TERRA NOVA - de eerste Nederlandse speelfilm met geluid
In januari in het Nederlands Filmmuseum:
door Flora Vallenduuk
TERRA NOVA had de eerste 'Hol-
landsche geluidsfilm' moeten
worden. De film is echter nooit
in de bioscoop terecht gekomen.
Regisseur Gerard Rutten kreeg ruzie
met producent William Rienks, die
vervolgens een eigen versie maakte.
Daarna werd TERRA NOVA op de
plank gelegd en raakte verloren, tot
in 1991 in het Filmmuseum een groot
deel van de film teruggevonden
werd. Besloten werd tot een recon
structie van deze unieke vondst.
Vooral omdat dit oerhollandse drama
meesterlijk verfilmd is. De speciaal
voor de film gecomponeerde muziek,
die nooit bij de film werd gevoegd,
werd teruggevonden. De film die van
20 januari t/m 2 februari vertoond
wordt in het Filmmuseum is een re
constructie van de geluidsfilm TERRA
NOVA zoals Gerard Rutten hem had
willen maken.
TERRA NOVA is een oerhollands
drama dat zich afspeelt in Volendam
ten tijde van de bouw van de
Afsluitdijk. Door het verdwijnen van de
Zuiderzee dreigen de vissers hun
broodwinning te verliezen. De oude ge
neratie komt in opstand en er ontstaat
een generatieconflict. Opvallend in
TERRA NOVA is de com
binatie van een expres
sionistische wijze van ac
teren en een documen
taire filmstijl.
Cameraman Andor von
Barsy brengt op schitte-,
rende wijze Volendam en
zijn bewoners in beeld in
een aaneenschakeling
van prachtige Hollandse
sfeerschetsen.
In 1932 werd TERRA
NOVA éénmaal aan de
pers vertoond. Gerard
Rutten distantieerde zich
van deze versie in een
brief aan de N.R.C.
waarin hij verklaarde
dat, na ruzie over de
kwaliteit van de geluids
opnamen, hem het recht
tot afwerking ontnomen
was. De speciaal voor de
film geschreven compositie van Hans
Brandts Buys was door William Rienks
vervangen door een score van Paul
Mulder en Joseph Engleman, die be
stond uit een compilatie van be
staande, vrij conventionele muziek
stukken. Van de versie van Rienks was
slechts zeshonderd meter bewaard ge
bleven. Toen werd in 1991 in het
Filmmuseum een groot, verloren ge
waand deel van de film aangetroffen in
een filmblik met het opschrift
'Wieringermeer'. Het Filmmuseum re
construeerde het beeldmateriaal,
onder andere met behulp van in per
soonlijke archieven bewaarde foto's
van de film. Het geluidsspoor (met mu
ziek van Mulder en Engleman) is gro
tendeels verloren gegaan.
Naspeuringen in het Haags Gemeente
Museum leverden de oorspronkelijk
voor de film geschreven compositie
van Hans Brandts Buys
op, die bij het beeld werd
gesynchroniseerd. De
muziek is ter gelegenheid
van de reconstructie
door studenten van het
Rotterdams Conserva
torium, onder leiding van
Ruud Bos, uitgevoerd en
opgenomen. Ook de dia
logen, die in de film een
kleine plaats innemen,
zijn opnieuw ingespro
ken door Gerard Thoolen
en Huub Stapel. Meer
dan zestig jaar later gaat
TERRA NOVA eindelijk in
première.
TERRA NOVA (1931)
35mm, zw/w, 68 minuten,
te zien van 20 jan. t/m 2
f eb., 20.30 urn-
De reconstructie van TERRA NOVA
kwam mede tot stand dankzij
Stichting G.H.G. Von Brucken Fock
Fonds.
55
