Grootbeeld dia-projectie
Een nieuwe Italiaanse
projector
Een nieuwe dia-projectie
Een nieuwe Italiaanse projector
üeuws uit de projectiecabine
Zoals te verwachten viel is bij toenemend gebruik van
brede projectieschermen ten behoeve van de verschillende
grootbeeldprojectie-systemen, in het buitenland ook aan
dacht geschonken aan de mogelijkheid om bij het projec
teren van reclame-plaatjes af te stappen van het tot dus
verre gebruikelijke, betrekkelijk kleine, vierkante of nage
noeg vierkante formaat.
De bedoeling was daarbij ook bij de projectie van
reclame-plaatjes een zo groot mogelijk deel van het be
schikbare projectiescherm te benutten. Men kan daartoe
twee methoden volgen, te weten:
a. door toepassing van speciale anamorphotische dia
positieven en het gebruik van een anamorphotisch
voorzetoptiek een afbeelding in hel cinemascope-
formaat verkrijgen;
b. door het gebruik van slechts de helft van het originele
diaformaat en de toepassing van een objectief met
kortere brandpuntsafstand, een zogenaamd wide screen
beeld verkrijgen.
Ten aanzien van het onder a genoemde systeem zouden
de diabeelden in de breedte moeten worden samengedrukt.
hetgeen echter bij getekende dia's tol grote moeilijkheden
leidt. Er is thans in Duitsland Zeiss Ikon) een systeem
ontwikkeld, waardoor dit ook langs fotografische weg
bereikt kan worden. Er wordt hierbij rekening gehouden
met de gebruikelijke expansiefactor 2 van de anamorphn-
tische optieken, zodat in dit geval de anamorphoten die
men bijvoorbeeld bij cinemascope-projectie gebruikt, ook
bij het projecteren van anamorphotische reclame-plaatjes
kan gebruiken.
Normale dia-projectie
2. Anamorphotische dia-projectie
3. II ide Screen dia-projectie
Dia-projectie met verwisselbare optieken. Links is hel normale objectief in gc/uuik: in het midden wordt een objectie]
niet de helft van de normale brandpuntsafstand toegepast en êf de rei hier afbeelding is roor het normale dia-objectief een
anamorphotische lens geplmtst met een expansiefactor
Het gebruikelijke beeldformaat van reclame-dia s is
73 x 73 waarvan echter in de practijk veelal slechts circa
65 x 65 mm wordt gebruikt. Past men nu een anamorpho
tische verhouding van 55 x 66 mm toe, dan ontstaat een
beeldverhouding van 1 2,4, waarmede een cinemascope-
projectiescherm geheel kan worden gevuld. Een beeld ver
houding van 1 2 wordt verkregen wanneer het vierkante,
dia-beeldformaal gehandhaafd blijft.
In beide gevallen kan gebruik worden gemaakt van het
bestaande dia-objectief. Zoals bekend is de brandpunts
afstand van dit optiek als regel het vijfvoudige van die
der normale projectie-objectieven.
Het onder b genoemde systeem berust op het bij wide
screen projectie toegepaste principe, waarbij een gedeelte
van de onder- respectievelijk bovenkant van hel beeldje
wordt afgedekt. Daar afdekking van een groot gedeelte
van het beeld bij dia-projectie niet goed uitvoerbaar zou
zijn, past men in plaats van het vierkante beeldformaat
een rechthoekig formaat toe met een afmeting van 38 x 70
mm. Teneinde het formaat, dat dus op het projectieplaatje
practisch gehalveerd is, weer tot de normale projectie
hoogte terug te brengen, moet een objectief worden ge
bruikt, waarvan de brandpuntsafstand ongeveer de helft
bedraagt van die van het normale dia-objectief. Ten op
zichte van het objectief voor de vertoning van film is de
brandpuntsafstand dus circa 2\'.> x zo groot. Door middel
van zulk een objectief wordt niet alleen de hoogte, docli
ook de breedte verdubbeld, waardoor een beeldverhouding
van 1 1.85 ontstaat. Wordt het beeldformaat gesteld op
35 x 70 mm dan krijgt men ook hier een projectieverhou
ding 1 2.
Uiteraard geven beide systemen lichtverlies en wel het
sterkste bij laatstgenoemde methode.
Daar echter bij dia-projectie gewoonlijk voldoende licht
beschikbaar is, omdat niet zoals bij de projectie van films
ongeveer de helft al dadelijk verloren gaat in de vlinder,
zal dit bezwaar in de meeste gevallen zonder grote kosten
wel te ondervangen zijn.
Aangezien het evenals bij de films kan gebeuren, da!
afwisselend normale dia's en anamorphotische respectieve
lijk breedbeelddia's vertoond zullen moeten worden, moe
ten de verschillende optieken gemakkelijk verwisselbaar
zijn. Daartoe is door Zeiss Ikon een constructie ontwikkeld,
waarbij de verschillende optieken in houders zodanig op
een stang zijn gemonteerd, dat zij gemakkelijk naar bene
den geklapt kunnen worden. De hierbij afgedrukte foto
geeft daarvan een duidelijk beeld.
Op de geleidestang kunnen desgewenst nokken of merk
tekens worden aangebracht, waardoor de verschillende op
tieken respectievelijk de anamorphoten onmiddellijk in de
juiste stand geplaatst kunnen worden.
Teneinde verwisseling van de dia-plaatjes tijdens de
projectie te vermijden heeft men in Duitsland een her
kenningsteken in de vorm van een gekleurde streep langs
de onderzijde van de plaatjes aangebracht. Zo is een nor
maal dia-plaatje voorzien van een witte streep; een breed-
beeld-dia-plaatje van een gele streep en een anamorpho
tisch dia-plaatje tenslotte van een rode streep.
Dal ook het projectievenster in de cabinewand moei
worden aangepast aan de verbrede lichtbundel, behoeft
zeker geen nader betoog.
In Italië is blijkens een publicatie in het Amerikaanse
blad International Projectionist" een nieuwe projector
ontworpen onder de naam Fedi XII T, welke geheel is in
gesteld op de projectie van de verschillende soorten 35 mm
lil nis en bovendien een bijzondere zeer efficiënte koel-
melhode bevat.
Het beeldvenster is hier verstelbaar uitgevoerd en wel
zodanig, dat door middel van een drietal knoppen op het
filmvcnsterhuis de opening van dit venster in de hoogte
zowel als in de breedterichting gewijzigd kan worden.
Wanneer dus achtereenvolgens een film met een beeldver-
houding van bijvoorbeeld 1 1,75 en een CinemaScope-
film vertoond moet worden, behoeven geen maskers te
worden verwisseld. Door het verdraaien van bovenbedoel
de knoppen kan het vensterformaat worden aangepast tus
sen de verhoudingen van 1 1 en 1 2,55 (zie afbeel
ding).
Om ook het verwisselen van lenzen te vergemakkelijken
is de gebruikelijke objectiefhouder vervangen door wal
men in de fotografie een revolverkop pleegt te noemen.
Dit is een draaibare objectiefhouder, welke in dit geval
drie objectieven kan bevatten, te weten één voor normale
projectie, één voor wide screen projectie (korte brand
puntsafstand) en één voor CinemaScope-projectie (basis-
lens). Met een enkele handbeweging kan men de tevoren
op de juiste afstand ingestelde optieken naar keuze voor
het beeldvenster draaien.
Hij dit systeem zou men dus desgewenst tijdens het pro
jecteren van het ene op het andere grootbeeldprojectie-
Schets van liet Fedi filmvensterhuis
A drukknop roor het openen van de iilineenstet ilcnr.
H knop voor verticale regeling van het filmvensterformaat (horen
en onder)
C l.nop roor instelling van de breedte van het lilmvensler (rechts)
I) idem links
E lusvormer
F stelknoppen roor de schee'iidruk.
G en II aan- en afvoerleidingen van tic walerkoeling
22
23
