FOTO IDENTIFICATIE IN HET
NEDERLANDS FILMMUSEUM
INLEIDING
Doel van het foto-archief van het Nederlands Filmmuseum is ver
zamelen, archiveren en beschikbaarstellen van fotografische col
lecties op filmgebied, zoals foto's, lobbycards, prentbriefkaarten,
dia's en glasnegatieven.
Een groot deel van de werkzaamheden bestaat uit identificatie, se
lectie, en beschrijving van dit materiaal, en invoering van deze be
schrijvingen in een computerbestand.
Een eerder artikel, "Het foto-archief van het Filmmuseum" door
Rob van den Berg in juli 1989 van dit blad, ging over de verschil
lende soorten collecties in het foto-archief. Deze keer wordt vooral
ingegaan op identificatie van dit materiaal.
ZOEKBESTAND
De meeste foto's hebben betrekking op afzonderlijke films en be
schrijvingen hiervan worden allereerst ingevoerd onder oorspron
kelijke filmtitel (uit het produktieland van de film). Het gaat hierbij
niet alleen om de keuze van één uit meerdere titels (Bronenosets
Potyomkin óf Pantserkruiser Potemkin óf Battleship Potemkin)
maar soms ook om de keuze van één spelling (Bronenosec
Potemkin óf Bronenosets Potyomkin). Dit alles om te voorkomen
dat foto's uit eenzelfde film meermaals onder afwijkende titels
worden beschreven alsof het verschillende films betreft.
Naast deze oorspronkelijke titel kan in het computerbestand ook
worden gezocht onder eventuele Nederlandse en alternatieve titels
(en alternatieve spellingen), produktieland, premièrejaar, produk-
tiemaatschappij, Nederlandse distributeur, regisseur, acteurs,
genre (Animatie, Avontuur enz.), stillfotograaf, zichtbare locaties
(b.v. Frankrijk. Parijs. Eiffeltoren), zichtbare karakters (Hitchcock,
Lenin, Popeye, Tarzan enz.), zichtbare motieven (van
Aardbevingen tot Zwervers), en nog diverse andere kenmerken.
Peter Sellers monogram HO The World of Henry Oriënt.
TITEL VERIFICATIE
Elke filmtitel die op een foto voorkomt wordt geverifieerd, zo mo
gelijk in het reeds opgebouwde bestand, anders in enkele gezag
hebbende naslagwerken, die vaak via een Nederlandse of alterna
tieve titel de bijbehorende oorspronkelijke titel onthullen, met ver
dere gegevens zoals regisseur, acteurs, land, jaar, maatschappij
enz. In de bibliotheek van het Filmmuseum wordt zonodig verder
gezocht naar ontbrekende gegevens.
Titels die niet geverifieerd zijn, worden toch ingevoerd indien de
titel die voorhanden is waarschijnlijk lijkt. Met een Scandinavische
titel bij een Amerikaanse western klopt iets niet, maar een Franse
titel bij een Zwitserse maatschappij is aannemelijk. Later kunnen
altijd correcties worden aangebracht.
ZONDER TITEL
Een deel van de filmfoto's wordt echter aangetroffen zonder enig
opschrift, en dan begint het echte speurwerk. Elke scène uit
Lawrence of Arabia verraadt zichzelf onmiddellijk, maar meestal
zijn er meer aanwijzingen nodig. Sommige foto's kunnen worden
ontmaskerd door herkenning van acteurs, decors, kostuums, lo
caties enz., deels na vergelijking met eerder beschreven foto's uit
de vermoedelijke film. Veel films zien en een visueel geheugen
maakt dit werk vaak tot een feest (soms ongenoegen) van herken
ning. Dankzij het groeiende computerbestand zijn tegenwoordig
echter toenemende mogelijkheden voor identificatie binnen bereik
gekomen. Herkenning van minstens twee acteurs opent de moge
lijkheid om in het computerbestand te zoeken bij welke titel(s)
deze namen samen voorkomen, waarna vergelijking met eventuele
andere aanwezige foto's mogelijk is. Andere ingevoerde gegevens,
zoals genre of maatschappij, beperken bijvoorbaat het aantal films
waarmee de foto's vergeleken moeten worden (bij een western
kunnen thrillers worden overgeslagen).
Vroeger kon dit alleen door in naslagwerken filmografieën van
twee acteurs te vergelijken op overeenkomstige titels, vaak onbe
gonnen werk. Soms is identificatie mogelijk met behulp van ka
rakternamen. Een enkele keer is zowel een acteur als karakter ge
noemd of herkenbaar, bijvoorbeeld Herbert Lom als Napoleon.
Voor bekende historische of fictieve karakters bestaat het naslag
werk Who Played Who in the Movies. Een andere encyclopedie
van beroemde acteurs noemt niet alleen al hun filmtitels maar ook
de naam van hun personage, bekend of onbekend. Een andere
keer biedt een opschrift IN de foto een sleutel tot de ontknoping.
Peter Sellers met het monogram HO op zijn colbertje bracht als
oplossing The world of Henry Oriënt.
CODERING
Een handige gewoonte bij veel Amerikaanse films is om foto's in
de rand een codering mee te geven in de vorm van identieke let
ters of cijfers op alle foto's uit eenzelfde film. Bijvoorbeeld 1546
Singin' in the Rain. Lettercodes zijn vaak initialen van een filmtitel,
bijvoorbeeld CK Citizen Kane. Deze codes worden eveneens in
het computerbestand opgenomen zodat bij een volgende onbe
kende foto met code gezocht kan worden of deze bij een reeds be
schreven film voorkomt. Wanneer een lettercode niet gevonden
wordt maar minstens één acteur is herkend kan nog op de oude
manier in de filmografie van een herkende acteur worden gezocht
welke titel deze initialen draagt. Een soortgelijke mogelijkheid
biedt de gewoonte van sommige distributeurs om hun filmfoto's
op de keerzijde te stempelen met firma-naam en volgnummer, bij
voorbeeld Centrafilm 107 Johnny Guitar. Er kan echter nooit uit
sluitend op codes worden vertrouwd, want sommige films dragen
15
