BINNENKORT TE ZIEN IN HET NEDERLANDS FILMMUSEUM
Tex Avery - Pathé around the world - P.P. Pasolini
door René Wolf N) Z-l/vM
Het nieuwe Filmmuseumseizoen be
gint met een programma gewijd aan
'de anti-king van de cartoon', Tex
Avery. De man die als Frederick Bean
Avery in Texas geboren werd. bereikte
nooit de personality-status van Walt
Disney, maar zijn creaties en stijl kunnen
de concurrentie met Hollywoods top-car-
toonisten beslist aan. Zo was hij mede
schepper van Bugs Bunny, het 'Oscar-win
nende' konijn en bedacht hij diens fa
meuze kreet 'What's Up, Doe?'. En wie kent
zijn creaties Daffy Duck, Droopy en Screwy
Squirrel niet? Piet Adriaanse, filmjourna
list, stripfanaat en (dus) Avery-specialist,
heeft een gevarieerde selectie uit de meer
dan driehonderd tekenfilms van Avery ge
maakt: een programma met films van 1938
tot 1955 waarin naast enkele musts minder
bekend werk uit de absurde wereld van de
Tex Avery wordt gepresenteerd. (26 au
gustus t/m 1 september)
Van 2 t/m 15 september kijkt het
Filmmuseum met de ogen van de Franse
filmmaatschappij Pathé naar de wereld in
de jaren tien. Aan de vooravond van de
Eerste Wereldoorlog had de Franse film
maatschappij Pathé zich ontwikkeld tot
'multinational'. Pathé produceerde, distri
bueerde en vertoonde vele speelfilms,
journaals en documentaires, had zijn eigen
kleurensysteem (Pathé-color) en zijn eigen
merk filmmateriaal.
Frankrijk werd al snel te klein voor de mo
nopolistische gigant. Bovendien groeide in
die tijd bij het Franse publiek de belang
stelling voor exotisme en 'couleur locale'.
PierPaolo Pasolini: "Il Vangelo Secondo Matteo"
Pathé speelde hier handig op in. De Pathé-
journaals waren befaamd, Franse camera-
lieden werden over de gehele aardbol uit
gezonden om documentaire beelden te
maken van de meest exotische oorden en
wereldwijd werden dependances geves
tigd die ook nog speelfilms produceerden.
Deze dochter-maatschappijen droegen
namen als The Japanese Film, Oriënt Film,
Germania Film en American Kinema. De
filmpjes die zo tot stand kwamen in
Rusland, de Verenigde Staten, Japan of
Nederland, gaven het Franse publiek de
kans zich naar hartelust te vergapen aan
de welbekende clichés over deze landen.
Daarmee gaf Pathé vooral zijn eigen draai
aan de wereld: droombeelden van een bui
tenstaander, resulterend in een buitennis-
sige overdrijving van de werkelijkheid. Van
2 tot en met 15 september 1993 vertoont
het Nederlands Filmmuseum Pathé Around
the World, bestaande uit zeven korte films
over evenzovele streken. In de speelfilms
wordt een (Frans) clichébeeld gegeven van
de diverse landen. Tussen de speelfilms
worden documentaire beelden getoond
van exotische oorden als India en
Indochina. De voorstelling is voorzien van
een geluidsband die speciaal voor deze ge
legenheid gecomponeerd is door Joost
Belinfante (o.a. Doe Maar en The
Magnificent Seven), die de clichébeelden
heeft voorzien van een score op basis van
muzikale clichés.
Achttien jaar na zijn dood is er sprake van
een hernieuwde aandacht voor de
Italiaanse regisseur, schrijver en dichter
Pier Paolo Pasolini. Onlangs is een aantal
Nederlandse vertalingen van zijn romans
(her-)verschenen en in de loop van vol
gend jaar zal uitgeverij Meulenhoff
Pasolini's laatste grote werk Petrolio in het
Nederlands publiceren. De grote literaire
aandacht is een geschikte aanleiding om
ook Pasolini's filmische oeuvre opnieuw te
belichten. Op initiatief van Contact Film
Cinematheek wordt daarom in het najaar
een landelijk retrospectief georganiseerd
van Pasolini's speelfilms. Opmaat van dit
retrospectief vormt een, in samenwerking
met het Italiaans Cultureel Instituut geor
ganiseerd, volledig overzicht van
Pasolini's oeuvre in het Nederlands
Filmmuseum in de periode 16 t/m 29 sep
tember. Het Filmmuseum laat dan de
unieke film- en videocollectie zien van het
'Fondo Pier Paolo Pasolini', dat het archief
van de regisseur beheert. Deze collectie,
die per land maar op een plaats mag wor
den vertoond en tot nu toe slechts een
maal eerder hier te zien was (Filmhuis
Arnhem, 1989), bevat behalve alle speel
films, ook een compleet overzicht van
Pasolini's documentaires, zijn korte films
(gemaakt als onderdelen van episoden-
films), en een groot aantal interviews en
curiositeiten.
Pasolini begon zijn filmcarrière als script
schrijver voor regisseurs als Mario Soldati,
Federico Fellini en Mauro Bolognini. Hij de
buteerde als regisseur met accattone
(1961), gebaseerd op zijn eigen proza. Dit
was het begin van een even intrigerende
als controversiële filmografie waarin
gloedvolle verbeeldingskracht en kritiek
op maatschappij, kerk en staat in een vol
komen eigen stijl samenkomen.
In het Nederlands Filmmuseum is een com
pleet beeld van Pasolini's filmwerk te zien.
Nooit in de bioscoop verschenen materi
aal, waaronder een voor uccellacct e uccel-
lini bedoelde maar gesneuvelde episode
met Toto en diverse setopnamen (o.a.
Maria Callas geregisseerd door Pasolini op
de set van medea), is in het programma op
genomen. Van Pasolini's speelfilms wor
den bovendien unieke 'director's cuts' ver
toond. Een tentoonstelling in het
Filmmuseum van de originele Italiaanse
filmaffiches van Pasolini's films vult het
overzicht aan. Actrice Laura Betti - in 1968
winnares van een Gouden Leeuw voor
haar rol in Pasolini's teorema en de huidige
directeur van het Fondo Pasolini - komt
naar Amsterdam om het festival te ope
nen. Tijdens haar aanwezigheid in
Amsterdam draagt Betti gedichten van
Pasolini voor en wordt zij voor de zaal
geïnterviewd door Rinaldo Rinaldi, profes
sor in de Italiaanse letterkunde in
Groningen en Pasolini-specialist.
37
