Het feitelijke probleem
Enorme groei van het
afbetalingscrediet
Het verbruikspatroon
perkingen en van de goederenschaarste. Duizenden ver
ouderde buurttheaters. welke weinig of geen comfort kon
den bieden en wat onder de huidige omstandigheden
liet ergste is niet over voldoende parkeerruimte be
schikten, moesten het veld ruimen voor moderne, goed
geoutilleerde bioscopen met ruime parkeergelegenheden
in de nieuwe voorsteden en drive-ins langs de grote ver
keerswegen en kruispunten daarvan.
Deze enorme marktverschuiving, die met de
televisie niet van doen heeft, wordt vooral bevorderd door
de grote trek van de bevolking uit de stadscentra naai
de voorsteden, welker inwonertal in vijftien
j a a r m e t 64 g r o e i d e, en door de steeds voort
schrijdende urbanisering van hel platte
land. Er verhuizen jaarlijks rond 30 millioen Amerika
nen, een ontwikkeling welke nog versneld wordt ten gevol
ge van de uitvoering van het gigantische uitbreidings- en
verbeteringsplan van het nationale verkeerswegenstelsel,
welk plan in het volgende decennium het aanschijn van
Amerika s platteland en steden op een wel zo ingrijpende
wijze zal veranderen als maar weinigen zich realiseren.
Dit zal op den duur tot gevolg hebben, dat de auto in
nog sterker mate dan reeds het geval is het vervoermiddel
van het Amerikaanse gezin zal worden. Men weet welk
een voorliefde de gemiddelde Amerikaan voor auto's aan
de dag legt en hoe dit er toe geleid heeft, dat de Ameri
kaanse economie zich de laatste decennia voor een zeer
belangrijk deel concentreert rond wat de Amerikaanse
burger met een tikkeltje zelfspot zijn ..home on uheels"
noemt, maar men realiseert zich nauwelijks, welke in
grijpende veranderingen in levensgewoonten het bezit van
een auto teweeg heeft gebracht. Zo zoekt bijvoorbeeld hel
gemiddelde Amerikaanse gezin zijn ontspanning in hoofd
zaak daar. waar het met de ..gezinsauto" komen kan
zonder parkeergeld te betalen. Het antwoord van het film
bedrijf is zoals reeds opgemerkt de bouw van dui
zenden drive-ins met kinderspeel- en kinderbewaarplaatsen
en eetgelegenheden en van moderne „hardtoppers" i ge
wone theaters) in de randsleden met ruime kosteloze par
keergelegenheid voor bezoekers.
Waarom zijn dan velen in hel Amerikaanse filmbedrijf
ontevreden over de gang van zaken als het bioscoopbezoek
niet terugloopt en het bioscooppark. ondanks de dage
lijkse voorspellingen van ongeluksprofeten. niet inkrimpt?
at is dan feitelijk het probleem?
Het feitelijke probleem is, dat het Amerikaanse film
bedrijf aan de stijging van de algemene welvaart maar
betrekkelijk weinig deel heeft en zijn positie slechts met
moeite kan handhaven. Vooraanstaande persoonlijkheden
als Eric Johnston, de voorzitter van de Motion Picture
Association of America, de organisatie der producenten
distributeurs, en Ernest G. Stellings. de voorzitter van
de Theatre Owners Association of America (T.O.A.), de
grootste organisatie der bioscoopexploitanten, zijn het er
over eens, dat de ontwikkeling op het gebied van de vrije
tijdsbesteding gedurende het laatste decennium veeleer als
een ..revolutie" dan als een ..evolutie" moet worden ge
zien en dat deze omwenteling in de amusementsindustrie
een voor het filmbedrijf moeilijke tijd van heroriëntering
en aanpassing betekent. Zij zijn het er verder over eens.
dat de vraag naar amusement niet is verminderd, maar
veeleer is toegenomen, aangezien de verhoging van de
levensstandaard, het toenemende gezinsinkomen en het
stijgende ontwikkelingspeil (er wordt steeds meer middel
baar en hoger onderwijs gevolgd) de behoefte aan ver
standelijke ontspanning hebbeu gestimuleerd en voor een
steeds groter deel der bevolking nieuwe mogelijkheden
van recreatie hebben geopend. Zij hebben er daarom op
gewezen, dat de concurrentie op recreatiegebied inzonder
heid is een wedijveren om de besteding van de beschik
bare vrije lijd.
En daarbij gaat het niet alleen, of zelfs maar op de
eerste plaats, om de concurrentie tussen de twee belang
rijkste media in de amusementssector, maar om een geheel
complex van factoren. Bovendien heeft men in een onder
vinding van tientallen jaren hoe paradoxaal het ook
moge klinken geleerd, dat een toenemende algemene
welvaart nog niet een rijker vloeiende bron van inkomsten
voor de zogenaamde ..openbare vermakelijkheden" impli
ceert.
Men meent namelijk te kunnen constateren, dat in lijden,
waarin veel ..duurzame" goederen aangeschaft worden,
dat wil dus zeggen in tijden van grote welvaart, de uit
gaven voor ..vermakelijkheden" betrekkelijk weinig nei
ging tol stijgen vertonen. Enige aanwijzing hiervoor vindt
men mogelijk in de bijna tegengestelde ontwikkeling van
het bezoek aan vermakelijkheden en die van het afbeta
lingscrediet in de Verenigde Staten. Voordat Amerika aan
de oorlog deelnam (1940 en 1941 bedroeg de uitslaande
afbetalingsschuld, uitgedrukt in het beschikbare inkomen.
7c/( om gedurende de oorlog te dalen tot een minimum
van 1 L, in 19-16. welk jaar voor het bioscoopbezoek
juist een topjaar was. Met het weer beschikbaar komen
van goederen steeg de behoefte aan consumptieve credieten
en daalde het bioscoopbezoek. In 1950 had de uitstaande
afbetalingsschuld het ..vooroorlogse" peil van 7 c/( alweer
bereikt om verder op te lopen tot rond 11 Het bio
scoopbezoek bleef daarentegen dalen tot 1952 en begon
eerst in 1953, zij het slechts in geringe mate. te stijgen.
Guy E. I\oyes. adviseur van de Division of Research and
Statistics van de Board of Governors of the Federal Re
serve System, wijst er in zijn studie ..The longer term
prospects in consumer credit in the United States" l ge
publiceerd in de aflevering van 12 Februari j.1. van Eco-
nomisch-Statistische Berichten") op. dat de ongeveer 50
millioen Amerikaanse gezinnen einde 1957 tezamen een
uitstaande afbetalingsschuld van 33 milliard hadden,
wat ongeveer neerkomt op een gemiddelde afbetalings
schuld van 650 per gezin. Volgens schatting werd 80
van deze afbelalingscredieten verleend voor de aankoop
van „duurzame" goederen, welke sedert het einde van
de laatste wereldoorlog in de volgende gigantische hoe
veelheden werden aangeschaft: meer dan 60 millioen
auto's, ongeveer 60 millioen televisietoestellen, meer dan
115 millioen radiotoestellen, benevens meer dan 50
millioen autoradio's, meer dan 50 millioen electrische
koelkasten en bijna 50 millioen gas- en electrische for
nuizen en wasmachines. Een andere veelbegeerde ..duur
zame aanschaf is air conditioning. welker prijs varieert
van 150 voor één kamer tot 3000 voor een gehele
woning, terwijl er sedert 1946 niet minder dan 12 millioen
nieuwe huizen v'oor particuliere rekening werden ge
bouwd.
Zelfs als men er rekening mede houdt, dat de prijzen
voor consumptieve goederen op basis van 19471949 ge
stegen zijn tot meer dan 118'%, komt in het verbruiks-
patroon van hel gemiddelde Amerikaanse gezin tot uiting
de „deep urge lo spend better". het streven naar ..kwali
teitsconsumptie". Men stelt zich niel langer tevreden met
