HET WONDER VAN FILM
DE VIDEOMARKT TIEN JAAR LANG
DE ILLEGALITEIT TE LIJF!
sin
In het maandblad "Filmliga", jaargang 1935, voerden Hendrik
Scholte en L.J. Jordaan een polemiek over het voordeel van acte
ren op het toneel boven acteren voor de camera, of andersom.
Hoewel Scholte een toegewijd lid van de Filmliga was, meende hij,
dat de toneelspeelkunst, vooral door het direkte kontakt met het
publiek, verheven was boven de cinematografie. Het heeft daarna
nog heel wat jaren geduurd voordat ook film algemeen met de
grote K van Kunst geschreven mocht worden. Rivaliteit tussen po
dium en doek is trouwens ook thans nog onvermijdelijk.
Jordaan nam het in 1935 vurig op voor film. Dat hij bij die mening
bleef, bleek o.a. uit een inleiding, die hij 2 mei 1942 hield voor een
bioscoopvoorstelling van de Rotterdamse Volkuniversiteit in een
stampvol "Grand". De te vertonen film was Murnau's "Taboe".
Jordaan merkte op: "U ziet hier nu een klein poppetje onduidelijk
op een ver podium staan, maar straks kunt u op het doek de spe
lers in de ziel kijken".
En inderdaad, dat is één van de wonderen van film, mits er sprake
kan zijn van enige diepte. Van dat ziel-kijken wil ik maar een paar
voorbeelden noemen die mij zijn bijgebleven: Montgomery Cliff in
"Stazione Termini" en Elisabeth Bergner in "Stolen life". Daarmee
doe ik velen tekort, en zeker menige moderne acteur en actrice.
Maar behalve dat de projectie ons mensen en menselijk leven
voor korte tijd zo nabij kan brengen, is er ook de magie van de
meest uiteenlopende lokaties en situaties, en vooral van sferen,
waarmee we tijdelijk vertrouwd kunnen raken (en die ons soms
nooit meer helemaal verlaten).
In film is alles mogelijk. Met welke middelen bereikt men dat?
Naast de apparatuur is er inspiratie vereist. Er is geen hoekje van
de materiële en van de gedachtenwereld, dat niet bereikt kan wor
den, en wel op uitlopende manieren. Natuurlijk, er wordt ook een
massa platvloerse story-telling uitgebracht, waarbij gebeurtenis
sen en mensen ons onverschillig blijven of zelfs afstoten.
Maar van atmosfeer gesproken: Denken we eens aan "For whom
the bell tolls". Daarbij hebben we toch immers een tijdlang mee-
ondergedoken gezeten in de grot, en hebben de gevaren van bui
tenaf en van binnenuit meebeleefd. En hoe is het mogelijk dat een
vrachtwagen tot romanfiguur kan worden, zoals dat gebeurt in "Le
Camion" van Marguerite Duras? Druk verkeer op verre afstand. In
de file ontwaren wij opeens "onze" camion. Ons hart maakt een
sprongetje en we leven met hem mee. Dat moet een aparte tech
niek zijn, met geen andere film te vergelijken. Weliswaar zijn er in
de loop van de tijd meerdere bijzondere atmosferen aanschouwe
lijk gemaakt.
Een recent voorbeeld van menselijke nabijheid zie ik in "Strictly
Ballroom", als we de lichaamstaal van de gracieuze Tara Morice
mogen lezen. En dat dan nog in een kennelijk met opzet ietwat ba
naal gehouden verhaal om het doorsnee-genre te parodiëren. Hoe
dikwijls hebben we al zo'n apotheose aanschouwd met honderden
uit het niets verrezen dansende paren. Ook hier beleefde ik toch
een wondertje, toen ik me als nooit tevoren voelde meedeinen in
de grote beweging, alsof ik een driedimensionaal brilletje had op
gezet.
Van bril gesproken: De satire spreekt duidelijk uit de oude truc
met het quasi-lelijke meisje, dat een metamorfose ondergaat door
het afzetten van haar - blijkbaar overbodige - bril. De standaard
giet-bui en dito kerstboom ontbreken in Strictly Ballroom aan het
filmcliché.
Zo eindigen deze overpeinzingen zonder (wonderlijke)
kerststemming.
Jacqueline Wijchers
Eind 1992 kan
Stichting Video Veilig
terugkijken op een tien
jarig bestaan, waarin
vele aktiviteiten zijn
ontplooid om de illega
liteit op de videomarkt
terug te dringen.
De aangeslotenen bij
de Stichting brengen
jaarlijks een aanzienlijk
budget op om het pro
bleem videopiraterij het hoofd te kunnen bieden. De NVPI-video-
distributeurs steken veel geld in produktbeschermende maatrege
len, die moeten voorkomen dat piraten het produkt exact kunnen
namaken.
De toonzetting van de berichten over de videomarkt waren in de
eerste jaren somber en negatief. Het bestrijden van videopiraterij
heette "dweilen met de kraan open" te zijn.
De niet aflatende aktiviteit van Video Veilig heeft echter verande
ring in dit beeld gebracht. De akties van Video Veilig, van de poli
tie en de Opsporingsdienst Buma/Stemra hebben er toe bijgedra
gen, dat de videobranche heeft kunnen uitbotten tot een volgroei
de loot in de entertainment-wereld.
Toch blijkt ook dit jaar weer dat videopiraterij niet uitgeroeid is.
Hoewel teruggebracht tot een redelijk beheersbaar probleem is
het zaak om alert te blijven. Zeker nu de consument door de min
der gunstige economie voorzichtiger omgaat met zijn te besteden
guldens. De verhuuromzet in de videotheek zou daardoor kunnen
dalen. De videotheekhouder zou weer kunnen overgaan tot het bij
draaien van enkele kopietjes om zijn investering in nieuwe titels te
beperken. Op de koopmarkt zou naast het distributiekanaal, dat is
opgebouwd door de NVPI-videodistributeurs een ander kanaal
kunnen opbloeien, dat gevoed wordt door de piraat. Op week- en
dagmarkten worden al vele illegale cassettes verhandeld.
Onderstaand diagram geeft een overzicht van de hoeveelheden il
legale videokopieën, die in de jaren '83 t/m '91 in beslag zijn ge
nomen. De cijfers voor 1992 zullen op hetzelfde niveau als 1991
liggen. Aan het eind van het jaar zullen ruim 100 onderzoeken in
videotheken, op markten, in woonhuizen zijn uitgevoerd. In 60%
van de gevallen zal het raak geweest zijn, zullen er processen-ver
baal opgemaakt zijn en zullen ongeveer 12.000 kopieën aan het il
legale circuit zijn onttrokken.
VIDEO-PIRATERIJ IN NEDERLAND
In beslag genomen Aantallen In beslag genomen videobanden
videobanden Bron: Opsporingsdienst Buma/Stemra
Gemiddeld per
videotheek
600
1903 1904 1905 1906 1907 1900 1909 1990 1991
In beslag genomen banden Gemiddeld per videotheek
ihnii hirafllgoci Sj-irwn SltM
E.Janssens
41
