'De branche kan zelf ook stappen zetten'
m
ACHTER DE SCHERMEN
ACHTER DE SCHERMEN
'Het vak
van film
producent
bestaat niet
alleen uit
het opma
ken van
geld dat de
overheid
beschik
baar stelt/
'Voor elke
euro die
de overheid
nu in de
sector
pompt,
komen er
gemiddeld
zes terug
inde
economie.'
Zoeken naar centen voor de Nederlandse film, deel 2
Filmf inanciering in Nederland is lastig. Daar is iedereen het wel over
eens. Maar verder zijn er zoveel meningen als betrokkenen. Vol span
ning wordt uitgekeken naar de Cultuurnota die staatssecretaris Halbe
Zijlstra in juni presenteert. Pas daarna is helder of en zo ja, waar de
financiële klappen gaan vallen. Maar kan de filmbranche zelf niet pro
beren de problemen enigszins te ondervangen?
Door Robbert Blokland
De filmsector kijkt niet uit naar juni,
wanneer staatssecretaris Zijlstra zijn
cultuurplannen wereldkundig maakt.
Het kabinet heeft zich voorgenomen
om 200 miljoen euro aan cultuur-
geld te schrappen en de filmsector
zal niet worden ontzien.
Meer dan ooit moet de sector
zich inspannen om de schade te
beperken. Op diverse niveaus
wordt overlegd en gelobbyd. Maar
de vraag is of het ondanks mooie
woorden lukt het gezamenlijke
belang van een sterke sector op de
eerste plaats te stellen.
Bedrijvigheid
Het Filmfonds en de Nederlandse
Vereniging van Speelfilmprodu
centen (NVS) namen eerder al
het initiatief om een aanvullend
instrumentarium uit te werken om
de industrie te versterken. Er zijn
verschillende modellen uitgewerkt
die in Den Haag worden besproken.
'Het is essentieel dat er een level
playing field is voor een gezonde
filmindustrie', stelt directeur Doreen
Boonekamp van het Filmfonds. 'Als
je kijkt naar de mogelijkheden voor
productiefinanciering is hier geen
sprake van. In tegenstelling tot het
buitenland kennen wij geen fiscale
of economische regelingen die
het voor internationale producties
aantrekkelijk maken om naar Ne
derland te komen.' Ook verdwijnt
er veel bedrijvigheid uit Nederland
omdat producties voor financiering
naar het buitenland gaan met bijbe
horende bestedingsverplichtingen.
Het budget van het Filmfonds zal
door de bezuinigingen worden
geraakt. Daarmee zal het produc
tievolume teruglopen en dat raakt
de hele branche. 'Naast aanvul
lende regelgeving zoals een tax
shelter, kan de branche ook zelf
stappen zetten', aldus Boonekamp.
'Bijvoorbeeld waar het gaat om een
evenwichtige screentijd voor films
in de bioscopen en de verdeling
van opbrengsten. Verder moet de
piraterij actiever worden bestre
den: die belemmert een gezonde
marktontwikkeling en kost de sector
nu miljoenen.'
Crisismaatregel
Het kabinet-Rutte wil dat de cul
tuursector creatiever wordt in het
vinden van geldbronnen. Een goed
voorbeeld is de participatie van het
Zuiderzeemuseum in Bennie Stout.
'De grootste kosten van een perio-
defilm als deze zijn de decors', stelt
producent Klaas de Jong. 'Door in
het museum te draaien, hebben
we zeker een miljoen euro op de
kosten bespaard.'
Bovendien is een derde van het
budget van 2,8 miljoen euro
opgebracht door 200 participanten
die profiteren van de zogenoemde
'crisismaatregel'. Hierbij staat de
fiscus garant dat een particulier zijn
investering in een Nederlandse film
grotendeels terug krijgt, onafhanke
lijk van het succes van de productie.
'Er zijn genoeg mensen die wat
extra geld te besteden hebben en
de Nederlandse film een warm hart
toedragen', stelt De Jong. Deze
regeling gebruiken ook Süskind,
Wordt de Neder
landse film bin
nenkort geknipt
en geschoren?
(Still uit New
K/ds: Turbo/j
Dolfje weerwolf je, De bende van
Oss en De Heineken ontvoering.
New Kids
De maatregel geldt echter slechts
ter overbrugging tot het kabinet een
nieuwe fiscale regeling presenteert.
De contouren daarvan worden
mogelijk al dit jaar zichtbaar. Neder
land heeft als een van de weinige
Europese landen geen tax shelter.
'Dat zou een enorme redding kun
nen zijn voor de Nederlandse film
wereld. Dat blijkt uit alle resultaten in
omringende landen', stelt De Jong.
De meest succesvolle producent van
dit moment is Eyeworks, dat in 2010
verantwoordelijk was voor vier van
de vijf best bezochte Nederlandse
films van het jaar. Een vooraan
kondiging van New Kids Nitro,
het vervolg op de bioscoophit van
2010, roept particulieren op financi
eel te participeren in de film via het
Eyeworks Filmfonds. Maar Eyeworks
laat weten pas eind april als Nova
Zembla in productie is genomen,
een toelichting op dat nieuwe fonds
te willen geven.
Filmcommissioner
Een andere stimuleringsmaatregel
die het kabinet nauwelijks geld
hoeft te kosten, is - in combinatie
met een tax shelter - het aanstellen
van een filmcommisioner, bepleit De
Jong. Eerder gaf ook het Filmfonds
al aan hier wel voor te voelen. Deze
filmambassadeur moet lobbyen om
buitenlandse producties naar Ne
derland te halen. De opnamen van
de Amerikaanse films Mindhunters,
Ocean's Twelve en Deuce BigalowII
leverden de Nederlandse filmindu
strie (crew, cast, locaties) ruim dertig
miljoen euro op, berekende het
fonds toen.
De toenmalige paarse staatssecre
taris Gerrit Ybema (Economische
Zaken) - momenteel voorzitter
van de branchevereniging NVB -
maakte zich eind jaren negentig
hard voor dit initiatief. Maar toen
het kabinet-Balkenende aantrad,
verdwenen zijn plannen weer in de
la. 'Nederland is een fijn land om te
filmen', stelt De Jong. 'Crewleden
zijn goed geoutilleerd, spreken
Engels, zijn niet duur en klagen niet
meteen als ze moeten overwer
ken. Dat zijn ideale productieom
standigheden voor Amerikaanse
regisseurs.' De sector moet Zijlstra
constructiever overtuigen van het
eigen economische nut. 'Voor elke
euro die de overheid nu in de sector
pompt, komen er gemiddeld zes
terug in de economie.'
Randvoorwaarden
Ook de Publieke Omroep (PO), een
belangrijke speler in de verdeling
van subsidies voor Nederlandse
films, durft niet te voorspellen of er
klappen gaan vallen. Sinds 2005
staat de PO garant voor achttien
speelfilms per jaar. Dit blijft in elk
geval tot medio 2013 het geval.
Hiermee is jaarlijks een bedrag van
ruim twee miljoen euro (exclusief
CoBO-geld) gemoeid.
Maar hoe het daarna in het licht
van de bezuinigingen verder gaat,
kan men niet voorspellen. 'We heb
ben onlangs een contract getekend
over de juridische kaders en de
randvoorwaarden', legt woord
voerder Erik Kroeze van de PO uit.
'Hoe zit het met de auteursrechten,
hoe vaak mogen films worden uit
gezonden? Per titel bespreken de
omroepen inhoudelijk nog steeds
zelf welke producties zij wel of
niet financieren. Daarvoor moeten
producenten nog steeds bij elke
afzonderlijke omroep aankloppen.'
Als het aan het CoBO Fonds ligt,
verandert er na juni niets aan het
systeem, stelt directeur Jeanine
Hage. Haar fonds geeft jaarlijks
vier miljoen euro aan Nederlandse
speelfilms (exclusief een miljoen
Telescoopgeld). 'Gooi alsjeblieft
niet het hele systeem op de schop',
verzucht ze. 'We hebben er jaren
aan gewerkt om de werkwijze die
we nu hanteren te consolideren
en verbeteren. Als daar weer aan
wordt gemorreld, kunnen we er
alleen maar op achteruit gaan.'
Instorten
Klachten van producenten dat dit
systeem niet zou werken, verwijst
Hage naar de prullenmand. 'Het
vak van filmproducent bestaat
niet alleen uit het opmaken van
geld dat de overheid beschikbaar
stelt', legt ze uit. 'Het bestaat ook
uit het vinden van geld en het
aankloppen bij allemaal loketjes.
Dat lastige voortraject hoort er
nu eenmaal bij. Daarin verschilt
Nederland niet van de rest. Ik zou
niet weten wat er beter of gemak
kelijker zou kunnen.'
Toch is niet iedereen dat met Hage
eens. Betaalzender Film 1 betaalt
jaarlijks honderdduizenden euro's
voor de uitzendrechten van Ne
derlandse producties, stelt general
manager Casper Keiler. Deze bron
van inkomsten voor de Neder
landse producties dreigt weg te
vallen omdat de window tussen de
bioscooprelease en de uitzending
op publieke of commerciële netten
steeds kleiner wordt. 'De video- en
dvd-sector is al nagenoeg ingestort',
stelt hij. 'En wij hoeven dat geld niet
in Nederlandse films te investeren.
Onze zender floreert ook wel zon
der vaderlandse producties.'
Toch wil Film 1 bij voorkeur zijn rol
in het productieproces van Neder
landse producties uitbreiden. 'We
zijn aan het onderzoeken of we
bijvoorbeeld titels kunnen coprodu
ceren', vertelt Keiler. 'We willen ma
kers een alternatief bieden voor de
geijkte routes via alle Nederlandse
fondsen.' Filml heeft op dit moment
bijna een half miljoen abonnees. 'Ik
denk dat wij met ons multimediale
platform een heel interessante partij
kunnen zijn.'
Marktwerking
Een ander terrein waarop nog dui
delijk winst te halen valt, is het vaak
grillige distributiebeleid. Tweederde
van alle Nederlandse producties
wordt in het najaar in de bios
coop uitgebracht, een vruchtbare
bioscooptijd. Maar het gevolg is wel
dat sommige films in de verdruk
king raken (zoals onlangs nog Het
geheim van Joram Lürsen en aan
het begin van de release ook Loft)
en niet hun optimale rendement uit
de bioscooprelease halen.
Distributeurs willen daarover echter
geen uitspraken doen en houden
hun kaarten tegen de borst. Het
Filmfonds wil daar best de regie
in nemen, stelt directeur Boone
kamp. 'We zijn hier al continu over
in gesprek met exploitanten en
distributeurs. Al is het op dit moment
in de eerste plaats een kwestie van
marktwerking.'
'En nu allemaal goed opletten!' (Theo Maassen als Koos Stikker in Het geheim)
'Niemand van ons heeft hier iets mee te maken, toch i (Fedja van Huet als Bart in Lott)
