Vrouwen in het Vak:
Margarete van Dam
"Casting is meer dan alleen maar mensen verhuren"
Op het moment dat Margarete van Dam in 1972 aan de Plantage
Parklaan 12 een casting bureau begon, was Nederland wat dat betreft
nog onontgonnen terrein. Het bureau stond in het telefoonboek ver
meld onder de rubriek 'modellenbureau'. Van enige centrale registra
tie van acteurs en actrices was geen sprake. Margarete moest het bu
reau vanuit het 'niets' opbouwen en deed dat met groot sukses.
Haar carrière in het filmvak begon in 1955 bij het agentschap van
MCA in Duitsland, haar geboorteland. Daar deed zij de discipline en
vaardigheden op, welke onontbeerlijk zijn voor goed 'artists-mana-
gement'. Ze begeleidde coryfeeën als Gina Lollobrigida en Charlton
Heston en maakte kennis met wereldberoemde regisseurs.
Toen zij in 1962 met de Nederlandse journalist Bob van Dam in het
huwelijk trad en inmiddels in Nederland woonde, besloot ze zich uit
het vak terug te trekken om zich geheel te kunnen wijden aan haar ge
zin. Na de boeiende, maar in beslagnemende periode bij MCA genoot
ze van het moeder en huisvrouw zijn.
Dat ze in 1972 toch weer aan de slag ging, was dan ook zeker niet op
eigen initiatief. "Ik werd min of meer gedwongen mee te doen", al
dus Margarete. "Een oud-collega belde me op vanuit Duitsland met
het verzoek of ik niet een geschikte Nederlandse acteur kende voor
de produktie Tribunaal der Kontinenten'. Ton van Duinhoven leek me
dé aangewezen persoon hiervoor." Het trof haar hoe moeilijk het was
acteurs op te sporen en te benaderen; op het gebied van casting en
management was Nederland een vacuüm. Vrienden uit het vak dron
gen er bij haar op aan daar verandering in te brengen. Na enige aarze
ling liet ze zich overhalen.
De beginperiode was erg moeilijk. Casting was in Nederland niet al
leen onbekend, maar werd - en wordt - ook ondergewaardeerd. Type
rend voor deze houding was dat men het bij de aftiteling van een film
niet nodig vond Margarete van Dam's naam te vermelden, hetgeen in
het buitenland totaal ondenkbaar is!
Bovendien had zij een extra handicap te overwinnen, de Nederlandse
taal. Maar het lukte en in 1977 verzorgde ze samen met een Engelse
casting director de casting van 'Een Brug te ver' van regisseur Ri-
chard Attenborough. Daarna volgden vele films o.a. 'De Vlieg' naar
een boek van Guy de Maupassant, die in 1979 een Emmy kreeg voor
Beste Buitenlandse Film, 'Sabine' van René van Nie (1981'Op Hoop
van Zegen' uit 1986, en recentelijk 'Rituelen'. De mooiste, maarte
vens zwaarste herinnering bewaart ze aan 'Pastorale 1943' (1978)
van Frans Rasker, onder regie van Wim verstappen en gebaseerd op
een boek van Simon Vestdijk. "Vestdijk is niet bepaald gemakkelijk
leesbare literatuur en voor mij was de taal nog een extra handicap.
Maar ik worstelde me erdoorheen en de samenwerking met produ
cent en regisseur was zó goed dat we alles twee dagen vóór de opna
men rond hadden, kontrakten inkluis, echt uitzonderlijk!"
Op de vraag wat casting precies inhoudt, antwoordt Margarete: "Veel
mensen denken dat het zoiets is als het verhuren van acteurs, maar
er zit oneindig veel meer aan vast! Als ik word benaderd voor de cas
ting van een produktie, is op de allereerste plaats het kontakt met de
regisseur van belang. Zijn wensen staan voorop". Margarete ver
diept zich uitvoerig in het script en de diverse rollen om zo de juiste
acteurs te kunnen kiezen. "Je moet in staat zijn in beelden te den
ken", aldus Margarete. "Het kiezen van de cast gebeurt in nauw over
leg met de regisseur, zodat het van groot belang is dat je met hem op
één lijn zit. Casting is een kreatief vak en die ruimte heb ik absoluut
nodig".
Margarete heeft vele geroutineerde en ervaren acteurs en actrices
onder contract. Zo heeft ze o.a. Reneé Soutendijk, Monique van de
Ven en Rutger Hauer begeleid. Als het gesprek komt op jong Neder
lands talent, breekt er een stroom van kritiek los.
"CASTING IS MONNIKENWERK IN NEDERLAND"
In geen enkel land kun je een agentschap voor acteurs beginnen zon
der een licentie; in Nederland is dat wél het geval. Iedereen die op het
idee komt een casting buro te beginnen, kan dat doen. Dit heeft uiter
aard grote gevolgen. "Eén van de belangrijkste taken van een casting
buro", aldus Margarete, "is het vakkundig begeleiden van jong talent
op allerlei terrein, zoals bijvoorbeeld optreden in het openbaar, les
sen op vakgebied en het doen van audities. Jong talent wordt hier in
tegenstelling tot andere landen niet beschermd en gekoesterd." En
zonder de hiervoor zo broodnodige subsidie zal dit ook niet mogelijk
worden. Zelf begeleidt zij zo'n twaalf veelbelovende talenten.
Daar komt bij dat Nederland een klein land is en de mogelijkheden tot
ontplooiing gering zijn. Zo ging bijvoorbeeld Marushka Dettmers
naar Frankrijk, waar men haar talent onderkende; ze werd intensief
begeleid en is nu een idool.
Welke rol speelt een casting buro bij het tot stand komen van een pro
duktie? Margarete ziet casting als "een onontbeerlijke verbindings
schakel tussen acteur en producent." Vaak wordt de geschiktheid
van een acteur of actrice voor een bepaalde rol beoordeeld n.a.v. een
auditie. Een auditie is en blijft een momentopname en is in feite to
taal niet toereikend om de mogelijkheden van een talent aan het licht
35