FILMDISTRIBUTEURS ALLER LANDEN
VERHUIST NAAR LUXEMBURG
De oorlog tussen film en tv staat weer op uitbarsten. Dezer dagen hoor
de ik in Rome mensen van ZDF en RAI uitleggen wat een schande het
was dat filmmakers enig recht hielden op hun materiaal, als dat eenmaal
voor televisie-uitzending was aangekocht. De omroepen hadden ervoor
betaald! Dan was het toch zeker helemaal van hun!
Het is geen geheim: RAI wil films kopen voor Italië. En die dan, zonder
ook maar één stuiver extra te betalen, per satelliet binnen heel Europa
uitzenden. Wij moeten toch één grote markt worden? Dan mag iemand
die de Italiaanse rechten op een film heeft deze toch zeker in Nederland
vertonen!
Dezelfde redenering huldigen de omroepen van alle grote landen. Ze
hopen zo de televisie in de kleine landen om zeep te helpen. Ook de omroep
van het kleinste land van de Europese Gemeenschap, Luxemburg, hul
digt deze opvatting. Vanzelfsprekend! Wie een pakket Luxemburgse film
rechten heeft gekocht, kan slapend rijk worden als hij eensklaps over alle
rechten voor heel Europa blijkt te beschikken.
Het goede nieuws voor onze Luxemburger is dat de top van de EG, de zg.
Commissie, dezer dagen - ook in Rome - aankondigde dat hij inderdaad
nu de rechten voor heel Europa heeft. Vandaar ook mijn oproep aan alle
filmdistributeurs: verhuis naar het Groothertogdom in de Ardennen nu
het nog zin heeft! Neem vooral uw filmrechten mee!
ONTEIGENING ZONDER VERGOEDING
Maar nu zonder grappen: een distributeur die het exclusieve recht voor
Nederland gekocht had van een of andere film zal, als de EG haar zin
doorzet, binnenkort geen exclusief recht meer hebben. De Luxembur
ger en de Italiaan hebben dan ook rechten voor Nederland.
Onze distributeur wordt zo onteigend. Daar zit dan ook direct het groot
ste probleem voor deze EG-plannen: onteigening zonder dat daar een
billijke vergoeding tegenover staat, is nog in geen Europees land toeges
taan.
Hoe de EG deze vergoeding denkt te gaan betalen werd niet direct duide
lijk. De hoge officials zeiden er helemaal niets over en de lagere Eurocra-
ten die ik over dit probleem aanschoot, toonden zich verbaasd.
Ze kwamen aan met dooddoeners: "Dan had je maar niet zo stom moe
ten zijn je film aan Luxemburg te verkopen." En ze namen de houding aan
van wat-klaag-je: "Die Luxemburgse rechten worden veel waard. Je kunt
juist geld verdienen door je film nu aan Luxemburg te verkopen." Een hele
mooie was ook: "Distributeurs verliezen het exclusieve recht voor Ne
derland, maar daarvoor krijgen ze toch maar mooi rechten in heel Euro
pa!"
Want jawel, als de EG zijn zin doorzet, heeft een Nederlandse distribu
teur die de rechten voor onze televisie heeft meteen ook het recht om die
film via de satelliet van de NOS over heel Europa te verspreiden. Jammer
alleen dat de NOS geen satelliet heeft, terwijl RAI, ZDF, RTL die wel heb
ben. U heeft dus niks aan dat recht.
En als de distributeur de Nederlandse tv-rechten op een film heeft en die
aan Veronique/RTL-4 wil verkopen, dan heeft hij mooi pech, want RTL
heeft straks niks meer aan de Nederlandse rechten, RTL moet de Luxem
burgse hebben.
Het is totaal van de gekke. De grote televisielanden zijn, ik zei het al, warm
vóór het plan en onderschat hun lobby niet. Kleine landen zijn tegen, maar
niet helemaal. Ze zijn het met hun grote broers eens dat het schande is
dat een filmmaker rechten houdt op een programma als dat eenmaal door
de televisie is aangekocht.
KABELRECHTEN
In Nederland hebben wij alsmaar ellende met onze zendgemachtigden
die op alle mogelijke, vaak schandalige manieren proberen zoveel mo
gelijk rechten te bemachtigen van producenten en distributeurs. Speer
punt in de strijd zijn de kabelrechten.
Het is met overdragen van rechten heel eenvoudig: men moet ze nooit
afstaan aan een exploitant als die exploitant ze niet nodig heeft. Als een
distributeur een film in een theater plaatst, krijgt dat theater er niet de
televisierechten bij. Zo ook met televisie, die heeft alleen het uitzendrecht
nodig en als ze daar in Hilversum meer eisen moeten ze in goed Hollands
naar hun ouwe moer gestuurd worden.
Makkelijk gezegd, maar feit is dat de NOS niet achter wil blijven bij broer
ZDF en alle rechten eist als er wat aangekocht wordt. De NOS is groot en
machtig, zal het wel beter weten, maakt soms sommen geld over, er is
niemand anders waar je de televisierechten kwijt kunt en als de NOS
andere rechten er zo graag bij heeft, wat maakt dat nou uit?
Het vervelende is dat het wel uit maakt. De plannen die de EG nu met film
en tv heeft mogen in deze vorm knettergek zijn, er is niet aan te ontko
men dat we naar één markt groeien waarin tv-uitzendingen uit Europese
landen in veel andere landen op de kabel zullen worden doorgegeven.
De kabel gaat royalties betalen.
In de onderhandelingen over de grootte van het bedrag zal voor elke cent
het mes op tafel moeten en als de kabel zo tot betaling gedwongen is, zal
dat geld niet uit vriendelijkheid toch worden overgemaakt aan mensen
die hun rechten niet meer hebben.
De omroepen misbruiken hun monopolie om van filmmakers en distri
buteurs, zonder extra betaling, meer rechten te krijgen dan voor uitzen
ding nodig zijn. Er loopt hierover al enige tijd een proces tegen de NOS,
terwijl ook in Brussel een klacht loopt want EG-recht houdt niet van
monopolistisch gedrag.
TEL UIT JE WINST
Voorlopig is het nog even doorbijten en de poot stijf houden.
Op dit ogenblik is het nog zo dat als een producent zijn kabelrechten wil
houden dit de omroep geen centje pijn doet. Het kabelgeld wordt name
lijk verdeeld in drie moten, een portie voor de omroepen, een portie voor
BUMA en een portie voor "film". Ook als de omroepen kabelrechten
hebben, kunnen ze niet claimen bij het potje "film", ze krijgen er dus geen
cent extra voor. De Nederlandse producent die geen kabelrecht meer kan
claimen, krijgt ook niets betaald. Tel uit je winst!
Het misselijke is, dat de omroep bij het kabelcontract ervoor getekend
heeft dat producenten uit een eigen potje van dat geld betaald zouden
worden. Het is een boevenstreek om nu van die producenten rechten af
te nemen.
Bij productiefonds-films bestaat een overeenkomst met de omroep over
de tarieven voor het uitzendrecht. Als de omroep voor die tarieven méér
wil hebben dan uitzendrecht is dat schending van de afspraak. Het is geen
nieuws dat monopolisten zelden wakker liggen van contractbreuk.
Met de "interne markt" in het vooruitzicht proberen de Europese omroe
pen gezamenlijk positie te kiezen om nu nog zoveel mogelijk voordeel
binnen te halen. Dat bij dit gemanoevreer producenten in de verdrukking
raken, zal de omroep een zorg zijn. Eigenbelang weegt zwaar.
Maar dat onze kleine omroepen - door deze weg te kiezen - meewerken
aan iets wat op termijn hun eigen ondergang tegen reuzen als RTL en
RAI moet worden.... Ik wist van kortzichtigheid in Hilversum, maarzo
stom had ik ze niet gedacht! Vlug naar Luxemburg dus, voor het te laat
is'
W. Verstappen
25