DE EFFECTEN VAN HET DUBBEL VERTONEN VAN
"JURASSIC PARK"
"Dubbel draaien", het in meer dan één bioscoop tegelijk vertonen van een
film, was tot voor kort in Nederland, zeker buiten de grote steden, nog niet
gebruikelijk. De meningen over de wenselijkheid ervan lopen binnen de
filmbranche zeer uiteen. Eén van de oorzaken hiervan was een gebrek aan
kennis omtrent de gevolgen van parallelle vertoning. Daarom heeft het
bestuur van de Stichting voor Onderzoek t.b.v. de Filmvertoning vorig jaar
een onderzoek laten verrichten naar de effecten van het dubbel vertonen
van de film Jurassic Park. De resultaten werden in februari jl. gepresen
teerd op het bureau van de NFC. Hier volgt een samenvatting van het
onder-zoek en de belangrijkste resultaten.
Doelstellingen
Doel van het onderzoek is om inzicht te
verschaffen in de gevolgen die dubbel
draaien heeft voor:
1het bezoek aan de film in kwestie;
2. het bezoek aan andere films;
3. het totale bioscoopbezoek;
4. de vertoning van films van bepaalde
genres, m.n. voor Europese films;
5. eventuele andere aspecten die bij het
onderzoek naar voren zijn gekomen
(m.n. roulatieperiode en filmhuur).
Onderzocht werden de resultaten van
twaalf provinciesteden (B-steden). In zes
van deze steden, de experimentele groep, is
Jurassic Park dubbel vertoond. In de zes
plaatsen uit de controlegroep is Jurassic
Park maar in één bioscoop tegelijk ver
toond. Behalve naar de bezoekcijfers van
Jurassic Park is ook gekeken naar die van
twee andere potentieel succesvolle films
die in dezelfde periode draaiden, The Firm
en The Fugitive.
Werkwijze
De resultaten van de steden uit beide groe
pen zijn op twee manieren met elkaar ver
geleken. Ten eerste werden de bezoekcij
fers van resp. Jurassic Park, The Firm en
The Fugitive in individuele steden uit de
experimentele groep vergeleken met die
van ongeveer even grote steden uit de con
trolegroep. Vervolgens werden de markt
aandelen van de onderzochte steden op ver
schillende manieren berekend en aan elkaar
gerelateerd, waaruit conclusies werden
getrokken.
Behalve de bezoekcijfers zijn ook de
betaalde filmhuurpercentages in de twee
groepen steden met elkaar vergeleken.
Tenslotte is de programmering van arthou-
se-films en films van Europese origine in
de verschillende plaatsen in ogenschouw
genomen.
Bevindingen
In de meeste steden waar Jurassic Park
dubbel is vertoond, heeft de film meer
bezoekers getrokken dan in steden met
enkele vertoning. Hieruit kan geconclu
deerd worden dat het parallel vertonen van
Jurassic Park voor (de verhuurder van)
deze film extra bezoek heeft gegenereerd.
Let wel: dit betreft uitsluitend het bezoek
aan Jurassic Park en betekent zeker niet dat
de dubbele vertoning van deze film over
het geheel beschouwd gunstige effecten
heeft gehad. In nagenoeg alle steden waar
dubbel werd gedraaid werden met The
Firm naar verhouding veel slechtere resul
taten behaald dan in de steden met enkele
vertoning. Hetzelfde geldt, in mindere
mate, voor The Fugitive, die twee weken
eerder dan Jurassic Park in première was
gegaan. Over het algemeen kan vastgesteld
worden dat de dubbele vertoning van
Jurassic Park negatieve effecten heeft
gehad op het bezoek aan andere potentieel
succesvolle films. Dit is een enigszins
zorgwekkend aspect, aangezien een deel
van de (potentiële) subtop-films juist aan
trekkelijk is voor 30-plussers, de publieks
groep waaruit een structurele toename van
het bioscoopbezoek zou kunnen komen.
De grote toeloop die de film Jurassic Park
in de meeste dubbel draaiende steden heeft
geoogst, heeft niet doorgewerkt in het tota
le bezoek. De film draaide in het vierde
kwartaal van 1993. Redelijkerwijs zou men
dus kunnen verwachten dat de marktaande
len van deze steden in het totale landelijke
bezoek in dit kwartaal meer zouden zijn
gestegen dan die van andere steden. Dit is
echter niet het geval. De marktaandelen
van de steden uit experimentele groep zijn
minder gestegen dan die van de steden uit
de controlegroep. Over het gehele jaar zijn
de marktaandelen van de meeste steden uit
de experimentele groep zelfs iets gedaald
ten opzichte van 1992. Vijf van de zes ste
den uit de controlegroep zagen hun markt
aandeel daarentegen licht stijgen. Hieruit
blijkt dat dubbel draaien geen gunstig effect
heeft gehad op het bioscoopbezoek in het
algemeen.
In de steden waar Jurassic Park dubbel
geprogrammeerd was, hebben gedurende
de onderzochte periode minder Europese
en arthouse-films gedraaid dan in de ande
re onderzochte steden. Als er toch arthou-
se-bioscoopfilms vertoond werden, gebeur
de dit meestal in de filmhuizen. Dit hoeft
zeker niet het gevolg te zijn van een tekort
aan zalen - Eindhoven heeft bijvoorbeeld
met 11 zalen een goed bioscooppark - maar
kan voortvloeien uit het beleid van de
exploitanten.
Eén van de argumenten die gebruikt wor
den vóór dubbel draaien is dat de roulatie
periode van films erdoor verkort wordt,
zodat een snellere doorstroming mogelijk
zou zijn. Dit blijkt, althans in dit geval, niet
op te gaan. Jurassic Park heeft in de steden
met dubbele vertoning gemiddeld even
lang gedraaid als in de andere plaatsen.
Vermeldenswaard is ook dat de bezoekcij
fers van concurrerende bioscopen die
Jurassic Park in dezelfde stad draaiden, in
alle gevallen grote verschillen vertoonden.
Vaak was het zelfs zo dat één van de twee
bioscopen met dezelfde film twee maal
zoveel bezoekers trok als de andere, onge
acht de capaciteit van de zaal. Hiermee
wordt bevestigd dat het publiek een duide
lijke voorkeur heeft voor bepaalde biosco
pen boven andere. Het is opvallend dat bin
nen de steden waar Jurassic Park dubbel
vertoond werd, de door de concurrerende
exploitanten betaalde filmhuurpercentages
onderling aanmerkelijk verschilden.
Daarbij is het zeker niet zo dat de exploi
tant met de meeste bezoekers ook de hoog
ste filmhuur heeft betaald. Ofschoon som
mige exploitanten uit de steden met
parallelle vertoning hogere percentages
hebben betaald, is in de steden uit deze
groep gemiddeld een iets lager percentage
betaald dan in Groep II.
Samenvattend kan worden gesteld dat
parallelle vertoning van Jurassic Park wel
iswaar extra bezoek heeft gegenereerd voor
deze film, maar dat het totale bioscoopbe
zoek er niet gunstig door is beinvloed. Het
onderzoek is in verkorte of integrale versie
te bestellen op het kantoor van de NFC.
drs Susanne Bulten
Susanne Bulten is samenstelster van het
'European Cinema Yearbook' van MEDIA
Salles, free-lance redacteur voor Winkelaar
Communicatie Consult en schreef eerder
de scriptie 'Film en Publiciteit in
Nederland'
