SJÖWALL& WAHLÖÖ
DE OPDRACHT
Twee weken nadat hij het laatste ma
nuscript van 'De Terroristen' bij zijn
uitgever had ingeleverd, overleed Per
Wahlöö. Al lange tijd leed hij aan
maagkanker, wist dat ook volgens zijn
vrienden, maar koste wat het kost
moest eerst de serie van tien misdaad
romans afgemaakt worden. Dat is hem
dus gelukt: van dat laatste boek, dat
hij evenals de vorige negen samen met
zijn vrouw Maj Sjöwall had geschreven,
werden alleen al in Nederland binnen
vijf weken 50.000 exemplaren ver
kocht, en uitgever Bruna verwacht dit
jaar de verkoop van het miljoenste
Sjöwall en Wahlöö-boek in Nederland
se vertaling.
De Terroristen was niet zomaar het
tiende boek van het Zweedse schrijvers
echtpaar, het was het laatste in een
zorgvuldig geplande serie. Een serie,
waarin de schrijvers via het populaire
genre van de misdaadroman langzaam
maar zeker hun afkeer van de (Zweed
se) sociaal-democratie wilden duidelijk
maken. Want dat was hun uiteindelijke
doel: eerst met 'gewone',goedgeschre
ven politieromans een groot lezers
publiek creëren, om dan datzelfde
publiek steeds meer te confronteren
met hun maatschappij-kritiek. De Ter
roristen was het geplande laatste deel
in die serie en vormt dus wat die
maatschappij-kritiek betreft het hoog
tepunt.
Daarmee is de opzet van Sjöwall en
Wahlöö geslaagd, het uiteindelijke doel
dat ze al ruim tien jaar geleden duide
lijk voor ogen hadden is bereikt. Ook
al geldt dat succes minder in Zweden
zelf, daar zijn de boeken van het duo
niet zo populair als onder andere in
Nederland. Begrijpelijk, want niet al
leen zullen de Zweden zelf eerder
doorgehad hebben dat het hier om iets
anders ging dan alleen maar spannende
misdaadromans, in hun laatste boeken
werden Sjöwall en Wahlöö steeds bit
terder en dikten hun verklaringen over
de verziekte sociaal-democratie steeds
meer aan om zo duidelijk mogelijk te
zijn; dat ging ten koste van een directe
relatie met de Zweedse realiteit, iets
wat zeker in het buitenland voor een
dergelijke serie geen bezwaar hoeft te
zijn, maar het verminderde de herken-
ningsmogelijkhcden voor de Zweedse
lezers en verhoogde de irritatie.
Kort na hun huwelijk begonnen Per
Wahlöö en Maj Sjöwall aan hun pro-
jekt. Wahlöö: "In 1963 al hebben wij
de beslissing genomen dat wij de le
zers van detective-romans aan ons
zouden binden door in de eerste drie
boeken van onze geplande serie van
tien, misdaden te beschrijven die
a-politiek waren en ook op a-pilitieke
wijze zouden worden opgelost. Vanaf
het begin stond het voor ons vast, dat
het masker min of meer zou moeten
vallen vanaf het vierde of vijfde boek".
En in 1966: "Wij willen met de detec
tiveroman als lancet de onderbuik van
de ideologisch verpauperde en moreel
twijfelachtige zogenaamde burgerlijke
welvaartsmaatschappij opensnijden om
te diagnostiseren waar de verantwoor
delijkheid ligt voor wat".
In 1965 verscheen het eerste boek, 'De
Vrouw in het Gotakanaal', waarvan de
verfilming onlangs door Dupido Films
werd uitgebracht. Sjöwall en Wahlöö
hadden elkaar ontmoet bij de uitgever,
waar Maj werkte en waar Per zijn boe
ken liet verschijnen. Maj was in 1935
in Stockholm geboren en was vóór
haar baan als art-director van die uit
geverij werkzaam geweest in de journa
listiek. Daar was ook Per Wahlöö uit
afkomstig, hij was in 1926 in Malmö
geboren en had onder andere gewerkt
als correspondent in Spanje, waar hij
door het Franco-regieme wegens 'sub
versieve' activiteiten was uitgewezen.
Voordat Sjölöö, zoals ze in Zweden
weigenoemd worden, aan hun serie
begonnen had Per in zijn eentje al vijf
boeken geschreven. Boeken waarin de
kritiek op de Zweedse maatschappij al
wél duidelijk naar voren kwam in te
genstelling tot de eerste delen van de
serie, boeken ook die als gevolg van
die duidelijke boodschap weinig suc
ces hadden.
Nu de serie compleet is, is ook de cir
kel rond: de tendens van die eerste vijf
boeken van Per Wahlöö sluit in feite
aan op die van De Terroristen. Mede
daarom verschijnen binnenkort bij
Bruna twee van die boeken vanWahlöö
in Nederlandse vertaling, tegelijkertijd
zullen de dit jaar naar die boeken ge
maakte films in Nederlandse première
gaan. 'De Opdracht' (The Assignment,
naar het gelijknamige boek waarvan de
Zweedse titel Uppdraget is) ging on
langs tijdens het festival van Cannes in
première, de opnamen voor 'De vracht
wagen' (Lastbilen) zijn kortgeleden
voltooid.
Regie: Mats Arehn. Scenario: Lars
Magnus Jansson Ingemar Ejve
Mats Arehn. Camera: Lennart Carls-
son. Montage: Ingemar Ejve.
Met: Thomas Hellberg, Christopher
Plummer, Carolyn Seymour, Fernando
Rey, Per Oscarsson.
Thomas Hellberg speelt een diplomaat,
die als bemiddelaar uit Zweden in een
Latijns-Amerikaans land terecht komt.
Via zijn secretaresse (Carolyn Sey
mour) krijgt hij er te maken met haar
broer, een dorps-dokter die leider is
van een guerilla-organisatie (Per Os
carsson), een corrupte politie-kapitein
(Christopher Plummer) en de man die
in de provincie waar de diplomaat is
beland de macht in handen heeft (Fer
nando Rey). T>e Opdracht' is een vol
ledig Zweedse produktie, maar de dia
logen zijn in het Engels en de film
werd in Portugal opgenomen.
