Goede ondertitels vallen niet op
'Een goede ondertitel is uitleg en geen vertaling9
feature 2
Vaak wordt er gesproken over filmvertaling terwijl men het
eigenlijk heeft over ondertiteling, zo wordt duidelijk tijdens
het gesprek met Kees Beentjes en Simon Butter van
Taalgevoel, een bedrijf dat gespecialiseerd is in ondertiteling.
'En als je je na afloop van de film afvraagt of ie wel onderti
teld was, dan pas was het een goede ondertiteling die echt
niet opviel.'
door Jeroen Huijsdens
Je staat er eigenlijk nooit zo bij stil,
maar van alle gelezen woorden zien
we het grootste deel via ondertitels
en niet via kranten of boeken. Dat is
ook niet zo vreemd. Ondertitels val
len tenslotte niet op.Tenminste, als
de ondertitelaar zijn werk goed
heeft gedaan, zo menen Kees
Beentjes en Simon Butter van
Taalgevoel, een bedrijf waarin twin
tig ondertitelaars zich bezighouden
met de ondertiteling van onder
andere speelfilms.
Ondertitelen is wel wat anders dan
het vertalen van de dialogen in een
film.'Een goede ondertitel is uitleg
en geen vertaling', zo staat met
vette letters boven een document
dat de filosofie van Taalgevoel weer
geeft. Simon Butter:'In films wordt
meestal te snel gesproken en te veel
gezegd om het allemaal in onderti
tels kwijt te kunnen. Bovendien
moet de kijker ook de tijd krijgen
om de emotie van het beeld te
ondergaan, want daar gaat het om
bij film. Film is emotie. De functie
van de ondertiteling is uitsluitend
Gladiator: kunst- en vliegwerk
dat de kijker het verhaal moeiteloos
kan volgen, ook al beheerst hij de
taal van de film niet.'
Een hele kunst
Het werk voor een ondertitelaar
begint als hij door een filmverhuur
der wordt gevraagd een ondertite
ling te maken nadat de film is
binnengekomen. De film wordt vaak
bekeken bij filmlaboratorium Titra.
Beentjes:'Ik maak aantekeningen in
het script wat er weg kan en welke
dingen samengevoegd kunnen wor
den.' De tekst van de ondertitels
wordt vervolgens gemaakt op basis
van het script, het beeld en de aan
tekeningen.
Butter: 'Ik vind het triest
voor het vak en ook voor de
filmmaker wiens geesteskind
toch wordt aangetast als er
een slechte ondertiteling
onder staat.'
Die tekst gaat daarna naar Titra om
te worden gespot. Spotten is het
proces van een begin- en eindtijd
koppelen aan een stukje tekst: hier
komt de ondertitel in beeld, daar
verdwijnt hij weer. Butter:'De tekst
van de ondertiteling is dus inge
deeld in stukjes. Dat indelen is nog
een hele kunst, want daarbij houd
je niet alleen rekening met het
ritme van de dialoog en de inhoud
ervan, maar ook met de manier
22 HOLLAND FILM NIEUWS