Blijvende onzekerheid voor producenten
feature 2
Veranderingen bij publieke omroep hebben gevolgen voor filmproductie
Op 24 juni jongstleden presenteerde kabinet Balkenende haar
omvangrijke plannen met de publieke omroep. De nota 'Met
het oog op morgen' sloeg in als een bom. In medialand steeg
een enorm gekrakeel op over de dreigende opheffing van de
NPS en de dreigende teloorgang van programma's als NOVA
en Sesamstraat. Maar de publieke omroep is ook een belang
rijke financier van Nederlandse speelfilmproducties. Welke
gevolgen hebben de veranderingen bij de publieke omroep
voor de speelfilmindustrie?
One Night Stand.
Verdwaald. Foto Bas Losekoot.
Rinkel Film TV Productions.
Bert Bakker: 'Bij de publieke omroep wordt
de situatie straks in ieder geval veel een
voudiger. Producenten kunnen dan zaken
doen met één partij, de Raad van Bestuur!
Door Lucia Alleman
De publieke omroep is het geheel van
omroepverenigingen (KRO, VARA, EO,
NCRV TROS, AVRO, BNN en nieuwko
mers MAX en De Nieuwe Omroep),
zendgemachtigden op religieuze
grondslag (IKON, Humanistische
Omroep, NIK, BOS, OHM, NMO, ZvK),
educatieve omroeporganisaties
(Teleac/NOT en RVU) en algemene
omroeporganisaties met een speciale
overheidsopdracht, de NOS en
NPS. Deze verzameling is orga
nisch gegroeid binnen de
eigenaardige Nederlandse
omroeptraditie. De hele constel
latie is geregeld in de Mediawet.
De publieke omroep wordt gro
tendeels gefinancierd vanuit de
algemene middelen en de STER-
opbrengsten. Samen vullen de
omroeporganisaties op televisie
de drie publieke netten. Dit
gebeurt onder supervisie van de
Raad van Bestuur van de
Publieke Omroep en haar net
coördinatoren.
Maar het gaat niet goed met de
publieke omroepen. Ledenaantallen
lopen terug en ze verliezen steeds
meer kijkers aan de commerciële
omroepen. Bovendien rukt internet
op, waardoor het publiek een heel
ander kijkgedrag ontwikkelt. De vraag
wordt hardop gesteld of de omroepen
nog wel met publieke middelen over
eind gehouden moeten worden als
commerciële zenders deels dezelfde
diensten bieden, gratis en voor niks.
Na de kabinetscrisis in maart, naar
aanleiding van het gekozen-burge
meester-debacle, lijmden de drie coali
tiepartijen de regering weer aan
elkaar in het paasakkoord. Een van de
onderwerpen in het paasakkoord was
een nieuwe regeling voor de publieke
omroep. D'66,WD en CDA denken
verschillend over de problematiek en
na veel achterkamertjesoverleg, waar
volgens een reconstructie van NRC
Handelsblad verantwoordelijk staats
secretaris Medy van der Laan amper
bij was, kwam een plan naar buiten.
De nota 'Met het oog op morgen' is
volgens sommige commentatoren een
typisch compromisproduct.
Cultuurtaak
In de nota worden diverse voorstellen
gedaan voor de publieke omroep na
2008. De omroepverenigingen wor
den licentiehouders, voor de duur van
tien jaar. Het wordt volgens de letters
in de notatekst gemakkelijker voor
nieuwe organisaties om een licentie
aan te vragen. Aan de publieke
omroep als geheel worden drie taken
opgelegd: nieuwsvoorziening,
meningsvorming en nieuwsduiding,
en cultuur. Aan die drie functies wor
den de publieke middelen gekoppeld.
De nieuwsvoorziening en sportver
slaggeving is van oudsher de taak van
de NOS. Dat blijft in de nieuwe situa
tie ook zo.
Aan de licentiehouders wordt met
name de taak meningsvorming en
maatschappelijk debat toebedeeld. Ze
moeten weer de stem worden van de
ideeën die bij hun achterban leven. In
plaats van met elkaar samen te wer
ken moeten zij zich weer profileren.
Voor de filmindustrie is de cultuur-
opdracht het belangrijkst.
Cultuurvorming is straks geen vanzelf
sprekende taak meer voor de licentie
houders. Het budget daarvoor wordt
volledig weggehaald bij de omroep
verenigingen en overgeheveld
naar de Raad van Bestuur van
de Publieke Omroep (RvB).
Licentiehouders kunnen voor
culturele programma's een
beroep doen op dit budget,
maar het is de RvB die beslist.
De RvB mag zelf ook opdrach
ten verstrekken aan producen
ten van culturele programma's,
drama of speelfilms. Deze pro
gramma's kunnen dan onder de
vlag van de Publieke Omroep
uitgezonden worden. In het
financiële overzicht bij 'Met het
oog staat voor cultuur een
bedrag van 206 miljoen euro
genoteerd.
Vooruitlopend op deze nieuwe gang
van zaken is op 7 juni door de
Tweede Kamer een wijziging in de
Mediawet aangenomen, waarbij de
voorzitters van de omroepverenigin
gen uit de Raad van Toezicht, het
orgaan dat toezicht houdt op de RvB,
zijn geknikkerd en worden vervangen
door louter kroonleden. De omroep
verenigingen hebben dus na 2008
geen zeggenschap meer over het
cultuurbudget.
In deze constellatie zou geen plaats
meer zijn voor de NPS. Dat is voor
filmproducenten spijtig, want de NPS
draagt enthousiast bij aan diverse
speelfilmproducties en documentaires
en heeft met haar programma Kort!
een kraamkamer ingericht voor
nieuw talent.
Leuren
Gamila Ylstra stond als
hoofd van de afdeling Film
van het Ministerie voor
Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen aan de
wieg van de stimulerings
maatregelen voor de filmin
dustrie. Sinds vorig jaar is
zij programmaleider tv bij
de NPS. Zij ziet met de NPS
een omgeving verdwijnen, waarin
jong talent zich kan ontwikkelen.
Projecten als Novellen en One Night
Stand met de Vara en de VPRO krij
gen geen vervolg meer. En als de
licentiehouders met elkaar moeten
wedijveren, dan zit er volgens haar
een gevaar in van vercommercialise
ring en vervlakking van het aanbod.
Voor moeilijker programmaonderde
len als drama, en met name multicul
tureel drama, is dan geen aandacht
meer. De
onzekerheid
van de situa
tie is fnui
kend voor de
continuïteit,
die voor de
productie van
drama en
speelfilms zo
noodzakelijk
is.
Bert Bakker,
woordvoer
der voor cul
tuur en media
van D'66, denkt dat het verlies van
de NPS wel opgevangen kan worden
'Over het verdwijnen van de NPS
kun je lang discussiëren. Het soort
programma's zal blijven bestaan.
Deze zullen straks door de Raad
van Bestuur geïnitieerd worden.
We moeten nog kijken hoe dat wordt
georganiseerd. Mogelijk worden ze
ondergebracht in een aparte werk
maatschappij.'
Al jaren klagen filmmakers over de
machtspositie van omroepverenigin
gen. Zij beschikken over publiek geld
bestemd voor filmproducten. Hun
deelname in filmprojecten betekent
tevens de toegang tot een bijdrage
van het CoBO-Fonds. Filmmakers
moeten nu nog leuren bij de omroe
pen. Dat is straks voorbij. Bakker:'De
samenwerking tussen filmindustrie en
omroepen verloopt uiterst moeizaam.
Als ik zie dat RTL veel geld investeert
in de film over Herman Brood dan
lijkt de filmindustrie beter af met de
commerciële omroepen. Bij de publie
ke omroep
wordt de
situatie
straks in
ieder geval
veel eenvou
diger.
Producenten
kunnen dan
zaken doen
met één par
tij, de Raad
van Bestuur.'
Voor cultuur
staat ruim
200 miljoen
euro gebudgetteerd. Hoeveel is daar
voor voor film bestemd? Bakker:'De
publieke omroep besteedt nu zo'n
negen miljoen euro aan Nederlandse
One Night Stand.
Nieuwe schoenen. Foto Bas Losekoot.
Rinkel Film TV Productions.
filmproducties. Ik vind dat zon zelfde
bedrag voor film gereserveerd moet
blijven. Als het aan mij ligt mag dat
nog meer worden ook.'
Reclame-inkomsten
Een efficiencyvoordeel ziet Carolien
Croon, directeur van de Nederlandse
Vereniging van Speelfilmproducenten,
als het enige lichtpuntje in de nota
'Met het oog ...'.Zij
maakt zich grote zorgen
over de toekomst van
cultuur en film bij de
publieke omroep. Croon:
'In de nota staat dat der
ving van Ster-inkomsten
ten koste gaat van het
cultuurbudget. Er zijn
berekeningen over de
vermindering in Ster
inkomsten van 30 miljoen in 2007
oplopend tot 80 a 100 miljoen in
de jaren erna. John de Mol gaat in
september met Talpa van start, hij
neemt het eredivisievoetbal mee. Ook
het pure amusement verdwijnt straks
van de publieke televisie. Het zal een
enorme aanslag op het cultuurbudget
betekenen.'
De stelselwijzigingen zullen welis
waar pas in 2008 ingevoerd worden,
maar ze werpen volgens Croon nu al
hun schaduw vooruit.'Het duurt zon
tweeëneenhalf jaar vanaf het moment
van financieren tot een omroep een
film op televisie kan uitzenden in ver
band met de lange productietijd en
de verschillende Windows. Omroepen
zullen de komende jaren zeer terug
houdend worden als het gaat om de
financiering van films die na 2008 pas
kunnen worden uitgezonden.'
Vorig jaar maakte het Ministerie van
OCW prestatieafspraken met de
publieke omroep voor 2005-2008,
waarin ook deelname aan zo'n zeven
tien a achttien speelfilms werd over
eengekomen. Daar zal Croon de
omroep in ieder geval aan houden.
De nota 'Met het oog op morgen
zal op 12 september in de Tweede
Kamer besproken worden.
24 - HOLLAND FILM NIEUWS
HOLLAND FILM NIEUWS - 25
