrum in Rijswijk is
Haghefilm in 1989 verhuisd naar een modern en ruim pand in
Leiderdorp.
Met de overname in december 1990 van RCM, een filmlaboratori-
um in Hilversum, werden niet alleen de filmfaciliteiten verruimd,
maar ook videofaciliteiten aan het pakket toegevoegd. Tevens
werd in 1990 de ontwikkeling en de bouw gestart van een volledig
geautomatiseerd filmondertitelingssysteem, waarbij gebruik wordt
gemaakt van lasertechnieken.
Maar naast al deze moderne, op de toekomst gerichte, technieken
is het behoud van het filmhistorisch verleden zeer belangrijk.
FILMCONSERVERING ALS SPECIALISATIE
In korte tijd heeft Haghefilm een goede naam opgebouwd op het
gebied van filmconservering.
Hoos Blotkamp, directeur van het Nederlands Filmmuseum in een
artikel in dit blad: "Het filmmuseum werkt als sinds jaar en dag het
Haghefilm, waar men in de loop der tijd het machinepark heeft
aangepast aan gespecialiseerde werkzaamheden als het behande
len van gekrompen materiaal. Op het gebied van kleurconserve-
ring hebben het Filmmuseum en Haghefilm in de internationale
wereld van de filmarchieven een algemeen erkende vooraanstaan
de positie veroverd.
OUDE FILM, MODERNE TECHNIEKEN
Tot het midden van de jaren vijftig werd er voor het maken van
films gebruik gemaakt van nitraatfilm: brandbaar en onderworpen
aan een niet te stoppen afbraakproces.
Onder gunstige omstandigheden is dit een geleidelijk proces,
maar hoge temperatuur en hoge luchtvochtigheid kunnen het pro
ces vele malen versnellen. Daarom dient het nitraatmateriaal ge
conserveerd te worden.
Wanneer er gesproken wordt over filmconservering gaat het over
het overzetten van oud materiaal naar diverse nieuwe filmmateria
len.
Men zou kunnen denken dat voor de conservering van oude films
ook oude apparatuur gebruikt wordt. Niets is minder waar.
Filmarchieven hebben haast met de redding van de nitraatfilm en
stellen daarbij hoge eisen aan de kwaliteit van de conservering.
Deze kwaliteit kan alleen gegarandeerd worden door het gebruik
van speciaal daarvoor ontwikkelde printapparatuur met verstelba
re transportmechanismen en een verstelbare kaderinstelling.
Ook het gebruik van computers en, onder meer, elektronische
krimpmeters is gemeengoed.
Belangrijk als platform voor het presenteren van de gezamenlijke
kwaliteiten van het Nederlandse Filmmuseum en Haghefilm is Het
Festival van de Zwijgende Film in Pordenone.
PORDENONE
Een doodgewoon provinciestadje in het noorden van Italië. Maar
ieder jaar vanaf eind september tot begin oktober strijken er hon
derden vogels van zeer diverse pluimage neer. Het jaarlijkse
Festival van de Zwijgende Film is wereldwijd één van de belang
rijkste gebeurtenissen op dit gebied met ontelbare projecties, fo
rumbijeenkomsten en discussies.
Deze dicussies vinden niet alleen plaats in en rond de bioscoop
zaal van de Cinema Verdi, maar ook op straat, in de restaurants en
in de café's.
In 1986 vond de presentatie plaats van de film 'Fior Di Male' uit
1915.
Deze zeer fraaie gevireerde (gekleurde) -in sommige gedeelten
zelfs tweekleurige- film is afkomstig uit de befaamde Desmet-col
lectie van het Nederlands Filmmuseum en geconserveerd door
Haghefilm. Deze Italiaanse film was daar, tot dan toe, in geen en
kel archief aanwezig en werd zelfs als verloren beschouwd.
Nadien zijn er ieder jaar fraaie voorbeelden getoond van de sa
menwerking tussen het Nederlands Filmmuseum en Haghefilm. In
1990 bijvoorbeeld de film lucky Star' uit 1929, die ook het Gala
ter ere van de heropening van het Vondelparkpaviljoen van het
Filmmuseum, op 30 september a.s, zal opluisteren.
Aan het slot van het festival wordt ieder jaar een film vertoond
met muzikale begeleiding van een groot orkest.
Op zulke momenten is duidelijk iets te voelen van de magie die
uitgaat van films uit de zwijgende periode.
41
