HOE GAAT HET
MET
DE LASER
Een vraag die mij het afgelopen jaar en nu nog steeds, vele
malen is gesteld door distribiteurs, producenten, journalisten,
exploitanten en andere belangstellenden die nauw betrokken zijn
bij het filmgebeuren.
En elke keer was mijn antwoord; "Hij komt eraan!" En dat was
ook zo. Hij kwam er inderdaad aan, maar niet zo snel als we
eigenlijk gedacht en gehoopt hadden. Want zo eenvoudig was
het niet.
Al in de winter van 1985 zaten wij met collega's uit Parijs en
Brussel te filosoferen over ondertiteling met behulp van lasers
tralen en kwamen wij tot de slotsom, dat laser-ondertiteling op
film een utopie zou zijn.
Ons, oude rotten in het vak, mannen van het eerste uur, hoefde
je niets te vertellen: de drager zou verbranden, de titels onlees
baar worden...brom, brom,...een onbegonnen zaak...merde...
Kortom, einde vergadering, einde van een idee.
VIRTUOOS
Intussen werkten wij nauw samen met Ir.J.de Brouwer, een vir
tuoos op het gebied van elektronica en fysica. Eens werkzaam bij
de Technische Hogeschool te Eindhoven, was hij er verantwoor
delijk voor dat het chemisch ondertitelingsproces volledig werd
geautomatiseerd. Het chemisch ondertitelen is gebaseerd op het
eenvoudige principe dat de filmkopie wordt voorzien van een was-
laag, daarin wordt via hele kleine stempels met de tekst, een
afdruk in de waslaag gemaakt. Vervolgens loopt de filmkopie door
een bad met zuren, die inbranden op de afdrukken, zodat de
ondertiteling verschijnt. Tenslotte wordt de waslaag weer verwij
derd.
Wij legden hem in 1988 het laser-idee voor. Ir.de Brouwer sloot
zich in zijn laboratorium op en kwam er een half jaar later weer uit
en zei, net zoals Archimedes destijds, "Eureka! Ik heb het gevon
den!"
Zijn konklusie was, dat laser ondertiteling helemaal geen groot
technische probleem was, maar slechts een kwestie van tijd. Veel
tijd voor de ontwikkeling van de programmatuur. Veel tijd voor de
toelevering van apparatuur en hulpmiddelen op het terrein van de
mechanica, electronica en optica.
Ook de vele bezoeken aan het buitenland waren een tijdrovende
aangelegenheid. Dat was noodzakelijk, omdat bijna alle apparatuur
en componenten voornamelijk uit de U.S.A. en Duitsland moesten
worden betrokken.
MILIEUVRIENDELIJK
Begin 1990 rolden de eerste proeftitels van het laser-apparaat.
Nog niet echt mooi, maar wel een goed begin. Dat vergde meer
research, dat nog eens 5 maanden duurde.
Augustus 1990 was het eerste prototype gereed. Onafgebroken
werd tot eind december 1990, langszamerhand tot ieders tevre
denheid!
Sinds januari 1991 zijn drie laser-machines operationeel. Wij ver
wachten dat we aan het einde van dit jaar volledig zullen zijn
omgeschakeld van de 'ouderwetse' chemische ondertiteling naar
laser-ondertiteling.
Dat betekent, goede constante kwaliteit van de ondertitels en een
veiliger behandeling van het materiaal, ten gerieve van film en bio
scoopbezoekers. En - misschien nog wel belangrijker - zeer mi
lieuvriendelijk.
Doch...er is een addertje onder het gras.
Film met een polyester drager, kan tot nu toe niet met laser onder
titeld worden. De drager wordt aangetast door de hitte van de
laser en in het ergste geval gaat het materiaal smelten.
Dit in tegenstelling tot het meest gebruikte nitraat materiaal.
Naarstig zoeken we nog naar een oplossing en kunnen tot zolang,
polyester kopieën, zonder enig risico, met het chemische proces
van ondertitels worden voorzien.
Ook de voorbewerking en verwerking is eenvoudiger geworden.
Een vertaling (titels) wordt op floppy-disk aangeleverd. Dan wor
den de titels 'gespot', d.w.z. nauwkeurig aangegeven wanneer en
hoe de titels op het filmbeeld moeten worden aangebracht. Ook
deze gegevens worden op floppy-disk opgeslagen. De kopie wordt
geverifieerd en van een startpunt voorzien. Vervolgens worden
beide componenten, floppy-disk en film, op de laser-apparatuur
geplaatst en het ondertitelen kan beginnen. Geheel bestuurd door
een computer doet het apparaat zijn werk.
Geen vrouwe- of mannehand komt er nog aan te pas. Aan het eind
van het proces wordt de film ter controle geprojecteerd en is de
ondertiteling via de laser-procedure beëindigd.
Om kort te zijn: het gaat goed met de laser!
Eef.J.Bovelander
(Directeur Titra Film Laboratorium)
31
