Vrouwen in het Vak:
MARIANNA DIKKER
"Het schrijven van een scenario is een explosie"
In de schaduw van de Westertoren, hartje Amsterdam, woont en
werkt scenarioschrijfster en regisseur Marianna Dikker.
Ondanks het feit dat ze zojuist is teruggekeerd van een reis naar
de Verenigde Staten en het dagelijks leven nog enigszins ontre
geld is - evenals haar beide geliefde katten, die haar onafgebro
ken in de gaten houden - vindt ze toch de tijd voor een gesprek.
Na eerst een tape bekeken te hebben van haar, in januari van dit
jaar uitgekomen speelfilm "Een Scherzo Furioso" praat Marianna
heet van de naald' en openhartig over haar eersteling, scenario
schrijven, subsidie, vrouw zijn in het vak en ...BMW's.
EEN ZIN EN DRIE POLAROID FOTO'S
Marianna Dikker, geboren in 1948, volgde na de middelbare
school aanvankelijk verschillende universitaire studies, die ze
echter telkens weer moest afbreken, hetzij omdat ze inzag het
verkeerde vak gekozen te hebben, hetzij door ziekte of ongeluk.
Eén daarvan, de diergeneeskunst is altijd een grote liefde van
haar gebleven. Marianna: "Probleem is dat ik niet van honden
houd. Een hond en ik kijken elkaar aan en denken: wie heeft de
grootste mond en de meeste tanden? En dat is bijna altijd de
hond. Terwijl de katachtigen en ik, die begrijpen elkaar. Wij begrij
pen dat het daar uiteindelijk niet om gaat. Exit dierenartsenprak
tijk."
Wat ze echter al die tijd was blijven doen, was schrijven. Op aan
raden van een vriendin, met als basis haar voorliefde voor schrij
ven, meldde Marianna zich in 1977 op de valreep aan bij de Filma-
kademie. Haar motivatie omvatte één zin en wat ze kon laten zien
waren drie polaroid foto's van de katten! Nadat ze die ene zin had
moeten verklaren in een apart voorgesprek, moest ze verhalen in
leveren. Daarna volgde - met sukses - het toelatingsexamen.
Na vier jaar rondde Marianna de Filmakademie af in de hoofdrich
ting scenarioschrijven en regie met de 38 min. durende film 'De
Vergeten Zuster' - naar een eigen verhaal - waarvoor ze niet alleen
het scenario schreef, maar die ze ook zelf regisseerde. De film
werd door de VARA op televisie uitgezonden.
Docent scenarioschrijven op de akademie was Wim Verstappen.
"Wim en ik waren het niet altijd met elkaar eens", vertelt ze, "maar
ik heb ontzettend veel van hem geleerd!"
Ondertussen ging ze door met het schrijven van korte verhalen,
waarvan er verscheidene gepubliceerd werden o.a. in Avenue
LitArair en een bundel van Elsevier Manteau. Verder schreef
Marianna diverse synopses en scenario's. In 1984 tijdens de Ne
derlandse Filmdagen in Utrecht kreeg "De Tussentijd" de scena-
rioprijs in de categorie thriller en in 1987 won ze met de synopsis
van "Een Scherzo Furioso" in Genève de 'Prix Genève-Europe.
"EEN SCHERZO FURIOSO": EEN EXPLOSIE
Scherzo is een 'love story', een film over de ontaarding van een
huwelijk, gebaseerd op het principe 'alles moet kunnen'. Op één
na vinden alle scènes binnenshuis plaats, waardoor er voor de
kijker geen ontsnappen mogelijk is. Het scenario zit vol verras
sende wendingen en is zo geschreven, dat je je constant afvraagt
hoe het zal eindigen. Trouw aan het karakter van het scenario, is
de afloop verrassend en ijzingwekkend.
Leuk detail is dat de muziek voor de film gemaakt werd door
Marianna's broer Loek, die op dit gebied zijn sporen al verdiende.
Hij schreef de muziek voor o.a. De Vierde Man en Pascali's Island.
Nadat Marianna in 1987 een Europese prijs won met "Een Scher
zo Furioso", zou het twee jaar duren eer ze in de gelegenheid werd
gesteld haar eigen scenario te verfilmen.
Over het tot stand komen van het kernscenario vertelt ze: "Ik
schreef het in 24 uur, achter elkaar. Op het punt dat ik ga schrijven
kan ik er niet meer onderuit, en dan komt de kern - dus waar het
om gaat - er in één explosie uit."
Door de kracht die de film voortstuwt, voel je dat Scherzo - in
ieder geval ten dele - gebaseerd is op autobiografische gegevens.
Marianna hierover: "Het schrijven van verhalen of scenario's is
het leven van veel levens, je eigen, dat je er toch altijd in verwerkt,
en levens die je niet leeft maar die je had kunnen leven.
In die 24 uur ben ik door alles heengegaan, door wat gebeurd is
en niet gebeurd is. Fantasie is heerlijk, maar kan een absolute
gesel zijn, omdat je ook lijdt door dingen die niet gebeuren maar
die je wel doormaakt. Als ik op deze wijze een script schrijf, is dat
ook iets wat ik zelf moet uitvoeren. Ik heb dan de flexibiliteit van
een rotsblok. Zo en niet anders. Punt."
En een scenario schrijven voor een andere regisseur?
"Dat ligt anders, minder emotioneel, wel per scène, niet voor het
hele script. Dan is het gebaseerd op een andere, meer geleende
emotie en/of gedachte die ik wel (her)ken. Dan schrijf ik meer
naar de regisseur toe. Het is zijn/haar film, en ik ben dienstbaar
vanuit mijn vak."
Scherzo wordt getypeerd als een komedie. En hoewel de film met
veel humor gemaakt is, heb ik over deze typering m'n twijfels. Is
ze het daarmee eens? "De reakties van het publiek liepen uiteen
van platliggen van het lachen tot tranen van ontroering toe. Ik zou
het zelf een 'donkere komedie' noemen. Om duidelijk te maken
wat ik bedoel, hier de eerste zin van de synopsis 'Mensen die
dood gaan kunnen hele grappige geluiden maken waar de wereld
reuze om moet lachen'".
SCHRIJVEN IS UITADEMEN
Voor het realiseren van Scherzo kreeg Marianna subsidie toege
kend. Ook zij vindt - evenals de vorige 'vrouw in het vak' Rita
Horst - dat het bedrag van de scenariosubsidie ontoereikend is.
Wat men zich vaak niet realiseert, is dat schrijven heel veel tijd
kost en dat er al die tijd wel brood op de plank moet komen. "Ieder
een ziet je zes dagen van de week zo'n beetje rondhangen en
misschien één dag iets op papier zetten. Wat vergeten wordt, is
dat je er die zes dagen wel constant - alleen onzichtbaar - mee
bezig bent. Zoals de schrijver Hellema zei: 'Voor je schrijft moet je
inademen'. Ik kan in zo'n periode ook weinig andere dingen doen,
want alles leidt dan af."
Maar de financiaele ondersteuning van scenario-schrijvers is - in
ieder geval in Nederland - nog steeds gebrekkig en wil je het vak
19
,,v..:,„,
