DE AFFICHE-COLLECTIE VAN HET FILMMUSEUM
Een opvallende collectie van het
Nederlands Filmmuseum vor
men de ca. 40.000 filmaffiches.
Na jarenlang gesloten te zijn ge
weest, werd het affiche-archief
begin vorig jaar weer openge
steld. De-grotendeels vrijwillige
- medewerkers zijn begonnen
met een herinventarisatie en
hebben binnen en buiten het mu
seum tentoonstellingen voorbe
reid. Zo is er in de hal van het
museum aan het Vondelpark
elke maand een andere affiche
expositie te zien en biedt de
nieuwe permanente expositie
(zie: FILM NR. 1) een overzicht
van allerlei soorten affiches en
ander publiciteitsmateriaal.
In de jaren vijftig telde de collec
tie, volgens een brochure van
Charles Boost, slechts een 75-
tal geselecteerde affiches. Daar
zaten veel affiches bij van avant-
gardistische klassiekers, die uit
de collectie van de bioscoop De
Uitkijk kwamen. Een voorbeeld
was een kolossaal affiche van
Dreyers LA PASSION DE JEANNE
DARC, dat onlangs tentoonge
steld werd tijdens het Filmfesti
val Rotterdam. Aan het eind van
de jaren vijftig groeide de collec
tie snel door schenkingen van
distributeurs en verzamelaars.
Met buitenlandse archieven
werd materiaal geruild, zodat het
archief nu over grote verzamelin
gen Oost-Europese en Scandina
vische affiches beschikt. In ver
gelijking met buitenlandse affi
che-archieven neemt dat van het
Nederlands Filmmuseum een
unieke plaats in, omdat in Neder
land meestal origineel reclame
materiaal werd gebruikt en er
weinig nieuwe affiches werden
gemaakt. Hierdoor komt het dat
bijvoorbeeld het filmmuseum in
Frankfurt alleen in Duitsland ge
maakte affiches heeft, maar dat
Amsterdam affiches uit de hele
wereld heeft. Daar zit veel mate
riaal bij dat nu uniek is. Met affi
ches is dikwijls nonchalant om
gesprongen. Serieuze verzame
laars kent Nederland nauwelijks.
Na roulatie belandden affiches
ofwel in de papiermolen of bij ie
mand thuis aan de muur. Het af
fiche-archief van het Filmmu
seum wil distributeurs en produ
centen proberen over te halen
voortaan materiaal na gebruik af
te staan om het voor het nage
slacht te kunnen bewaren.
Er bestaat meer dan één type af
fiche. In de hoogtijdagen van
Hollywood distribueerden de
grote studio's hun eigen publici
teitsmateriaal. Bioscopen ont
vingen bij defilm-een grote varia
tie aan posters: 'one-sheets',
'three-sheets' (drie-vels affiche),
'six, twelve en twenty-four-
sheets', 'half sheets', Lobby
Cards (ca. 28 x 36 cm), 'insert-
cards' (ca. 36 x 91 cm) met op-
drukmogelijkheden voor bios
coopnaam en voorprogramma
gegevens.
De 24 sheets zijn vooral bekend
van circussen, waarvoor ze op
muren, schuren en schuttingen
werden geplakt. Voor film waren
ze minder gebruikelijk, maar het
Filmmuseum bezit een Italiaans
exemplaar. In het archief bevin
den zich ook een aantal kolos
sale handgeschilderde gevel-af
fiches. Voor de reizende tentoon
stelling 'Hollandsch Hollywood'
werden vorig jaar vier van deze
gevelschilderijen betreffende Ne
derlandse films uit de jaren der
tig gerestaureerd.
De standaardmaten, die overi
gens per land verschilden, wa
ren in 1909 geïntroduceerd toen
de Motion Pictures Patents
Company een monopolie had op
de Amerikaanse filmdistributie.
De uitvinding van de lithografie
had aan het eind van de negen
tiende eeuw de interesse voor
posters sterk doen stijgen. Het
werd mogelijk om naast letters
ook afbeeldingen in grote opla
gen af te drukken. Het was het
tijdperk van de 'art nouveau' en
legendarische affiche-ontwer
pers als Mucha en Toulouse Lau-
trec. Zowel in Europa als in Ame
rika werden er artikelen, boeken
en tijdschriften aan het affiche
gewijd. De filmposter maakte
een snelle ontwikkeling door. De
oudste affiches uit het archief
van het filmmuseum zijn En
gelse 'Letterpress Cinema Bi lis'
waarin het programma van een
theater werd aangekondigd, met
verschillende soorten en groot
tes van letters. Op één van deze
affiches staat naast het 'filmpro
gramma' ook de aankondiging
van de theateract van Charles
Chaplin. Rond 1900 werd de
'stock poster' populair. Dit was
een algemene poster, die ruimte
openliet voor de aankondiging
van een voorstelling. Vaak stond
er naast de lege ruimte een
mooie vrouw en een filmprojec-
tor afgebeeld.
Van de vroege kleurenlitho's
heeft het Filmmuseum een groot
aantal in haar bezit gekregen
door de zgn. Desmet-collectie.
Deze collectie films, posters en
curiosa uit de periode 1910-1917
van filmdistributeur Jean De
smet werd in de jaren vijftig door
de familie Desmet aan het Film
museum geschonken. Deze ver
zameling toont de snel verande
rende stijl van affiche-ontwer-
18
