WAT STELT VOOR?
Over de waarde en de betekenis van het teken de zogenaam
de copyright notice, bestaan in de praktijk nogal wat misverstan
den. Zo menen velen dat een werk, of dat nu is een filmscript, een
boek of een televisieprogramma, auteursrechtelijk beschermd is
als het -teken er maar bij vermeld staat. Onbreekt dit teken,
dan is volgens die redenering het werk dus niet auteursrechtelijk
beschermd.
Deze gedachtengang is onjuist. In Nederland is aan het ontstaan
van auteursrecht geen enkele formaliteit verbonden: het auteurs
recht is "vormvrij". Enerzijds klinkt dit heel makkelijk en hoopvol,
anderzijds weet de maker c.q. schepper van een werk van tevoren
nooit zeker of zijn werk voor auteursrechtelijke bescherming in
aanmerking komt. Stel dat A een filmscript heeft geschreven en
vervolgens meent dat het filmscript van collega B wel erg veel op
het zijne lijkt, dan kan A niet méér doen dan zich tegenover B be
roepen op zijn auteursrecht en stellen dat B daarop inbreuk maakt.
Of A zich terecht op zijn auteursrecht beroept en zo ja of B het au
teursrecht van A heeft geschonden, zijn vragen die bij het uitblij
ven van een minnelijke oplossing door de rechter beantwoord
moeten worden. Dan pas wordt voor het eerst getoetst of het be
treffende werk voldoende oorspronkelijkheid bezit om aanspraak
te kunnen maken op auteursrechtelijke bescherming.
Zolang de maker dus niet geconfronteerd wordt met (vermeende)
inbreuken op zijn werk (en omgekeerd: niet geconfronteerd wordt
met claims van anderen die menen dat hij inbreuk maakt op hun
auteursrecht) kan hij in de veronderstelling blijven verkeren dat hij
auteursrecht bezit, hoe onrustig dit bezit ook is.
In Nederland dient de copyright notice dan ook meer als waar
schuwing: pas op, hierop rust auteursrecht!
Is dus het vermelden van een copyright notice in Nederland en de
overige landen in Europa niet noodzakelijk, in de Verenigde Staten
geldt deze formaliteit wel: op alle exemplaren van het werk dient
vanaf de eerste openbaarmaking het -teken te worden vermeld
met het jaartal van eerste publicatie en de naam van de auteurs
rechthebbende.
Blijft de vraag hoe in Nederland bewezen kan worden dat men de
maker c.q. auteursrechthebbende op een werk is, nu - anders dan
bij bijvoorbeeld merken of octrooien - voor auteursrechten geen
registratieplicht geldt.
Hoewel vaak op of aan het werk wel te zien is wie de maker is en
wanneer het werk is gemaakt, zijn er ook gevallen denkbaar waar
bij dit minder duidelijk is; te denken valt aan bedenkers van
(t.v.)spelletjes en meer in het algemeen aan diegenen die hun
(niet beschermde) ideëen op papier hebben uitgewerkt. Om nu te
voorkomen dat anderen met deze voor productie gereed liggende
concepten aan de haal gaan, zou de auteur ertoe kunnen overgaan
zijn werk via een beschrijving of afbeelding te laten registreren
met zichzelf als maker. Dit kan gebeuren zowel bij de notaris als
bij de Inspectie der Registratie en Successie die in de meeste gro
tere gemeenten is gevestigd. Deze registratie betekent niet dat het
werk auteursrechtelijk beschermd is (dit bepaalt de rechter in een
concreet geval) maar wél kan deze registratie voor de toekomst
ingeval van inbreuk de bewijsvoering vergemakkelijken. Indien er
bijvoorbeeld verschil van mening bestaat over wie als eerste het
betreffende werk heeft gemaakt, kan de datum van registratie gel
den als ontstaansdatum van het werk.
Zij die tot dusverre dachten over auteursrechten te beschikken,
moeten dit vooral blijven denken. Ter onderstreping van hun over
tuiging kan vermelding van het copyright-teken geen kwaad. Maar
méér betekenis moet aan dit teken niet gehecht worden.
Elsbeth Polak
Elsbeth Polak is advocaat te Amsterdam, verbonden aan het kantoor Hoeker
Rueb Doeleman, en is tevens bestuurslid van de Nederlandse Filmdagen.
The Evil Empire (U.I.P.).
45