beteekent dit? Niets meer of minder dan dat een
bioscoopzaal tijdens de filmvoorstelling zoo dood
mogelijk gehouden moet worden. Dit druischt
klaarblijkelijk in tegen de acoustische eischen ten
aanzien van de „bespreekbaarheid" van de zaa!
vanaf liet tooneel, welke een bepaalden nagalm
tijd onontbeerlijk maken.
Maar dan zijn er nog de organist en de orgel
bouwer, die eendrachtig om een langeren nagalm
tijd vragen. Een orgel, ook een concertorgel, vol
doet nu eenmaal het beste in een ruimte met een
hieraan aangepaste, vrij langen nagalm-tijd. Aan
den acousticus de taak van ..contenter tout Ie
monde et sa mère". Bij de eerste groote zaal der
AVRO-studio te Hilversum werden in de zijwan
den van de zaal draaibare prisma's aangebracht
welke met een stelsel van trekdraden tegelijk om
gedraaid konden worden en dan beurtelings één
der drie vlakken naar de zaal keerden. Men had
nu de keuze tusschen een harde, een middelmatig
absorbeerende en een hoog absorbeerende kant.
Een snelle verandering van den nagalm-tijd tij
dens het programma is in principe mogelijk op
electro-acoustische wijze met een aantal luidspre
kers en microfoons in de zaal. In Amerika, het
land van de onbegrensde portemonnais, is het wel
eens toegepast. Welke Hollandsche exploitant
gaat tijdens de momenteele hausse een potje maken
om het straks ook eens te probeeren? Keeren we
na dezen zij-sprong tot ons chapiter terug.
Ook de plaatsing van het vrij volumineuze orge!
baart vaak veel zorgen. De organist zit met de
speeltafel óf op het tooneel of in den orkestbak
en het orgel mag hier niet te ver vandaan staan,
daar het bespelen van een orgel, dat met te groote
tijdvertraging wordt gehoord, op zijn minst erg
lastig is. Wellicht is hier een toekomst weggelegd
voor het electrische Hammond-orgel. Dit kan
wegens den lageren prijs ook in kleinere zalen wor
den toegepast, terwijl de weergave plaats kan vin
den door de luidspreker-installatie (die er toch
is), dus vanaf het tooneel, hetgeen speciaal voor
samenspel met een ensemble een voordeel is. Maar
dan moet de luidspreker-weergave ook bij gesloten
gordijn in orde zijn en ik heb nog nooit meege
maakt, dat hiervoor gezorgd was. Speciaal het
verlies aan hooge toonen door het gordijn is zeer
hinderlijk.
Wat doet nu de acoustische adviseur, wanneer
hem een plan voor een te bouwen bioscoopzaal
wordt voorgelegd?
Om te beginnen worden berekeningen gemaakï
omtrent de vereischte nagalm-tijden; de hoeveel
heden toe te passen acoustische materialen; waar
dez;e; moeten worden aangebracht, enzoovoort.
Verder wordt nagegaan de mogelijkheid van
echo's en te groote wegverschillen door in de
teekening de stralengangen der geluidgolven te
construeeren.
De verdeeling van het geluid is een volgend
punt.
Wanneer een zaal ten aanzien van echo's en
nagalm-tijd in orde is bevonden dan nog kan het
zich voordoen, dat bepaalde plaatsen, bijvoorbeeld
onder het balcon, te weinig geluid ontvangen. In
zulk een geval zou de luidspreker ten behoeve van
die plaatsen zoo hard moeten worden gesteld, dat
het publiek op meer gunstig gelegen plaatsen
doof geschreeuwd wordt. Men heeft een experi-
menteele methode uitgedacht om dit te bestu-
deeren.
Hiertoe wordt (zie fig. 1) van de zaal een alu
minium model gemaakt op schaal 1 20 of 1 25.
In dit model wordt op de plaats van den geluid
bron een lamp geplaatst, Verder zit ter plaatse
van het publiek, zoowel in de zaal als op het bal
con, een melkglazen plaat.
Wanneer men deze melkglazen plaat aan de
onderzijde beziet, wanneer de lamp brandt, dan
leert men uit de lichtverdeeling de geluidverdee-
lina in de te bouwen zaal kennen. Immers: in het
Fig. 1
Het inwendige van een aluminium zaalmodel. Men
ziel het gelaagde zaalplafond en den onderkant van
het balcon. Links is de tooneelopening met daarachter
de tooneelmimte (Metropole Palace, Den Haag).
Fig- 2
Het uitwendige van het zaalmodel. De witte lijnen
zijn de zijkanten van de matglazen platen ter plaatse
van het publiek in de zaal en op het balcon.
Met het kogelgewricht links kan het lampje {de
„geluidbron" idoor de tooneehpeningbewogen worden.