MEEVALLERS
MISSERS
MEEVALLER
Republic Pictures
Centrafilm was door de jaren heen het kantoor met jeugdfilms
geweest. Vooral met de in het Nederlands nagesynchroniseerde
sprookjesfilms werden vóór 1940 al behoorlijke zaken gedaan.
Een vast produkt had Centrafilm eigenlijk niet. Van de Amerikaan
se kantoren was er vóór 1940 niet één meer vrij.
Republic Pictures was in 1937 voor twee jaar gekontrakteerd door
Odeon Film tegen vaste royalties. Het was de periode van de
westerns met o.a. Roy Rogers, Gene Autry, Alan Lane en Tom
Mix. Odeon Film werkte met de Republic films heel aardig en daar
in die vooroorlogse periode tegen vaste prijzen werd verhuurd,
kon elke vrijdag een lijstje worden opgemaakt van de in die speel-
week lopende programma's met de verhuurprijzen. Wanneer de
films tegen vaste royalties waren ingekocht, kon elke week pre
cies worden bijgehouden hoe het met het terugverdienen van de
investeringen stond en of de vaste kosten gedekt waren. Tegen
woordig is verhuur tegen vaste prijzen ondenkbaar, omdat de
omstandigheden niet meer te vergelijken zijn.
In maart 1940 moest er door Odeon Film weer onderhandeld
wordem met Republic Pictures over een nieuwe overeenkomst.
Uit Londen kwam de onderhandelaar Mr. Kalker, een vriendelijke
maar keiharde zakenman en recht door zee! Tijdens de onderhan
delingen bleek dat Republic enkele A-films op percentage-basis
wilde laten distribueren en dat de royalties voor de rest van het
produkt flink verhoogd - en in sommige gevallen zelfs verdubbeld
- moesten worden.
Odeon Film draaide weliswaar aardig, maar had met de produktie
van de Nederlandse film "De drie wensen" een flink verlies gele
den en wilde niet direkt weer zulke zware verplichtingen aangaan.
De heer Kalker besloot hierop kontakt op te nemen met Centra
film, dat ook geïnteresseerd was en deed Odeon de toezegging
alsnog een poging tot het afsluiten van de deal te doen, mocht hij
met Centrafilm niet tot zaken kunnen komen.
Tegen de verwachting in aarzelde Centrafilm geen moment en sloot
een kontrakt af met Republic.
Ondanks de oorlogssituatie bestelde Centrafilm van een groot
aantal films het kopie- en reklamemateriaal dat in de loop van april
1940 binnenkwam. Toen dus in mei 1940 Nederland in de oorlog
betrokken raakte, lagen de kluizen van Centrafilm vol met nieuw
materiaal. Dit materiaal doorstond de oorlog goed en Centrafilm
kon na de bevrijding direkt een groot aantal nieuwe films uitbren
gen en was daarmee bijna alle onafhankelijke verhuurkantoren
voor. Waren de z.g. A-films op enkele uitzonderingen na weinig
suksesvol, Gene Autry, Herman Brix, Roy Rogers en al die ande
ren waren echte kassuksessen. En niet te vergeten de onverge
lijkbare serie-films, zoals "De trommen van Fu manchu", "Jesse
James" en "De duivels van de rode cirkel", die liepen als een trein.
Na enkele jaren, toen het aanbod van films steeds groter werd,
verdwenen deze films naar de matinee-voorstellingen, waar ze
een vast onderdeel van de programmatie werden. Er waren maan
dagen dat er twintig of meer matinee-programma's werden ge
boekt. Het totaal aantal matinee-programma's varieerde weke
lijks van zo'n zestig tot negentig met als uitschieters de feestwe-
ken met soms meer dan honderd. Voor zover ik me kan herinne
ren was er record een totaal van 117
matinee-programma's in één week!
De opbrengst varieerde per plaats en per theater aanmerkelijk,
maar in de vijftiger jaren lag het gemiddelde toch wel op
f 100,--. In totaliteit was het een behoorlijke dekking van de vaste
kosten.
Maar de terugggang in het bioscoopbezoek begon zich al aan te
dienen en ook de matinee-voorstellingen hadden daar onder te
lijden. Stimuleren van het bezoek lukte niet erg.
Tot op een dag onze huisfotograaf zich liet ontvallen, dat hij ver
moedelijk een reuze miskoop had gedaan. Hij had uit een faillisse
ment tweehonderdduizend velletjes fotopapier gekocht in de
veronderstelling dat hij daar wel emplooi voor zou kunnen vin
den, maar na weken was dat nog niet gelukt. Er ging een lampje
branden! Daar zat voor ons iets in: bij elke matinee-voorstelling
aan elke bezoeker een foto uitreiken van de acteur uit de vertoonn-
de film. We namen de proef op de som. De kostprijs werd bepaald
op 2 cent per foto en aan de theaters werd f 25,-- per 1000 foto's
in rekening gebracht. Het werd een enorm sukses! Vooral in de
grote steden waar meerdere theaters in dezelfde speelweek mati-
nee-films van Centra vertoonden, werd het een rage. Er ontstond
een levendige ruilhandel. Het bezoek steeg aanzienlijk vergeleken
bij de voorafgaande weken, de recettes stegen met 50%.
Na het einde van de aktie bleek echter dat de langzaam ingezette
teruggang van het bioscoopbezoek niet te stoppen was. Het ging
weliswaar langzaam en er zaten vooral bij nieuwe Nederlands
gesproken films en Walt Disney-films nog genoeg uitschieters,
maar wanneer men nu de agenda's van de bioscopen bekijkt, dan
komt men nog maar enkele
matinee-programma's tegen. Zestig tot negentig
matinee-programma's inéén week van één verhuurkantoor! Die
lopen er nu niet meer in het hele land!
Niettemin profiteerde Centrafilm behoorlijk van de 'miskoop' van
de huisfotograaf en eerder dus al van het kontrakt met Republic
Pictures.
MISSER
Filmverhuur tijdens de bezetting. Een stap in het duister.
Een van de maatregelen die tijdens de bezetting werd genomen,
was die volgens welke een verhuurkantoor verplicht was haar
volledige produktie voor de aanvang van het seizoen aan te kon
digen. Bovendien moesten de films worden ingedeeld in een
bepaalde rangorde aan de hand waarvan dan de verhuurpercen-
tages werden vastgesteld. De uit te brengen films moesten der
halve van te voren worden gewaardeerd en in een bepaalde per
centage-groep worden ingedeeld. Deze indeling mocht geduren
de het betreffende verhuurjaar niet meer worden gewijzigd.
Verder moest de produktie in twee gelijkwaardige blokken wor
den verdeeld en nog een keer in drie gelijkwaardige blokken etc.
De gelijkwaardigheid kon natuurlijk vooraf uitsluitend worden
bepaald door de aan de films toegewezen verhuurpercentages.
De verhuurkontrakten waren voorbedrukt met blokindelingen en
verhuurpercentages. Ook alle andere bepalingen, o.a. een vergoe
ding voor het gebruik van reklamemateriaal, lagen van te voren
vast en konden niet worden veranderd.
De verhuur van een produkt in plaatsen met meer dan éeen bios
coop beperkte zich dan ook eigenlijk tot het verdelen van de blok
ken. In de praktijk kwam het erop neer, dat de 'vaste' klant het
eerste keuze-recht kreeg. Wanneer die er niet was, werd er ge-
21
