Een grotestads bioscoop en een theater
in een kleine gemeente
De exploitatievorm
Consequenties
Een beschouwing over de verbouwing van Cinema Palace te Groningen
en het Fulco Theater te IJsselstein door Ir. H. van Vreeswijk
De projectie
Beide verbouwingen verschillen in opzet
Vloerbedekking en lambrizering
Toevalligerwijs trof het zo, dat in 1959 onder mijn
directie twee bioscopen verbouwd werden, waarvan de één
te Groningen een typisch representatief grotestads theater
is, terwijl de andere exploitatie gevestigd is onder de rook
van de stad Utrecht in de gemeente IJsselstein. Daar beide
theaters vrijwel gelijktijdig gereed kwamen, leek het mij
aardig ze ook gelijktijdig onder de aandacht van de lezers
van „Film" te brengen. Ik zou willen wijzen op de typische
verschillen in opzet en daarnaast iets willen zeggen over
de kenmerken, die beide bioscopen toch als bioscoop
ook weer gemeen hebben.
De Cinema Palace, geëxploiteerd door de N.V. Theater
maatschappij van de Nederlandsche Bioscoop Trust
(N.B.T.), geeft een matinee en twee avondvoorstellingen,
op zon- en feestdagen vier doorlopende voorstellingen. Het
aarual plaatsen bedroeg voor de verbouwing 600 en is
thans ruim 900.
Het Fulco Theater is gehuurd van de K.A.B, door de
Geco-Filmonderneming van de heer C. Geerts te Breda,
die dit voor eigen rekening liet verbouwen en thans voor
stellingen geeft van Vrijdag tot en met Maandagavond
met een matinee op Zondag. De overige tijd is deze
zaal beschikbaar voor andere doeleinden, waaronder
toneel- en muziekuitvoeringen. Het aantal plaatsen be
draagt 313, waarvan 57 op het balcon.
De exploitatie te Groningen verlangt een ruime cassahal,
ruime wachtruimte voor het publiek in verband met de
dagelijks voorkomende doorlopende voorstellingen, voorts
een scheiding tussen het publiek dat de zaal verlaat en
het publiek dat de volgende voorstelling komt bijwonen.
Bovendien dient van het exterieur een zekere aantrek
kingskracht op het publiek uit te gaan: het theater moet
in het stadsbeeld de aandacht trekken.
22
De geheel vernieuwde
zaal met het toneel
van het Fulco Thea
ter ie IJsselstein.
De exploitatie in IJsselstein vindt plaats in het oude
gebouw Concordia, dat door zijn ligging geen enkele mo
gelijkheid biedt door de uiterlijke verschijning het publiek
aan te trekken. Het is evenwel de enige bioscoop ter
plaatse en daarom dient de aantrekkingskracht gezocht
te worden in de sfeer van het interieur en het comfort,
dat daar de bezoekers geboden wordt, waarbij uiteraard
tevens de qualiteit van het geboden programma van door
slaggevende betekenis is.
Natuurlijk geldt hetzelfde voor het interieur van het
grotestads theater, maar in een geval als bij Cinema
Palace, dat op het beste punt van de stad Groningen ge
legen is, aan de Grote Markt, recht tegenover één van de
drukste daarop uitmondende verkeersaders, die naar de
uitbreidingen van de stad in het Noorden voeren, ligt het
voor de hand om de gevel en de entree van het theater
met bijzondere zorg af te stemmen op zijn functie om de
aandacht van het publiek, zowel overdag als bij avond,
te trekken.
Het is duidelijk, dat de zaal in IJsselstein een toneel
moest krijgen. Immers, naast de bioscoopexploitatie dient
de zaal voor velerlei doeleinden, waarbij een toneel met
accommodatie een eerste vereiste is.
Het oude Concordia had reeds een soort toneelnis, maar
deze was te laag en had te weinig opening naar de zaal.
Bij de verbouwing is dus de hoogte vergroot en de toneel
opening zo breed mogelijk gemaakt. Daarnaast zijn kleed
kamers en toiletten aangebracht, terwijl het toneel van een
voordelige verlichtingsinstallatie is voorzien.
Ook in Cinema Palace is bij de verbouwing het toneel
gehandhaafd. De zich onder dit toneel bevindende kleed
kamers bleven bestaan en werden in het nieuwe gedeelte
nog met een kamer uitgebreid.
Zo biedt ook de Cinema Palace de gelegenheid iets op
het toneel te brengen, wanneer de omstandigheden dit
mochten verlangen, al wordt er op het ogenblik niet over
gedacht.
De projectie vindt in het Fulco Theater plaats op de
wit afgepleisterde achterwand van het toneel. Op deze
wand zijn de kaderlijsten bevestigd; de onder- en boven-
begrenzing van het beeld zijn vast aangebracht, terwijl de
zij begrenzingen zich kunnen verplaatsen, waarbij zij uit
de cabine gecommandeerd worden. De luidsprekerinstal
latie is onder het beeld geplaatst.
De projectie in de Cinema Palace geschiedt op een voor
de achterwand opgesteld enigszins gebogen scherm, waar
bij variform-projectie mogelijk is met een maximale
breedte van 12 m. en een maximale hoogte van 5,5 m.
Achter dit scherm zijn de luidsprekers opgesteld, waarbij
de hoornluidspreker gedeeltelijk in een nis in de achter
wand kon worden opgenomen.
Het ligt voor de hand, dat de verbouwing van Cinema
Palace veel ingrijpender en kostbaarder was, dan de ver
bouwing van Concordia tot Fulco Theater. De Cinema
Palace werd namelijk, op de zijmuur langs de Gelkinge-
straat en een gedeelte van het toneel na, geheel vernieuwd,
terwijl het te IJsselstein in hoofdzaak een inwendige ver
bouwing betrof. Evenzo ligt het voor de hand, dat een
zo intensief te exploiteren theater als de Cinema Palace
eerder een grote investering wettigt -temeer wanneer
daar een plaatsenwinst van 50 mee bereikt wordt
dan een moeilijk en zeer weinig intensieve exploitatie
van een theater in een kleine plaats onder de rook van een
grote stad, waarbij het aantal zitplaatsen slechts in ge
ringe mate kon worden opgevoerd.
Hoewel er bij beide verbouwingen naar gestreefd is
om de bouwkosten zoveel mogelijk binnen de perken te
houden, kon dus toch in Groningen kostbaarder materiaal
worden verwerkt, dan te IJsselstein toelaatbaar mocht
worden geacht. Met name is in Groningen veel ten koste
gelegd aan de geheel in geanodiseerd aluminium uitge
voerde voorgevel, met omlijsting van Italiaans marmer,
aan de neon-installatie, aan de zich onder de luifel be
vindende lichtwand waarop de films worden geannonceerd
(met doorschijnende kleurige plastic-letters), en aan de
met traventin en Italiaans marmer beklede cassahal, waarin
zich aan de zijwanden de fotokasten bevinden.
Als vloerbedekking is in beide theaters in hoofdzaak
marmoleum toegepast, waarmede ook de trappen zijn
bekleed. In de Cinema Palace zijn echter in de zaal en op
het balcon de gangpaden, voorts de baignoire en de toe-
gangstrap tot het balcon met moquette bekleed.
De lambrizering bestaat in de Cinema Palace uit met
Vinyde omplakte stroken hout, breed 6 cm., die op onder
linge afstanden van 2 cm. voor de wand zijn aangebracht.
De achtergelegen wand bestaat bij de zijwanden uit don
kerblauw gekleurd heraklith, terwijl tegen de achterwand
en de borstweringen rockwool is aangebracht, overspan
nen met eveneens blauw gekleurd jute.
Hierdoor is een voldoend groot absorberend oppervlak
in de zaal aanwezig om de nagalm tot de juiste tijd terug
te brengen, zonder dat dit opvalt.
Voor het Vinyde zijn vier kleuren gebruikt, en wel
anthraciet voor de achterwand en alle daaraan evenwijdig
De cassahal van de
Cinema Palace te
Groningen.
M ARCHITECT AAN HET WOORD
