Geen minimalisering,
maar optimalisering!
Windows en de toekomst van de bioscopen
feature
'Een release in de bioscopen, maanden voor
dat een film de huiskamer bereikt, kan iets uit
het verleden worden, nu filmmaatschappijen
hun inkomstenbronnen herwaarderen, de
nieuwe technologie evalueren, en proberen
om de aantrekkelijkheid van speelfilms voor
het publiek te vergroten.' Zo luidt de inlei
dende samenvatting van een uiterst interes
sant recent artikel in de Financial Times1. Het
artikel munt weliswaar niet uit door een
overzichtelijke rangschikking van gedeeltelijk
alarmerende, maar deels ook geruststellende
en zeker ook stimulerende standpunten van
vooraanstaande functionarissen in de filmin
dustrie, maar dat is een reden temeer voor de
hier volgende kritische bespreking. Die reden
was er in nog meerdere mate na het artikel
Première in de huiskamer in de Volkskrant
van 25 augustus jongstleden. Terwijl het arti
kel in de Financial Times (FT) afkomstig is van
een kennelijk goed geïnformeerde en onbe
vooroordeelde auteur, geeft het stuk in de
Volkskrant namelijk een simplistische verkla
ring voor de recente daling van het bioscoop
bezoek, door deze in feite slechts aan één
oorzaak, dus aan een eenvoudig oorzakelijk
verband toe te schrijven. Zoals ook uit het
hiernavolgende moge blijken, gaat het even
wel om meerdere factoren en ingewikkelder
verbanden.
'De meeste illegale kopieën
zijn niet meer afkomstig van vertoningen
in een bioscoopzaal, maar hebben
een digitale oorsprong.
HOLLAND FILM NIEUWS
Door dr.J.Ph. Wolff
Inleidende informatie
Windows zijn de perioden die ver
strijken (respectievelijk moe-
ten verstrijken) tussen het
begin van de exploitatie van
de vertoningsrechten van
een film in één van de
media, en het begin daarvan
in de daarop volgende ver-
toningswijze. De internatio
naal gebruikelijke term --------
'windows' is afkomstig van
het uitgangspunt dat de bioscopen
de etalages van een film vormen.
De strijd voor regelingen van de
windows is met name gevoerd dooi
de nationale organisaties van bios
coopexploitanten (in Nederland door
de rechtsvoorganger van de NFC),
en op Europees niveau door de koe
pelorganisatie Union International
des Cinémas (UNIC), maar ook door
de internationale federatie van distri
buteursverenigingen (FIAD). Daarbij
is als belangrijkste argument naar
voren gebracht dat de windows
nodig zijn om de totale inkomsten
uit de exploitatie van de vertonings
rechten te maximeren, en aldus
zoveel mogelijk geld naar de pro-
ductie terug te kunnen laten vloeien.
Een conclusie in het rapport van de
door het Europa Instituut van de
Universiteit Utrecht in 1997 over dit
onderwerp verrichte studie is, dat
'als de praktijk van de windows niet
zou bestaan, de rechthebbenden (de
producenten) niet in staat zouden
zijn om de vaak zeer aanzienlijke
investeringen in films terug te verdie
nen", hetgeen de continuïteit van de
hele speelfilmindustrie in gevaar zou
brengen. Het windowbeleid is dus
gericht op resultaten op lange ter
mijn; het wordt echter ondermijnd
door korte termijn-beleid, gericht op
maximering van de inkomsten van
afzonderlijke media3. Een zwak punt
van de argumentatie is echter
van begin af geweest dat de
(organisaties van) producen
ten als de meest gerede partij
zich - zacht uitgedrukt - niet
voor regelingen van de wind
ows hebben ingezet. Dat is
waarschijnlijk de reden
------ geweest, waarom de Europese
Commissie, ondanks haar her
haaldelijke uitspraken over het nut
en zelfs de noodzaak van windows
en de cruciale rol van de bioscopen1,
niet bereid was tot een daarmee
overeenkomende Europese Richtlijn'.
Gevaarlijke standpunten
De in het artikel als eerste genoem
de ontwikkeling waarvan de uit
komst met spanning tegemoet wordt
gezien, is de release van Bubble, de
eerste film die gelijktijdig in de bios
copen, via home video en op betaal
televisie 'universeel' zal worden uit-
