BESCHOUWINGEN OVER ARBITRAGE IN HET
ALGEMEEN EN DE BONDSARBITRAGE IN HET
BIJZONDER
DOOR M*. CH. J. P. KARSTEN,
Gedurende bijna het geheele 20-jarige bestaan van den Nederlandschen Bioscoop-Bond
heeft de arbitrage in het Bondsleven zoo'n belangrijken factor uitgemaakt, dat een nadere
beschouwing van de arbitrage in het algemeen en de Bonds-arbitrage in het bijzonder in
deze uitgave ongetwijfeld op haar plaats is.
In Nederland dateert de groote uitbreiding van de arbitrage in het handels- en bedrijfsleven
eerst van ongeveer de laatste 30 jaar; zij is een gevolg van de behoefte aan snelle recht
spraak, vereenvoudiging daarvan, vooral wat betreft de kosten en den rechtsbijstand, en
van de meening, dat rechtspraak door terzake kundigen de voorkeur heeft boven recht
spraak door den ambtelijken rechter, die niet terzake "kundig, maar uitsluitend rechtskundig
is; dat echter de kennis van het recht bij de arbitrage niet kan worden gemist, is in zoo
verre erkend, dat de overgroote meerderheid der arbitrale colleges op handels- en bedrijfs-
gebied zich doet assisteeren door een jurist, hetzij als mede-lid, hetzij als secretaris van
het betreffend college.
Het aantal arbitrale colleges op handels- en bedrijfsgebied is in Nederland zoo groot,
dat zij er bij bijna alle takken van groothandel en alle bedrijfsvereenigingen van eenig
belang op de een of andere wijze zijn ingeschakeld; Nederland is op dit gebied het
buitenland voor, zelfs komt in enkele vreemde landen, zooals Frankrijk en België, het
verschijnsel nog betrekkelijk weinig voor; het ligt buiten het bestek van dit artikel de
oorzaken daarvan na te gaan, maar waar de ambtelijke rechtspraak in Nederland zoowel
wat moraliteit als wat de doorwrochtheid betreft op zoo hoog peil staat, dat vergelijking
met de meeste vreemde landen ten gunste van Nederland uitvalt, is die oorzaak waarschijn
lijk te zoeken bij de mentaliteit van den Nederlander.
Compromissoir beding
De inschakeling der arbitrale colleges vindt op handels- en bedrijfsgebied als regel plaats
door het zg. compromissoir beding, waarbij men zich vooraf verbindt om geschillen, die
zouden kunnen rijzen, aan arbitrage te onderwerpen; dit beding, dat ook mondeling kan
worden aangegaan, wordt dan opgenomen in de voor den betreffenden tak van handel
of voor het betreffende bedrijf gebruikelijke contractsformulieren of het wordt zooals bij
den Nederlandschen Bioscoop-Bond ingelascht in de statuten van de vereeniging,
waarin alle of de meerderheid der bij den betreffenden tak van handel of het betreffende
bedrijf betrokkenen zijn vereenigd. Wanneer het in een contractsformulier is opgenomen,
is de arbitrage-clausule alleen bindend voor hen, die van dat formulier gebruik maken; is
het in de statuten eener vereeniging ingelascht, dan is het bindend voor alle leden der
vereeniging. Enkele zeldzamer voorkomende gevallen van gebruikmaking van het com
promissoir beding op handels- en bedrijfsgebied worden hier buiten beschouwing gelaten.
Is het beding opgenomen in een contractsformulier, dan is het alleen van kracht tusschen
de partijen, die dat formulier hebben gebruikt, resp. geteekend; zelfs wanneer het for
mulier dan is ontworpen door een vereeniging van bij den betreffenden tak van handel of
bij het betreffende bedrijf betrokkenen ten behoeve van haar leden,, kan toch die vereeniging
er dan tegenover haar leden geen beroep op doen.
26
ADVOCAAT EN PROCUREUR TE AMSTERDAM
