Hetzelfde, maar dan anders... voorlopig
ACHTER DE SCHERMEN
Van Joolen:
'Je moet
films de
ruimte en
de lengte
geven.Je
moet niet
willen dat je
film overal
draait.
Daar heb je
jezelf mee.'
ACHTER DE SCHERMEN
Volgens
Ron Sterk
zal de
markt pas
na de
afloop van
de vpf-
periode
echt gaan
openbre
ken.
ED
Het gevolg van de digitalisering voor releasepatronen
Nu de digitalisering op volle toeren draait, is de vraag of de manier van
werken als gevolg hiervan al aan het verschuiven is. Beïnvloedt de di
gitalisering het gedrag van de distributeurs en exploitanten, met name
als het gaat om de releaseplanning en programmering? Of blijft alles
toch gewoon bij het oude?
Door Nick Cefon
Over de potentie van digitale
cinema is in het verleden al aardig
wat geschreven. Los van de
beeldkwaliteitsverbetering bieden
digitale kopieën duidelijk voorde
len ten opzichte van de fysieke
35mm-prints: ze zijn goedkoper,
het is eenvoudig om snel kopieën
bij te maken, de logistiek kan een
voudiger én er is meer flexibiliteit
mogelijk bij het programmeren.
Ook op een van de nadelen van
digitale cinema, namelijk dat het
een grote investering vereist aan
de kant van de exploitant, is al
vaker ingegaan. Het model met
de virtual print fee (vpf) biedt hier
voor de oplossing. Het is een van
de basisvoorwaarden voor een
succesvolle transitie van 35mm
naar digitale cinema. Simpel ge
zegd worden uit de besparingen
bij de distributeur (er hoeven im
mers geen kostbare 35mm-prints
meer te worden geproduceerd),
via een financieringsmodel, de
investeringen aan de kant van de
exploitant deels meegefinancierd
en wel door deze distributeur.
Widest point of release
De vraag is nu of dit vpf-model de
katalysator gaat zijn voor nieuwe
mogelijkheden voor de branche
of dat dit er juist een rem op zet.
Veranderen op korte termijn de
verhoudingen tussen distributeur
en exploitant en de wijze waarop
films aan het publiek zullen wor
den vertoond? Of blijft alles toch
eigenlijk bij het oude?
Om hier een antwoord op te
kunnen geven moet het vpf-model
wat nader worden bekeken. In het
verleden besloot een distributeur
een film met een bepaald aantal
35mm-prints in de markt te zetten.
Deze prints gingen naar exploi
tanten met een premièretheater
waarvan de distributeur dacht
dat zij een filmkopie verdienden.
Anderen moesten wachten totdat
een print beschikbaar kwam en
doorgeboekt werd. Dit oorspron
kelijke systeem is door de groei
van de markt en de populariteit
van een beperkte groep films ove
rigens al sterk onder druk komen
te staan. Met uitzondering van
de filmtheaters en filmhuizen is
de categorie second-run theaters
allang zo groot niet meer.
Voor een digitale premièrekopie
die nu in de markt wordt gezet is
de distributeur een vpf-afdracht
verschuldigd. Dit geldt niet voor
alle kopieën die naar exploitanten
gaan. De maximum afdracht is
namelijk gebaseerd op het zoge
noemde 'widest point of release'.
Dat wil zeggen het maximum
aantal kopieën dat tegelijkertijd
in de markt staat. Schuift een
kopie daarna door, maar blijft het
maximum aantal kopieën gelijk of
lager, dan is geen extra afdracht
nodig.
Terug naar vroeger
Technisch gezien is er geen enkel
bezwaar alle exploitanten een
premièrekopie te geven, maar fi
nancieel door de vpf dus wel. Frits
Nieuwenhuizen, exploitant van bi
oscopen in Schagen en op Texel,
bevestigt dat: 'Eerder kon ik mijn
Door de vpf was
het te kostbaar
om Rabat (links)
groter uit te
brengen.
Films als The Tu-
rin Horse (rechts)
worden wellicht
uit de markt
gedrukt.
digitale DCP-file gratis doorzet
ten van Schagen naar Texel. Nu
bekijkt de distributeur eerst of er
binnen het widest point of release
wel ruimte voor is. Het is eigenlijk
weer terug naar vroeger.'
De marketingcampagne van de
distributeurs speelt hierin volgens
Nieuwenhuizen een belangrijkere
rol dan de eventuele extra vpf-
afdracht die voor een extra kopie
nodig zou zijn. Hij ziet overigens
niet dat zijn kleinere bioscoop op
Texel nu minder aandacht krijgt
van de distributeurs wat betreft
premièrefilms. 'Wellicht is er nu
iets meer terughoudendheid door
de beperking van het widest point
of release, maar zo kijkend naar
mijn klembord ziet het er qua pre
mières op Texel gewoon goed uit'.
Ook Ron Sterk van de NVB bekijkt
de markt realistisch en ziet het
vpf-model op dit moment zeker
niet als een katalysator van heel
veel nieuwe mogelijkheden. 'Ik
heb nooit gedacht aan eindeloze
kansen. De vpf is een noodzake
lijke tussenfase om digitalisering
te financieren en uiteindelijk in de
fase te komen om met weinig kos
ten films te kunnen vertonen'. Toch
ziet Sterk ook wel voordelen. 'De
kosten van een vpf zijn lager dan
de kosten van een 35mm-print en
zijn dus sneller terug te verdienen.
Daarmee is de kans dus groter
dat er meer kopieën in de markt
verschijnen op zuiver economi
sche gronden.' Hele spectaculaire
verschuivingen verwacht hij niet.
Sterk schat stijgingen in de orde
grootte van maximaal zo'n dertig
procent meer premièreprints.
Voor- en nadelen
Heeft een distributeur er belang
bij dat zijn films in zo veel mo
gelijk zalen draaien en maakt
hij dezelfde economische afwe
gingen? Salesmanager van de
nieuwe distributeur Lumière, Hein
van Joolen, realiseert zich dat we
nog maar net zijn begonnen. Hij
ziet wel meteen de flexibiliteit van
programmering. 'Het is natuurlijk
nog allemaal erg vers en een
beetje aftasten, maar als je een
succesvolle film hebt is het veel
gemakkelijker een kopie bij te
zetten dan in het 35mm-tijdperk.
Dat lukt je nu binnen een paar uur.
Met een 35mm-print, die vaak uit
het buitenland moest komen en
waar ondertitels aan toe gevoegd
moesten worden, was je soms al
gauw anderhalve week verder'.
Van Joolen ziet ook dat de markt
door digitalisering grilliger wordt
en dat heeft ook een nadeel: 'Er
kan impulsiever worden gepro-
grammeerd. Als een film niet
loopt, ligt die er ook sneller uit.
Ondanks dat er dan veel geld
aan de campagne is uitgege
ven.' Die grilligheid biedt echter
ook weer kansen. Als een film
succesvol is, wil iedereen 'm
draaien. De vpf is wel een
remmende factor voor kleinere
films. Van Joolen noemt Rabat
als voorbeeld. 'Die film had een
kleinere doelgroep verspreid
over het land. Er was veel animo,
maar door de vpf was het veel
te kostbaar om de film overal te
releasen.'
Terug naar de vraag of een
distributeur er belang bij heeft
zijn film tegelijkertijd op zo veel
mogelijk schermen te draaien.
Van Joolen: 'Je moet films de
ruimte en de lengte geven. Je
moet niet willen datje film overal
draait. Daar heb je jezelf mee.'
De distributeur moet het geld dat
hij heeft geïnvesteerd uiteraard
terug kunnen verdienen. Als de
film kort draait, is het erg aan
nemelijk dat dat niet lukt. Daar
naast heeft een distributeur vaak
meerdere films in omloop en wil hij
natuurlijk niet met zijn eigen films
concurreren.
Uit de markt gedrukt
Vooralsnog veranderen de verhou
dingen dus niet drastisch en lijkt
er slechts een kleine verschuiving
plaats te vinden. Dat dit toch niet
geheel zonder gevolgen zal blij
ven, blijkt uit de reactie van llona
van Genderen Stort van Eye Film
Instituut Nederland, distributeur
van arthousefilms. De films van
Eye worden doorgaans klein in de
markt gezet. De kosten van het
digitaal uitbrengen wegen vaak
niet op tegen de voordelen van
de financiële schaalgrootte. Deze
films kennen een lang releasepar-
cour met veel second en third runs
in de filmtheaters. Het zijn met
name deze vervolgruns die nu uit
de markt worden gedrukt door de
stijging van het aantal première
prints van grotere releases. Van
Genderen Stort vreest dat de
kleine distributeurs het de ko
mende jaren veel moeilijker gaan
krijgen.
De noodzaak de investeringen
terug te verdienen en het een
voudige principe van vraag en
aanbod zorgen ervoor dat er op
korte termijn niet veel structureels
in de wijze van programmering
lijkt te gaan veranderen. Er
zal waarschijnlijk een verdere,
maar kleine groei van het aantal
premièreprints komen omdat dat
dankzij de digitalisering eenvou
diger wordt. Bij de release van
films voor een wat beperktere
doelgroep zou de vpf enigszins
remmend kunnen werken. Volgens
Ron Sterk zal de markt pas na de
afloop van de vpf-periode echt
gaan openbreken. 'Het is nu aan
ons om de branche met behulp
van de digitalisering flexibeler
en beter te maken. Ik ben er van
overtuigd dat de digitalisering die
kansen gaat bieden.'
'Everything is different, butthe same...' (Will Robbins als Ox Robbins in BUI Ted's Excellent Adventure)
There's no certainty, only opportunity.' (Hugo Weaving als Vin Vfor Vendetta)
