DE OPERATIONELE EN MILIEUTECHNISCHE KANTEN VAN
TRIACETAAT EN POLYESTER
Onlangs hield Harry Heuer van de Eastman Kodak Company voor
de leden van de British Cinematographic Sound and Television
Society een betoog over de toepassing van triacetaat en polyester
als dragermateriaal voor bioskoopfilm en de mogelijkheden tot
recycling. Hieronder volgt een samenvatting van zijn verhaal.
Heuer constateert dat cellulose triacetaat sinds de veertiger jaren
door de filmindustrie vrij algemeen gebruikt wordt als dragerma
teriaal voor film. Vóór die tijd werd de filmemulsie op een drager
van nitraat gegoten. Naast uitstekende fysieke eigenchappen ken
de nitraat twee nadelen: de chemische stabiliteit was slecht en de
brandbaarheid groot.
Het brandrisico in de projectiecabine bezorgde menig bioscoopex
ploitant in die tijd slapeloze nachten. Het veilige cellulose triace
taat werd dan ook snel geaccepteerd door producenten en exploi
tanten.
In 1950 was nitraat vrijwel geheel door triacetaat van de markt
verdrongen.
Polyester
Halverwege de vijftiger jaren werd polyester geïntroduceerd als
dragermateriaal voor bioskoopkopieën. De intensieve filmdistribu
tie van de zestiger jaren, waarbij een filmkopie vaak voor zeer lan
ge tijd in de bioscopen circuleerde, leken te pleiten voor de lange
re levensduur, die een polyester-kopie mogelijk leekte maken.
Maar de komst van polyester bracht ook nieuwe problemen voor
de bioscoopexploitant. In de tachtiger jaren voerde Kodak een on
derzoek uit naar de eigenschappen, de voor- en nadelen van poly
ester en triacetaat voor de bioscoopexploitant. De conclusie luidde
dat dezelfde eigenschappen welke door de één als voordeel voor
polyester werd gezien, door de ander juist als nadeel werd erva
ren.
In de praktijk wordt de laatste veertig jaar voornamelijk triacetaat
als dragermateriaal voor filmkopieën toegepast. Niettemin heeft
voor sommige toepassingen de polyester drager belangrijke voor
delen, zoals de buitengewone maatvastheid en sterkte van polyes
ter. Veel opnamemateriaal voor trucage-opnamen wordt gegoten
op polyester drager. Korte beeldfragmenten moeten bij filmtrucs
immers meerdere malen heen en weer door een optische printer
worden getransporteerd. Maatvastheid van de drager is ook rela
tief belangrijk voor printmasters die lang bewaard moeten blijven.
Ook wanneer een kopie duizenden keren wordt geprojecteerd, zo
als bij films in pretparken, is polyester duurzamer dan triacetaat.
Ook speciale toepassingen van 70 mm printfilm, waar de trans-
portsnelheden veel hoger dan normaal zijn, wordt vaak de voor
keur gegeven aan polyester.
16
