*ffi$t*&**
ssjSP
&$s**
.ospST5*
\^6
tel hoe dat zit met de lengte en
we gaan samen in de viewing-
ruimte zitten om de film te bekij
ken aan de hand van de dialoog-
lijst. Het speelt ook mee wat
voor type een vertaler is. Dat uit
zich vaak in de bewoordingen.
Bij onervaren mensen let ik extra
op de vertaling zelf". "Het is al
tijd goed om kennis te maken
met een vertaler. Een goede rela
tie met je vertalers is heel erg be
langrijk. Soms komen ze hier
heen om titels die te lang zijn zelf
aan te passen".
Als er haast bij is doet Rita het
ook wel eens zelf, in opdracht
van de distributeur. Een aantal
vertalers overigens, werkt tegen
woordig ook thuis al met video
band en teller zodat langskomen
niet meer nodig is.
Ondertitelen
In het hele ondertitelingsproces
vormt Rita's werk een belang
rijke schakel. Maar behalve de
spotting komt er nog meer bij
kijken voordat een filmkopie is
ondertiteld. Zo worden de tek
sten, die voor Rita op floppy zijn
gezet, tevens gefotografeerd op
filmbreedte, 35 millimeter voor
speelfilms en 16 millimeter voor
opleidingsfilms, documentaires
en dergelijke. Daarna worden ze
gekopieerd op lichtgevoelig zink,
zodanig dat de lettertjes in reliëf
uit het zinkplaatje verrijzen. Dat
heet een cliché. Vervolgens
wordt iedere titel apart uitge
zaagd waarna al die kleine cli-
ché's op een bord op volgorde
worden gelegd.
Dan is de filmkopie aan de beurt.
In het laboratorium krijgt deze
een waslaag en komt in een ma
chine terecht. Terwijl de kopie
over de spoelen van de machine
draait, drukt de titelaar steeds
een hamer met een cliché op de
juiste, door Rita aangegeven,
plaats in de rol. De letters van de
cliché drukken de waslaag weg
en als de filmkopie daarna in een
bad met chemicaliën terecht
komt, worden op de onbe
schermde plaatsen de letters uit-
de waslaag verwijderd met een
oplosmiddel. Tussendoor wordt
geëtst. Daarna wordt de rest van
veelvuldig gekontroleerd en de
eindkontrole bestaat uit het af
draaien van iedere kopie om te
kijken of alle titels goed zijn aan
gebracht.
Rita gaat nog maar zelden naar
de bioskoop om deze kant-en-
klare produkten te bekijken. "Dat
komt door de slechte bereikbaar
heid van de bioskopen. Ik woon
namelijk in Ankeveen. Toch zijn
er soms films die ik moet zien en
het komt ook wel voor dat ik be
roepshalve naar de bioskoop ga
om een film te bekijken die niet
door ons ondertiteld is".
Echte interesse tenslotte, loo
chent zich niet.
Marjo Roeven
De rol, welke Nederland speelt op het internationale filmvlak, wordt
geleidelijk steeds groter. Steeds meer Nederlandse films vinden dis
tributiekanalen in het buitenland, regisseurs als Paul Verhoeven,
Dick Maas, Fons Rademakers genieten internationale faam, Neder
landse acteurs en actrices verheugen zich op een buitenlandse, lees:
Amerikaanse, carrière cameralieden en andere technici hebben
een voortreffelijke reputatie buiten de landsgrenzen.
Daarnaast is Nederland mede gezien haar lokaties, werkklimaat, ta
lenkennis, technische know-how en financieringsmogelijkheden
een ideale partner voor co-producties.
Onder het motto HOLLAND FILM WORKS wordt op vrijdag 14 okto
ber in Los Angeles een seminar gehouden over de mogelijkheden,
welke Nederland op het terrein van filmproduktie en -financiering
biedt.
Op initiatief van Roeland Ker-
bosch en The Hollywood Repor
ter wordt voor rond 200 belang
rijke leden van de Amerikaanse
filmgemeenschap een uiteenzet
ting gegeven over de vele moge
lijkheden van Nederland als film
land.
Een aantal sprekers zal de ver
schillende faciliteiten, waarin Ne
derland op financieel, produktio-
neel, technisch en artistiek ge
bied de Amerikaanse filmindus
trie tegemoet kan komen, belich
ten.
Tot hen behoren Frans J.Af man,
adviseur van Credit Lyonnais en
financieringsdeskundige bij uit
stek, Tom van der Meer van
Loyens Volkmaars (Rotter
dam), gespecialiseerd in de fis
cale apecten welke Nederland op
het gebied van filminvesteringen
kent, en Hans van Schutte van
Schutte CS. Advocaten
en tenslotte Dan Ireland.
Men kan rustig stellen dat Dan
Ireland een grote bijdrage heeft
geleverd aan de bekendheid van
de Nederlandse speelfilm in de
Verenigde Staten. Via het door
hem jaarlijks georganiseerde
Filmfestival van Seattle, dat voor
het eerst plaats vond in 1976,
kregen films als Keetje Tippel,
Max Havelaar, Soldaat van Oran
je, Een Vlucht Regenwulpen een
Amerikaans roulement. De laat
ste twee jaar is hij o.m. verant
woordelijk voor de aankoop van
films voor Vestron; in die hoeda
nigheid kocht hij voor de VS. De
Wisselwachter en Amsterdam-
ned.
Het seminar zal plaatsvinden in
het exlusieve Beverly H il Is Hotel.
Van 's morgens acht, beginnend
met een gemeenschappelijk ont
bijt, tot 's middags vier zullen
alle Nederlandse filmfacetten
aan de orde worden gesteld. Het
inschrijfgeld bedraagt 185,-
per peroon, incl. ontbijt, lunch,
enz. Bij voldoende belangstel
ling uit Nederland zal een spe
ciaal reisarrangement worden
aangeboden door de KLM, die
met Credit Lyonnais, Loyens
Volkmaars, Cineco, Metasound,
Trade Film Benelux en Tax Law
Firm Mr.J.J.Schutte Ass., één
van de sponsors is.
Deze gebeurtenis wordt onder
steund door The Hollywood Re
porter die in het kader van dit se
minar een speciale Hollandse
bijlage zal uitgeven, welke reeds
op de Nederlandse Filmdagen in
Utrecht (22 - 28 september) zal
worden verspreid. Onder de
deelnemers van het Seminar zal
een zo actueel en volledige
"Who's who in Holland Film" ter
hand worden gesteld.
Voor aanmeldingen c.q. meer in
formatie met betrekking tot HOL
LAND FILM WORKS kan men
zich wenden tot:
Kantoor R. Kerbosch, Keizers
gracht 678,1017 ET Amsterdam.
Tel.: 020-230390. Fax: 279879.
Tijdens de Nederlande Filmda
gen te Utrecht zal uitgebreid aan
dacht worden besteed aan de
rol van de Nederlandse acteurs
en actrices in buitenlandse
speelfilms.
17