Vrouwen in het Vak:
EMMY JANSSENS
Coördinator Stichting Video Veilig
In FILM doet Emmy Janssens, coördinator piraterij-bestrijding
van o.a. de videotak van de N.V.P.I., regelmatig verslag van de
strafrechtelijke akties die de Stichting Video Veilig door middel
van de Opsporingdienst Buma/Stemra en de politie onder
neemt. De Stichting waakt over het auteursrecht dat op iedere
film en dus ook video-cassette rust. In het kader hiervan had
FILM een gesprek met deze ervaren 'vrouw in het vak'.
"Ik ben wat je noemt
een herintreedster", ant
woordt Emmy Janssens
op de vraag hoe ze in
haar huidige tunctie te
recht is gekomen.
"Veertien jaar geleden
zei ik langs m'n neus
weg tegen Willem van
Roosmalen, die toen
nog met zijn distributie
bedrijf Gofilex Film in
Driebergen huisde, dat
ik - nu de kinderen niet
meer al mijn aandacht
opeisten - zin zou heb
ben part-time te wer
ken. Tot mijn verbazing
kon ik een paar maan
den later beginnen als
assistente van de direc
tie-secretaresse.
In 1979 verhuisde Gofilex Film naar een gloednieuw pand in
Nieuwegein en ik verhuisde mee; mijn part-time baan groeide
gaandeweg uit tot full-time. Hetzelfde pand in Nieuwegein bood
ook onderdak aan Video Screen, onder leiding van Harry van
Denderen, een van de eerste video-distributeurs in Nederland.
Al spoedig kwamen een aantal distributeurs, waaronder Theo van
der Schaaf - nog steeds aktief bij Movies Select Video - tot het be
sluit dat een belangenvereniging van videodistributeurs onmis
baar was; De N.V.V.D. (Nederlandse Vereniging van Video-distri
buteurs) werd geboren."
"Van het begin af aan", vervolgt Emmy,"notuleerde ik de vergade
ringen van de N.V.V.D en raakte dus aardig op de hoogte van de
problemen die er speelden.
Aangezien er in Nederland een organisatie bestond voor produ
centen en importeurs van geluidsdragers, de N.V.P.I, lag het voor
de hand de N.V.V.D. daar onder te brengen. In 1985 trad ik als
coördinator piraterij-bestrijding in dienst bij de N.V.P.I.. De kennis
die ik bij Gofilex Film had opgedaan met betrekking tot de film
distributie kwam me nu goed van pas!"
Wat waren de specifieke problemen bij de piraterij-bestrijding in
de beginjaren van de video?
Emmy: "Eind jaren '70, begin jaren '80 was video een nieuwtje. De
belangstelling van de consument was groot en videotheken verre
zen als paddestoelen uit de grond. Iedereen kon, desnoods op een
achterkamertje, een videotheek beginnen. Het probleem was dat
het aanbod van films op video geen gelijke tred hield met de
vraag. Illegaal kopiëren lag voor de hand en vond op grote schaal
plaats. Nagenoeg alle videotheekhouders van het eerste uur geven
nu ruiterlijk toe in die periode illegaal gewerkt te hebben.
Overigens zijn de meeste van hen van het toneel verdwenen.
Sommigen hebben in korte tijd enorme winsten vergaard en zitten
nu hoogstwaarschijnlijk in een Lacoste-shirt op de Bahama's, an
deren gingen aan de moordende concurrentie te onder.
Die jaren zijn met één woord te typeren: hectisch.
Illegaal kopiëren kan op twee manieren plaatsvinden: het kopiëren
vanaf een legale band, de zg.back-to-back kopie of rechtstreeks
vanaf een 35mm.kopie. In de beginjaren kwam dit laatste veelvul
dig voor en dus was het zaak de gang van een 35mm.kopie stap
voor stap na te gaan. Overal kon een lek zitten: bij de opslag, het
vervoer, het ondertitelen, noem maar op. Het probleem werd van
diverse kanten aangepakt: aan de kant van de videotheekhouder
èn aan de kant van de film- en videodistributeur. Het is gebeurd
dat een film donderdags in première ging en banden van dezelfde
film al op zaterdag in omloop waren."
Hoe gaat de opsporing van illegale banden in zijn werk en welke
maatregelen kunnen tegen de verhuur van dergelijke cassettes ge
nomen worden?
Emmy: "Zeker in de eerste jaren kregen we veel tips van de video
distributeurs, die vertegenwoordigers door het hele land hadden.
Zij zagen en hoorden ontzettend veel. Verder waren veel tips af
komstig van videotheekhouders zelf. Dat gebeurde soms uit
broodnijd - waarmee je toen zeker altijd rekening moest houden -
soms op grond van het feit dat een videotheekhouder zonder aan
wijsbare reden zijn omzet in korte tijd enorm zag dalen. Ook wa
ren sommige videotheken zo vrijmoedig via pamfletten reklame te
maken of werden we op het spoor gezet, omdat een illegale cas
sette per ongeluk bij de verkeerde videotheek werd terugge
bracht.
Al spoedig werd er door Justitie een verbod gesteld op het illegaal
kopiëren en op het ompakken van videobanden. Dit laatste om le
gale kopieën duidelijk van illegale kopieën te kunnen onderschei
den. De bijbehorende strafmaatregelen waren aanvankelijk te laag:
maximaal 25.000,- en een half jaar gevangenisstraf. Sinds vier
jaar is de maximale straf opgetrokken tot 100.000,- plus twee
jaar gevangenisstraf, alsmede afdracht van de gemaakte winst.
Wanneer een tip op waarheid lijkt te berusten wordt de
Opsporingsdienst van de auteursrechtorganisaties Buma/Stemra
ingeschakeld, die in samenwerking met de plaatselijke politie tot
onderzoek overgaat. Gelukkig is er door de jaren heen veel veran
derd, maar in de begintijd moest de ME wel eens aan dergelijke
akties te pas komen!
Hoe is de situatie op de videomarkt op het ogenblik? Heeft er een
verschuiving van problemen plaatsgevonden?
Emmy: "De piraterij op de video-verhuurmarkt wordt nu goed be
heerst. Het aanbod van de distributeurs is groot, het aantal video
theken is drastisch gedaald en ook het 'peil' van de videotheek
houders ligt hoger dan vroeger. Daar komt bij dat ook de consu
ment kritischer is geworden. Met slechte kwaliteit, maar al te vaak
kenmerkend voor illegale banden, wordt geen genoegen meer ge
nomen. Bovendien nemen de distributeurs diverse voorzorgs
maatregelen in acht. Zo moet sinds 1984 iedere cassette voorzien
zijn van het N.V.P.I.-veiligheidszegel en de bekende leader, waarin
gewezen wordt op de bescherming van het auteursrecht en de
eventuele nadelige gevolgen die het afspelen van een illegale band
kan hebben voor de recorder. Het komt weleens voor dat ik in pa
niek gebeld wordt door iemand met de mededeling dat z'n recor
der het begeven heeft!
De afbeelding op het veiligheidszegel is praktisch niet na te maken
en wordt bovendien regelmatig gewijzigd.
19