WWrj
MEEVALLER
Menschen vom variété
Er zijn van die filmsterren uit je jeugdjaren, die een onvergetelijke
indruk achterlaten. Eén daarvan is Deanna Durbin, op wie elke
jongen wel een beetje verliefd was. En Daniëlle Darrieux, die voor
mij onvergetelijk is geworden door haar rol van Maria Vetsera in
"Mayerling", samen met Charles Boyer als kroonprins Rudolf. Ze
was voor elke teenager in die jaren de verpersoonlijking van de
ware (jeugd)liefde.
Maar er is ook een minder bekende actrice, die op de bioscoopbe
zoekers uit de jaren 1937-1942 een onuitwisbare indruk heeft ge
maakt. Ik doel hier op La Jana, een beeldschone actrice en danse
res. Van oorsprong was ze Oostenrijkse, maar ze maakte in het
vooroorlogse Duitsland carrière. La Jana speelde in een groot
aantal stomme films, maar in de eerste helft van de jaren dertig
concentreerde ze zich als danseres op het theater.
In 1937 maakte ze een grandioze come-back in de film "Truxa".
Vooral het dansen in deze film maakte haar wereldberoemd, al
was dat meer een kwestie van uitstraling dan van techniek.
In de loop van 1937 speelde ze de hoofdrol in "Das Indische
Grabmal" en "Der Tiger von Eschnapur". En in 1938 maakte ze nog
een film voor de UFA "Es leuchten die Sterne".
In 1939 vertrok ze naar Hongarije en maakte daar bij de Hunia
Film "Menschen vom variété", een remake van de beroemde stom
me film uit 1925 met Emil Jannings in de hoofdrol en de Franse
film "Variétés" uit 1935 met Annabella en Jean Gabin.
Het verhaal is u wellicht bekend. Amoureuze rivaliteit brengt het
voortbestaan en de veiligheid van een trio trapeze-werkers in ge
vaar. De versmaadde partij dreigt zijn rivaal tijdens een optreden
te vermoorden, maar de vrouw weet dit te voorkomen.
"Menschen vom variété" was oorspronkelijk bestemd voor distri
butie in Nederland door de UFA. Door de diverse verordeningen
van de bezetters in 1940, waarbij de uit te brengen films werden
verdeeld in Duitse en niet-Duitse produkties, viel "Menschen vom
variété" - omdat deze in Hongarije was gemaakt - onder de cate
gorie niet-Duitse films.
De UFA mocht de film dus niet uitbrengen. Protesten van die zijde
hielpen niet; verordening was verordening! Ook de UFA zag wel
brood in de film, men had haar zelfs al aangekondigd!
De film werd volgens de bepalingen van de desbetreffende veror
deningen toegewezen aan Odeon Film. Daar had men er eigenlijk
geen rekening mee gehouden, dat de verordeningen zelfs ten kos
te van de eigen maatschappij UFA zouden worden doorgevoerd.
Het was de eerste grote commerciële film, die door Odeon Film
werd uitgebracht.
„ODE»'"-*'**
HüNMlfc-
De spannende film met prachtige ensceneringen en thrillerachtige
momenten sloeg enorm aan bij het publiek. Naast La Jana speelde
onder regie van Joseph von Baky, ook een Hongaar, Atilla
Hörbiger, Christl Mardayn, Karin Hart, Hans Moser en Hans Holt.
Het werd een grandioos sukses.
La Jana heeft daarvan helaas niet lang meer mogen genieten. In
1940 maakte ze nog "Stern von Rio", kort daarna overleed ze aan
een longontsteking.
MISSER
Spionage films
In Nederland is het gebruikelijk dat alle films worden ondertiteld
met uitzondering van bepaalde kinderfilms.
In andere landen is men gewend om buitenlandse films in de ei
gen taal te zien. Films worden daar nagesynchroniseerd.
Dat producenten in sommige gevallen geen rekening houden met
die landen, waar films slechts worden ondertiteld, kan tot gevolg
hebben dat goede films daar niet het sukses oogsten dat ze ver
dienen. Zo wil men in Nederland John Wayne nu eenmaal Engels
horen spreken en Heinz Ruhmann Duits.
Wanneer een producent zich waagt aan de verfilming van op
waarheid berustende spionage-geschiedenissen uit de Tweede
Wereldoorlog, is het eigenlijk een uitgemaakte zaak dat men de
taal aanpast aan de personages.
Centrafilm heeft daarvan twee sprekende voorbeelden gehad nl.
"Meesterspion Gimpel" en "De Vos van Parijs".
"Meesterspion Gimpel", met Martin Held, Nadja Tiller en Walter
Giller in de hoofdrollen, handelt over de Duitse spion Gimpel, die
in Amerika aan land wordt gezet om erachter te komen hoe ver
Amerika gevorderd is met de vervaardiging van een atoombom.
"De Vos van Parijs" gaat over een Duitse officier, die in Frankrijk
spioneert voor de geallieerden.
"Meesterspion Gimpel" was uitstekend en spannend van de eerste
tot de laatste meter, maar stelt u zich voor:
De film begint in het Hoofdkwartier in Duitsland, waar Gimpel de
opdracht krijgt naar Amerika te gaan. Alles wordt in gereedheid
gebracht om hem per onderzeeboot de oceaan over te brengen en
aan de Oostkust aan land te zetten. Hij krijgt een assistent mee,
gespeeld door Walter Giller.
We volgen de tocht van de onderzeeër en maken de aankomst van
de twee spionnen mee. Eenmaal aan land sluipen ze naar de
hoofdweg en houden een auto aan om mee te liften. Er wordt in
het Duits gevraagd aan de chauffeur waar hij naar toe gaat; de
chauffeur antwoordt in het Duits! Zoiets maakt een film volkomen
ongeloofwaardig! Je kunt moeilijk midden in de oorlogstijd, in
1944, in New York Duits lopen spreken!
"De Vos van Parijs" is een soortgelijk geval. Deze film speelt zich
af in Parijs op het Duitse hoofdkwartier. Dat daar Duits gesproken
wordt, is een normale zaak. Maar ook buiten het kantoor wordt
Duits gesproken, door de Fransen en de Franse verzetslieden, en
dat is niet te accepteren! De film boet daardoor aan kracht in en
de spanning valt volkomen weg.
Overleg met de producent had geen resultaat, omdat deze daarbij
niet had stilgestaan. Men was ervan uitgegaan, dat tezijnertijd in
Amerika, Engeland en Frankrijk wel versies in de desbetreffende
talen zouden worden gemaakt.
Ondertussen stonden wij machteloos.
De films waren in de huidige vorm niet te vertonen, hoe enthou
siast iedereen er ook over was!
F.P. van den Berg
23
