Een jaar na Avatar
ACHTER DE SCHERMEN
ACHTER DE SCHERMEN
3D bekeken vanuit diverse perspectieven
Een jaar geleden kwam Avatar van James Cameron uit, een film die
met zijn slordige drie miljard dollar aan opbrengsten 3D op de kaart
zette als de hoop voor alle bioscoopbazen. Nog geen twaalf maanden
later is 3D amper meer weg te denken uit de bioscopen. Nederland
installeert als een bezetene en van alle blockbusters wordt komend
jaar tussen de twintig en dertig procent in 3D uitgebracht. Maar heeft
de techniek echt toekomst?
Binsbergen:
'De cijfers
bewijzen
dar het
geen hype
is.'
De Neeve:
'Weinig
bioscoopex
ploitanten
durven hun
handen
ervoor in
het vuur
te steken
dat 3D echt
iets voor
de lange
termijn is.'
Dl
Door Robbert Blokland
Sinds het ontstaan van het
prachtige medium film hebben
trendwatchers en bioscoopbazen
al meerdere malen geroepen dat
de films met de magische brilletjes
structureel meer bezoekers zouden
gaan trekken. Maar vaak bleek
die boude stelling niet langer dan
een paar jaar houdbaar. Vroeger
of later kwam het publiek er toch
weer achter dat twee uur stere-
oscopie (zoals 3D officieel heet)
vooral hoofdpijn bezorgt en netto
eigenlijk maar weinig toevoegt aan
de filmervaring. Maar hoe zit het
dit maal? Zet de hype door?
Schimmig
Filmoperateur en journalist Frank
de Neeve houdt op de website Ci-
neserver.nl onder meer bij hoeveel
Nederlandse bioscopen digitale
en 3D-projectie aankunnen. Zo'n
230 van de pakweg 750 Ne
derlandse bioscoopzalen projec
teert op dit moment digitaal. Het
grootste deel van die 230 zalen is
ook uitgerust voor 3D-vertoningen.
'Maar digitale projectie, die nodig
is voor het draaien van 3D-films, is
zeker voor kleinere spelers een erg
grote investering', legt hij uit.
Hoewel de meeste exploitanten
schimmig doen over de kosten, kost
een basisinstallatie die op zijn minst
digitale beelden volgens de inter
nationale digitale bioscoopstan
daard vertoont (en dus in potentie
ook 3D) tussen de 50.000 en
70.000 euro. Maar vooral het art-
housesegment blijft nog ver achter
in deze ontwikkeling. 'Het is eigen
lijk ongehoord dat LantarenVenster
zo'n groot nieuw complex opent
zonder dat soort apparatuur.'
Veel mensen wachtten tot voor
kort op het besluit omtrent het
grote digitaliseringsproject van de
NVB, de NVF en filminstituut EYE.
Nu Den Haag heel recentelijk het
licht op groen heeft gezet en daar
dus duidelijkheid over is gekomen,
kan die trein door. En dat zal ook
gevolgen hebben voor de verdere
groei van 3D, al klinken er vanuit
de hoek van de filmtheaters wel
geluiden door dat 3D daar niet
echt voet aan de grond zal krijgen.
Consument
Wie zeker niet tot de 3D-sceptici
hoort, is managing director Hajo
Binsbergen van Warner Bros. Zijn
bedrijf bracht Avatar namens
20th Century Fox uit en heeft voor
volgend jaar onder andere Harry
Potter and the Deathly Hallows II
op de lijst staan. 'De cijfers bewij
zen dat het geen hype is', vindt hij.
'Als de consument de mogelijkheid
heeft om een titel in 3D te zien,
dan kiest hij of zij daar ook voor.'
Dat geldt volgens Binsbergen niet
alleen voor een bijzondere film als
Avatar. 'Maar ook bij bijvoorbeeld
Cats Dogs II kwam tweederde
van onze omzet uit de 3D-kopie-
en.'
De vergelijking met de jaren vijftig
en zeventig, toen het fenomeen
ook een paar jaar populair was,
gaat volgens de managing director
Avatar, de Film
die het allemaal
in beweging
bracht.
niet op. 'De voortschrijdende tech
niek zorgt ervoor dat mensen niet
snel op 3D uitgekeken zullen ra
ken', denkt hij. 'Zeker als deze op
korte termijn ook de thuisbioscoop
gaat bereiken. Ik ben er van over
tuigd dat dat het geval zal zijn.'
Dit jaar bracht Warner vier van de
zevenentwintig releases in 3D uit.
Volgend jaar zijn het er onder enig
voorbehoud acht van de 32.
Ergeren
Albert Jan Vos, die zestien zalen
exploiteert in Hoogeveen, Steen
wijk, Deventer en Meppel, was in
2005 een van de eerste Neder
landse bioscoopbazen die een
handvol digitale projectoren instal
leerde. Toch was Avatar pas de
eerste titel die hij op grote schaal
in 3D aanbood. 'Dat was een hype
die iedereen wilde zien', legt hij uit.
'In dat geval voegde de techniek
echt iets toe aan de beelden. Maar
voor veel films gaat die vlieger niet
op. Mijn ervaring is niet altijd dat
3D nou een expliciete reden is voor
mensen om naar de bioscoop te
komen.'
Waar Binsbergen schermt met
grote cijfers, leert de ervaring in de
Luxor-theaters dat nog geen kwart
van de inkomsten dankzij 3D-titels
wordt gegenereerd. 'Rapunzel
bieden wij zelfs, naast 3D, ook nog
gewoon in 2D aan.' Volgens Vos
zijn er, naast de liefhebbers, ook
veel mensen die de meerwaarde
van 3D niet inzien. Bovendien
zijn de brilletjes voor veel bezoe
kers een enorme turnoff. 'Zeker
kinderen ergeren zich aan dat ding
op hun neus, omdat de brillen niet
op kinderneuzen zijn aangepast',
is zijn ervaring. 'Als de kids niet
blij zijn, zijn de ouders niet blij. En
dan gaan ze zich ernstig afvragen
waarom ze een paar euro per
kaartje extra hebben betaald.'
De Neeve merkt in de wandelgan
gen dat exploitanten niet teveel ri
sico willen nemen. 'Ze proberen de
investering van de 3D-installaties
wel binnen een paar jaar afge
schreven te hebben, mocht het toch
een hype blijken te zijn', legt hij
uit. 'Weinig bioscoopexploitanten
durven hun handen ervoor in het
vuur te steken dat 3D echt iets voor
de lange termijn is.'
Kostenpost
Een ander probleem waar bios-
coopbaas Vos op stuitte, was een
discussie met de distributeurs over
de kosten van de brilletjes. 'Dat
daar geen goede afspraken over
zijn, is een mondiaal probleem',
vindt de Drentse ondernemer. 'De
studio betaalt voor de 3D-productie
3D-films in Nederland
De eerste echte Nederlandse 3D-film laat ondertussen nog even op
zich wachten, al wordt de Engelstalige monsterproductie Amphibious
van producent San Fu Maltha wel naar voren geschoven als de pri
meur. Ook regisseur Dick Maas meldde een jaar geleden serieus te
overwegen Sint'm 3D te draaien. Maar dit plan werd toch losgelaten,
erkent producent Tom de Mol. 'Het hele procédé om in 3D te draaien
is in Nederland te onbekend en ook te duur', legt hij uit. 'Je kunt zeker
tien procent bij je budget optellen.' In de preproductiefase hebben
Maas en de Mol wel in België gekeken wat men daar aan expertise
had op het gebied van deze techniek. 'Maar het zag er echt niet goed
uit. Het kost heel veel tijd en energie voordat je echt door hebt wat je
allemaal kunt en hoe het werkt. Die tijd hadden we niet.'
De Mol denkt ook dat Hollywood vooral een commerciële afweging
maakt, wat de toekomst van 3D betreft. De Mol: 'De verhouding kos
ten versus opbrengsten is uiteindelijk hét doorslaggevende criterium in
Hollywood.'
van de film en de exploitant voor
de vertoning, fair enough. Maar
de brilletjes zijn een flinke extra
kostenpost waar volgens mij niet
alleen de bioscoopbaas voor op
hoeft te draaien.'
Vos is daarom ook overgegaan
op zogenoemde 'passieve' 3D-
vertoning. 'De brillen zijn goedko
per en minder kwetsbaar', legt hij
uit. Bovendien vindt de exploitant
het jammer dat filmstudio's hun
eigen glazen ingooien door mee
te willen liften op de hype door
films die helemaal niet in 3D
opgenomen zijn toch als 3D te
verkopen. 'Clash of the Titans
en The Last Airbender zijn daar
goede voorbeelden van', stelt
hij. 'Niet alleen critici, maar ook
het publiek klaagde steen en
been dat die films achteraf 3D
"gemaakt" waren. Het zag er niet
uit. Door dat soort rare titels raken
bezoekers snel uitgekeken op het
concept.'
Managing director Binsbergen
van Warner Bros., die Clash of the
Titans eerder dit jaar uitbracht, is
het daar niet mee eens. 'De film
had succes', vindt hij. 'Het publiek
stroomde toe en een vervolg is
in de maak. Studio's nemen daar
echt wel hun verantwoordelijkheid
in.' Als voorbeeld noemt Binsber
gen Harry Potter and the Deathly
Hallows I, die oorspronkelijk in 3D
zou worden uitgebracht. 'Warner
kon de kwaliteit van de 3D-versie
niet waarborgen, dus is er van
afgezien de film op die manier uit
te brengen.' Het tweede deel, dat
in juli in première gaat, zal wel in
twee versies te zien zijn.
Over de mogelijke opmars van 3D
in de huiskamer maken de betrok
kenen zich weinig zorgen. 'Ik denk
dat het elkaar juist zal versterken',
stelt De Neeve. 'Omdat 3D dan op
alle platforms kan worden weer
gegeven, wat een reden zou zijn
dat 3D blijft bestaan.' Volgens Vos
zullen bioscopen altijd groter beeld
en groter geluid blijven bieden dan
de huiskamer. Bij de opmars van
beter digitaal geluid in de huiska
mer maakten sommige mensen
zich ook zorgen over mogelijke
effecten. 'Maar hoe geavanceerd
je installatie thuis ook is, niets kan
de 10.000 Watt-geluidssystemen
van een goede bioscoop over
treffen. Dat zal ook altijd blijven
gelden voor de totaalervaring die
je ervaart als je een film op een
groot scherm ziet.'
'Just relax and let your mind go blank. That shouldn't be too hard for you.' (Sigourney Weaver als Grace Augustine in Avatar)
'You should see your faces!' (Michelle Rödriguez als Trudy Chacon in Avatar)
