KOPIEVERNIETIGING WORDT
KOPIERECYCLING
Filmpiraterij
Filmpiraterij veroorzaakt wereldwijd een schade van naar schatting
meer dan 2 miljard gulden per jaar. Gespecialiseerde bedrijven als
Film Processing Corporation, beter bekend als FPC, zorgen al
meer dan 40 jaar via 'certiticates of destruction' (vernietigingscer
tificaten) voor betrouwbare vernietiging van alle beeldbanden en
geluidsregistraties en ander door auteursrechten beschermd ma
teriaal.
Kodak heeft dit unieke bedrijf in 1987 overgenomen om aan de
vraag vanuit de filmindustrie naar het milieutechnisch verantwoor
de vernietiging van afgedankte filmkopieën te kunnen voldoen.
FCP beschikt over fysieke en chemische technologie om de dage
lijkse stroom van filmkopieën uit de gehele wereld verantwoord te
kunnen vernietigen. Minder dan 1% van het huidige kopie-aanbod
bestaat uit polysterkopieën. Vanwege de willige markt voor het
gereinigde triacetaat, vindt de vernietiging plaats tegen zeer gerin
ge kosten voor de filmdistributeur. Een soortgelijke markt voor re-
cycled polyester ontbreekt echter. De vernietigingskosten voor
polyester drager bedragen circa 40 gulden per filmkopie.
Vandaag-de-dag is het besef dat de grondstoffen voorraden op
aarde beperkt zijn groterdan ooit. Dit bewustzijn en de publieke
opinie inspireert vele fabrikanten tot het produceren van goede
ren, welke 'recyclable', 'geschikt voor hergebruik' en 'milieuvrien
delijk' zijn.
Maar zelfs het meest milieuvriendelijke produkt vergroot uiteinde
lijk de afvalstroom zolang een mechanisme voor inzameling, ver
werking en recycling ontbreekt, in tegenstelling tot polyester be
staat voor het recyclen van triacetaat bioskoopfilm een dergelijk
mechanisme.
Indien de filmindustrie zou overstappen op distributie van filmko
pieën op polyester drager, dan zou dat aanzienlijke gevolgen heb
ben voor het milieu en verhogend werken op de distributiekosten.
Milieu
Een vergelijking tussen triacetaat en polyester vanuit het milieu
standpunt geeft het volgende beeld.
De ruwe grondstof voor de produktie van triacetaat is hout. Een
vervangbare grondstof. Polyester wordt echter uit olie gewonnen,
geen onuitputtelijke grondstof. De fabricage van polyester is een
uiterst energie-intensief proces. Het vraagt dezelfde grondstoffen
als de fabricage van PET-flessen (dimethyl terephthalate wordt
gecombineerd met ethylene glycol waardoor polyethylene terepht
halate, kortweg PET, ontstaat).
De fabricage van triacetaat drager is zodanig, dat 97% van de
stoffen welke nodig zijn kunnen worden gerecycled. Naar ver
wachting zal in 1995 zelfs 99% worden teruggewonnen.
Voor de vernietiging van filmkopieën zijn drie gangbare methoden:
storten, verbranden en recycling.
Hoewel het storten van filmkopieën niet milieubedreigend is (geen
bodemverontreiniging), is door de fysieke omvang van een bio
skoopkopie en de veelheid van kopieën de stortcapaciteit een pro
bleem alsmede het risico van piraterij.
Verbranding is zeker niet de meest aangewezen vernietigingswij-
ze. Overigens zijn er bij verbranding geen belangrijke verschillen
aan te wijzen in de gevolgen voor het milieu tussen polyester en
triacetaat.
De milieurisico's hebben meer te maken met het type verbran
dingsinstallatie dan met het materiaal zelf. Bij een goed ontworpen
en opererende installatie is de invloed op het milieu minder.
Recycling is zowel voor triacetaat als voor polyester mogelijk, de
manier waarop verschilt echter aanzienlijk.
Triacetaat filmkopieën worden eerst geïnspecteerd, waarbij
leaders, lassen, kernen en spoelen worden verwijderd. Omdat po
lyester inert is voor de chemicaliën die bij de recycling van triace
taat worden toegepast, wordt polyester hier als verontreiniging
beschouwd. Om polyester uit het triacetaat recycling proces te
verwijderen moeten dus kosten worden gemaakt. De tweede stap
van het triacetaat recyclingsproces is het verdelen van het gesor
teerde materiaal in hanteerbare porties. Deze worden eerst
schoongespoeld om de ongewenste emulsie en kleurkoppelaars te
verwijderen. De resterende porties worden dan gemengd met de
juiste oplosmiddelen, waardoor een stroperige massa ontstaat,
die opnieuw als filmdrager kan dienen.
Het recyclen van polyester vindt plaats door het z.g. 'methanoly-
sis' proces. De 'output' van dat proces is Ethylene Glycol en
Dimethyl Tereplthalate, de ruwe componenten van PET.
De thans beschikbare capaciteit voor het recyclen van polyester
op de wereld is maar nauwelijks voldoende voor het huidige om
vangrijke aanbod van polyester, met name van ontzilveringsbedrij-
ven.
Nog steeds zijn er stemmen binnen de filmindustrie, die pleiten
voor polyester kopieën. Hetgeen leidt tot de volgende vraagstel
ling:
Is verandering ook een verbetering?
Technische veranderingen moeten tenminste meetbare verbeterin
gen van bestaande systemen inhouden om algemeen te worden
geaccepteerd. Op de vraag of dit met polyester het geval is, ver
dienen de volgende punten de aandacht.
1) Zijn alle vragen rond de fysieke eigenschappen van polyester
geëvalueerd? Biedt polyester werkelijk belangrijke voordelen
voor de levensduur van een film, of wordt het ene probleem
gewoon door het andere vervangen?
2) In de meeste gevallen bieden de huidige anti-piraterij maatrege
len voldoende garantie voor bescherming van het auteursrecht.
Als de filmindustrie morgen massaal op polyester zou over
schakelen, waar zou de recycling dan moeten gaan plaatsvin
den?
3) Wereldwijd werd in 1990 in totaal ruim 11 miljoen kilo aan
filmkopieën geproduceerd. Als hergebruik van dat materiaal
niet mogelijk is, waar blijft dat dan? Storten? Verbranden? Wie
betaalt de kosten?
Op dit moment zijn er meer vragen dan antwoorden.
Tot voor enkele jaren terug bestond de mogelijkheid filmko
pieën aan te bieden aan de vuilverbrandingsovens in Alkmaar
en Zaanstad, waar zij apart werden verbrand. Toen deze wer
den gesloten is geen vuilverbrandingsinstallatie bij machte de
kopieën tegen een aanvaardbare prijs te vernietigen. Daarbij
kwam twee jaar geleden een uitsprak van Het Ministerie van
V.R.O.M., die bepaalde dat filmkopieën tot chemisch afval ge
rekend moet worden.
Veel verhuurders konden hun filmmateriaal niet meer kwijt.
Sinds kort bestaat de mogelijkheid filmmateriaal naar Film
Processing Corporation te verzenden via de Filmcentrale
Nieuwegein.
Enkele zeecontainers met filmkopieën, trailers, teasers, enz.
zijn al onderweg naar Amerika.
De Filmcentrale Nieuwegein verzorgt tevens de afgifte van ver
nietigingscertificaten. Voor meer informatie Filmcentrale
Nieuwegein, W.van Breene, tel. 03402 - 70235, fax: 03402 -
70241.
17
