Illb.15 7/OJAAlP
nee
9,3
3,2
hun vrije tijd besteden. Juist in
de vrije tijdsbesteding van jongeren
wordt zoveel zichtbaar van hun onaf
hankelijke gedrag, van hun specifie
ke waarden en voorkeuren.'
Vroeger, tot in de jaren zestig, veran
derde dat in kleine kring: er ontstond
een kloof tussen ouders en kinde
ren, die zelf op zoek gingen naar een
eigen identiteit. Zo ontstond bijvoor
beeld de hippie- subcultuur, met
een alternatief waardensysteem
met als filosofie 'tune in, turn on,
drop out'.
Momenteel grijpen jongeren al op
heel jonge leeftijd de kans aan om
via kleding en een specifieke mu-
ziekvoorkeurte laten zien wie ze zijn.
De keuze aan muziekstijlen en kle-
dingstijlen is - vergeleken met de
jaren zestig - enorm. Ik sprak laatst
bijvoorbeeld een jongen die 'rocka-
billy' is en daar status aan ontleent.
Hij had een kuif, reed in een heel
klein Fiatje uit de jaren vijftig en
spaarde hele oude platenspelers. Bij
het ontwikkelen van identiteit spelen
identificatie- en imitatieprocessen
een belangrijke rol. Jongeren richten
zich op ideaalbeelden. Madonna,
Michael Jackson, Prince en George
Michael zijn voorbeelden van derge
lijke ongrijpbare idolen.
Ongeveer een jaar geleden zijn de
resultaten gepresenteerd van Jeugd
'87: een onderzoek onder jongeren
van 12-24 jaar, waarvan onder
meer Cloeck Moedigh als partici
pant deelnam. In dat onderzoek is
een vraag gesteld over inspiratie
bronnen, waarvan u de resultaten in
het volgende overzicht ziet:
werpen op; je kunt je klasgenoten
laten weten datje naar 'Rambo' bent
geweest, of op een feestje vertellen
hoe geweldig 'Amadeus' toch wel
was. Het geeft je een zekere status.
Ik denk dat hier ook de kracht ligt
van een film als 'Dirty Dancing'. Het
is ongetwijfeld een cliché-verhaal
dat al vaker en ook beter is verfilmd.
Maar is dat een reden om er niet
naar toe te gaan? Voor volwassenen
waarschijnlijk wel; die hebben dit
soort films al vaker gezien. Voor jon
geren zeker niet. Voor middelbare
scholieren is het een prachtverhaal:
het gaat over liefde en romantiek,
en wie is daar op die leeftijd niet
mee bezig? De personages zijn
schitterend. Het verhaal speelt in
een tijd die momenteel onder jonge
ren sterk in de belangstelling staat.
Ten slotte is het een realistisch ver
haal, dat iedere jongere zo zou kun
nen overkomen. Wie van ons weet
immers hoe er door het personeel
van Centerparcs wordt gedanst?
Tot dusver sprak ik over jongeren in
zijn algemeenheid; het is lange tijd
gebruikelijk geweest jongeren te be
handelen alsof ze allemaal hetzelfde
zijn. Niets is minder waar. Met name
in de tijdschriftenwereld is duidelijk
doorgedrongen dat socio-demogra-
fische doelgroepen niet langer vol
doen. Het is niet zo, dat alle meisjes
van 12-14 jaar hetzelfde zijn. Of alle
leerlingen die in de zesde klas van
het VWO zitten. Tijdschriften worden
tegenwoordig steeds meer afge
stemd op groepen jongeren met een
Overzicht 1: Inspiratiebronnen
ja ja/nee
Vrienden/vriendinnen
69,3% 12,9% 16,1%
Popartiesten
29,4% 14,8% 53,7%
Willekeurige mensen op straat
61,1% 13,4% 23,0%
Politici
2,7% 3,4% 91,3%
Presentatoren/trices van
tv-programma's
24,6% 15,1% 58,0%
Topsporters
25,8% 13,5% 58,2%
Filmsterren, acteurs
34,8% 15,1% 47,2%
De bioscoop is voor jongeren veel
meer dan een stukje amusement.
De bioscoop is vooral een leveran
cier van identiteit. Samen met vrien
den en vriendinnen kunnen ze kijken
naar idolen waar ze op willen lijken,
naar plaatsen waar ze zouden willen
wonen, naar activiteiten die ze zou
den willen doen. Een avondje bio
scoop geeft je inspiratie. Een avond
je bioscoop levertje gespreksonder-
14
gemeenschappelijke manier van
denken en/of van doen, oftewel op
jongeren met verschillende psycho-
grafische stijlen (denken) en levens
stijlen (doen).
Het eerder vermelde onderzoek
Jeugd '87 is er speciaal op gericht
geweest dit soort groepen onder
jongeren te onderscheiden. In over
zicht 2 ziet u één van de indelingen:
Overzicht 2: Waarden-indeling
1Burgerlijk
2. Maatschappijkritisch
3. Ik-gericht
4. Autonoom
5. CarrièreVconsumptiegericht
Toelichting:
Burgerlijk staat voor trouwen, kinde
ren krijgen en opvoeden en een ge
lukkig gezinsleven; 39% scoort
hoog.
Maatschappijkritisch staat voor het
verminderen van bestaande inko
mensverschillen, eerlijker verdeling
van de macht in de maatschappij en
streven naar een samenleving waar
in iedereen kan meebeslissen; 15%
scoort hoog.
Ik-gericht staat voor je als mens
kunnen ontplooien, aandacht voor
jezelf hebben, nieuwe dingen mee
maken en genieten van sex; 32%
scoort hoog.
Autonoom staat voor helemaal zelf
uitmaken wat mag en niet mag, niet
aan regels gebonden zijn en op de
eerste plaats zorgen dat je zelf een
leuk leventje hebt; 7% scoort hoog.
CarrièreVconsumptiegericht staat
voor carrière maken en een lekker
luxe leventje hebben; 14% scoort
hoog.
Veel jongeren vinden dat ze tot een
groep behoren. In het onderzoek
kwamen talloze benamingen voor
groepen terug: ordies, billies,
cramps, popies, dijkers. En hier, bij
deze groepsindelingen, komt nog
een tweede functie van de bioscoop
om de hoek kijken. Een avondje bio
scoop geeft je het gevoel dat je on
derdeel bent van een wereldje waar
toe de sterren in de film behoren, je
vrienden, maar je ouders en andere
leeftijdsgenoten niet. Een avondje
bioscoop bindt vriendenkringen te
zamen: ze hebben allemaal dezelfde
film gezien en kunnen erover mee
praten. Gelijktijdig zorgt een avondje
bioscoop ook voor onderscheid: je
kunt je afzetten tegen jongerengroe
pen, die de film niet gezien hebben.
Volgens gedragswetenschappers is
dit heel normaal: ieder mens wil zich
zowel aanpassen aan een groep als
zich afzetten tegen andere groepen.
De bioscoop is voor jongeren dus
vooral een leverancier van identiteit.
TV en video hebben die functie min
der. TV- en videokijken zijn vaak ge
zinsactiviteiten. Voor video geldt dat
het gaat om films die eerder al eens
in de bioscoop te zien waren. Het
nieuwe en onderscheidende is eraf,
waarmee ook de Identiteitsverlenen-
de waarde behoorlijk is verdwenen.
Een echte concurrent voor de bio
scoop is mijns inziens de popmuziek
met haar hele clip-circus. Overzicht
3 geeft een overzicht van bezoekge-
drag van bioscoop, theater e.d. met
daarnaast de verkoop van geluids
dragers:
Besteed je je geld aan platen of aan
de film, dan lijkt dat me voor jonge
ren een belangrijke keuze.
Ik heb de indruk dat jongeren zich
niet laten afschrikken door een ge
brekkige service of smoezelige am
biance, en wellicht ook niet door de
prijs; de film is de hoofdzaak, die
moet je gezien hebben.
Volwassenen
Er is eigenlijk weinig bekend over
identiteitsontwikkeling van volwas
senen en ook niet over groepspro
cessen die zich onder volwassenen
afspelen. Ook over de rol die de film
daarin speelt of kan spelen bestaat
weinig kennis.
Ik heb de indruk dat volwassenen
vooral zoeken naar bevestiging van
een al bestaande identiteit, naar een
al bestaand zelfbeeld. Ik zal me hier
beperken en kort ingaan op een aan
tal markeringstrends met betrekking
tot volwassenen. Ook op dit terrein
is de aandacht in de afgelopen jaren
verschoven van het onderscheiden
van socio-demografische groepen
naar het onderscheiden van lifesty-
le-groepen.
Overzicht 3: Bezoeken/bestedingen (in miljoenen)
Museumbezoek
15,88
Bioscoopbezoek
14,86
Theaterbezoek
1,93
'Serieus'concert
1,55
Popconcert
0,77
LP-verkoop
13,6
Single-verkoop
CD-verkoop
Totaal geluidsdragers
33,5
