De volgende doorbraak
TECHNIEK HFN
Peter Jack
son schiet
op dit mo
ment The
Hobbit,
als eerste
grootscha
lige film
op 48 fps.
Van vierentwintig naar achtenveertig beelden per seconde
Het traditionele aantal van vierentwintig filmbeelden
per seconde wordt in Hollywood ernstig ter discus
sie gesteld en niet door de minsten: regisseurs James
Cameron en Peter Jackson zijn vurig pleitbezorgers en
toepassers van een hogere beeldfrequentie tot wel 60
beelden per seconde. Gaan ze de filmwereld na bijna
een eeuw veranderen?
Door Nick Ceton
Film wordt sinds de twintiger jaren van de vorige eeuw
geschoten met vierentwintig beelden, oftewel frames,
per seconde (fps). Eenvoudig gezegd was deze snel
heid destijds net voldoende om een redelijke geluids
kwaliteit te kunnen behalen. Een hogere snelheid zou
simpelweg meer meters film kosten en dus onnodig
duur worden. En nu conformeert een hele industrie
zich al bijna een eeuw rond een op het eerste oog
arbitrair gekozen getal.
Realistisch
James Cameron, regisseur van onder meer Avatar,
hield op CinemaCon afgelopen maart in Las Vegas
een vurig pleidooi voor het verhogen van deze frame-
rate naar 48 of zelfs 60 beelden per seconde. Het
beeld zou er aanzienlijk helderder van worden en de
bewegingen veel rustiger en vloeiender. Kortom, een
veel realistischer beeld. Hij demonstreerde dit aan de
hand van een aantal voorbeelden waarbij het aan
wezige publiek vooral de verbetering in de stap van
vierentwintig naar achtenveertig fps duidelijk opmerk
te. Het 'strobing'- of 'judder'-effect, dat film nu juist zo
kenmerkt bij snelle panbewegingen en acties, wordt
veroorzaakt door de beperking die (slechts) vieren
twintig beelden per seconde met zich meebrengt.
De oproep van Cameron heeft op het internet een
stroom van reacties van zowel voor- als tegenstanders
veroorzaakt. Prijzen de voorstanders de realistischer
beelden, de tegenstanders verfoeien deze want door
het verlies van het 'strobing'-kenmerk gaat film er in de
theaters straks net zo uitzien als een televisiedocumen
taire of videogame. Maar is dat kenmerk wellicht niet
meer dan de typerende, en door sommigen geprezen
'kraak' van een naald in een vinyl lp die na de komst
van de cd (bijna) verdween?
Cameron staat niet alleen. Peter Jackson schiet op dit
moment de opvolger(s) van The Lord of the Rings-f\\ms,
The Hobbit, als eerste grootschalige film(s) op 48 fps
en licht dit uitgebreid toe op zijn Facebook-pagina. Of
Warner Bros. uiteindelijk ook de vertoning op 48 fps
zal doen is nog niet duidelijk, maar verwacht wordt dat
Regisseur Peter
Jackson op de
set van The
Hobbit.
eind 2012 meer dan 10.000 theaters hiertoe in staat
zouden moeten zijn.
Vermoeiend
Camerons pleidooi is niet nieuw want drie jaar gele
den meldde hij al dat hij Avatar graag in 48 fps had
willen doen. In de 2D-wereld zijn we gewend aan het
'strobing'-effect dat 24 fps met zich meebrengt, maar
met de realistische beelden in 3D wordt dit effect hin
derlijk en vermoeiend voor de ogen. Filmen op twee
keer zo hoge frequentie levert overigens evenzoveel
extra data op. Daarom geeft Cameron er de voorkeur
aan liever op 2K 48 fps te filmen dan op 4K 24
fps. Een verhoging van framerate boven resolutie
dus! Het vervolg op Avatar zal zeker op een hogere
framerate gefilmd gaan worden: op 48 of wellicht
zelfs 60 fps.
Het is overigens niet voor het eerst dat er wordt
gekeken naar een verhoging van het aantal beelden
per seconde. In de jaren 80 introduceerde Douglas
Trumbull het showscan-formaat dat 60 fps en daar
naast 70mm-film gebruikte. Maar onder meer doordat
theaters niet in nieuwe projectoren wilden investeren
flopte dat formaat. Ook het Maxivision 48-formaat
dat 48 fps op 35mm registreert kwam niet van de
grond om dezelfde reden.
De mogelijkheden voor hogere framerates waren er
dus al een tijdje en de daarmee te behalen voordelen
en beeldverbetering dus ook. Een verschil is echter
dat de meeste digitale servers vandaag de dag
met een eenvoudige software-upgrade het nieuwe
formaat aan kunnen. Bovendien zijn James Cameron
en Peter Jackson niet de minsten in de filmindustrie.
Wie weet breekt een hogere framerate nu wel door
en krijgen de twee vermaarde regisseurs het gelijk
aan hun kant.
'I think there's more to this Hobbit than meets the eye.' (lan McKellen als Gandalf in The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring)
